Produbljivanje sukoba

Makedonska pravoslavna crkva takvu je odluku donela nakon što je Srpska pravoslavna crkva priznala pravoslavnu Ohridsku arhiepiskopiju. Portparol Svetog sinoda Makedonske pravoslavne crkve, mitropolit Timotej, najavio je da će u ovom trenutku prestati svi pokušaji za nastavljanje razgovora i za iznalaženje rešenja. On je ocenio da su "razgovori nerealni kada vam neko u vašoj kući uvodi paralelnu upravu".

Iako se ne može reći da je bila iznenađenje, ta odluka šokirala je makedonsku javnost, vernike i sveštenike kanonski nepriznate MPC. "SPC proglasila milion ipo Makedonaca za nevernike", "SPC hoće da raznebiti sve što je makedonsko" samo je deo naslova najtiražnijih jutarnjih listova u Makedoniji, prenosi reakcije iz Makedonije dopisnik B92, Safet Biševac.

U saopštenju iz kabineta poglavara MPC, gospodina Stetana, piše da "duhovni teror moramo dostojanstveno podneti i kao crkva i kao narod", dok vladika Timotej objašnjava da odluka MPC nema nikakve efekte na Makedoniju, njen narod, sveštenstvo i vernike, tj. da se ona odnosi samo na Srbiju i Crnu Goru.  

Kako će se stvari u sporu između SPC i MPC razvijati, znaće se tačnije u utorak, za kada je zakazana sednica Sinoda. Ono što se najavljuje jeste da će Makedonska pravoslavna crkva objaviti da prekida pregovore sa Srpskom pravoslavnom crkvom i da će priznanje svog statusa tražiti od Carigradske patrijaršije i vaseljenskog patrijarha Vartolomeja.

Šta kažu u SPC

Sveti arhijerejski sabor Sprske pravoslavne crkve saopštio je juče da želi što "raskolnička crkvena jerarhija" u Makedoniji "nije bila dovoljno odgovorna i iskrena u dosadašnjem dijalogu o prevazilaženju raskola" i što se nije odazvala pozivima patrijarha Pavla da se vrati jedinstvu SPC-a.

"Da bi pobožni narod u Makedoniji shvatio svu pogubnost raskola i neophodnost crkvenog jedinstva, Sabor mu saopštava da se odluka SPC-a iz 1967. o prekidu liturgijskog i kanonskog opštenja sa episkopatom i sveštenstvom u raskolu ubuduće odnosi i na sve vernike koji, i posle tolikih decenija snishođenja i apela majke crkve, ostaju uporni u raskolu", navedeno je u saopštenju Sabora.

Episkop niški Irinej ocenio je za Radio Slobodna Evropa, da je odluka Sabora "težak i bolan korak na koji je SPC bila prinuđena". "Crkva nije mogla da im da ono što su tražili na ovaj način, nego je tražila da se vrate onom normalnom, kanonskom, a da im se posle omogući da legalnim putem traže da dobiju. Oni to nisu hteli, već traže priznanje. Crkva nije mogla da im da priznanje onoga što su oni sami učinili. Crkva nije zatvorila vrata prema ostalima, sem onima koji se nazivaju tzv. Makedonska pravoslavna crkva. Ostalima su vrata i dalje otvorena, s nadom da će razgovor nastaviti i da će oni prihvatiti stanje koje im je dato u Ohridskom ariepiskopu", kazao je Irinej.

A šta misle analitičari

Sociolog Mirko Đorđević smatra da Ohridska arhiepiskopija ne može opstati jer nema teritoriju. To je, smatra Đorđević, crkva u izbeglištvu i crkva bez naroda. On smatra i da još ništa nije gotovo, da će razgovori sigurno biti nastavljeni.

Đorđević, s druge strane, ocenjuje da neće toliko biti zanimljiv stav Vaseljenske crkve koliko Ruske pravoslavne crkve: "Vaseljenska crkva će smirivati stvari i neće se lako svrstavati ni na jednu stranu, ali je velika enigma Ruska pravoslavna crkva, čiji predstavnici na Balkanu, kao i ruska država, igraju određenu ulogu. Ali, čini mi se da je bitno da još nisu potrošene sve mogućnosti za razgovor. Ranije ili kasnije, moraće naša crkva i patrijarh Pavle da razgovaraju sa arhiepiskopom Stefanom, jer on poseduje crkvu, kanonski nepriznatu doduše, ali crkva na terenu ima teritoriju, narod i koja ubire prihod."

Mirko Đorđević objašnjava da po normalnom kanonskom redu, jedna crkva može dobiti otpust od majke crkve od koje se odvaja. To je formalno tako, objašnjava on, ali dodaje da niko nikad nije poštovao taj zakonski red : "Šta je uradio Sveti Sava 1219. Samovoljno je proglasio srpsku crkvu, odvojivši se od Vaseljenske crkve i navukao na sebe prokletstvo. Bili smo izopšteni iz crkvenog života punih 28 godina. Lično mi se čini da bi bolje rešenje bilo da je naša crkva dala makedonskoj kanonski otpust. Ništa se strašno ne bi dogodilo, kao što se ništa strašno nije dogodilo ni ruskoj crkvi koja je dala autokefalnost finskoj, gruzijskoj i poljskoj crkvi, jer su one i dalje ostale jedinstvene u onom što je bitno, tj. u kanonskom su i liturgijskom jedinstvu."