Srbija, rat i plakat: 3 plakata – 3 autora – 3 kampanje

Na prvoj izložbi "Rat i plakat: 1914-1918." bili su prikazani prvi put zajedno plakati koji su u vreme Velikog rata realizovani u okviru kampanja za pomoć Srbiji u tri savezničke zemlje.

Autori tri najznačajnija plakata su bili Teofil Štajnlen za Francusku, Sampson Černov za Veliku Britaniju i Malvina Hofman za SAD. Umetnici o kojima je reč su bili vezani za Srbiju i imali su i druge radove u vezi sa njom.

Pored tih crteža i fotografija, orikazani su i radovi po kojima su oni ostali poznati u istoriji umetnosti.

Kada je Štajnlen u pitanju, na izložbi su prikazani proces stvaranja plakata „Journeé Serbe“, od slike originala Štajnlenovog ulja koje se čuva u Luvru (čiji je on detalj iskoristio za plakat), nekoliko skica rađenih pre finalnog rešenja i tri varijante plakata – bez teksta, sa francuskim i sa engleskim tekstom.

Obezbeđeno je i na izložbi prikazano sedamnaest replika Štajnlenovih litografija koje u naslovu imaju termin „Srbija“ i četiri njihova originalna otiska od pre 100 godina.

Drugi deo je posvećen Samsonu Černovu, autoru fotografije na britanskom plakatu. Čuveni fotograf poznat je po svojim reporterskim snimcima, s obzirom da je pratio srpsku vojsku i u Balkanskim ratovima, i na putu preko Albanije. Na izložbi su prikazani njegovi manje poznati radovi – replike portreta poznatih Srba tog doba. Potrete je, kao i određen broj drugih motiva, sam Černov radio uljem na platnu, odnosno – „kolorisao“ na temelju svojih crno-belih fotografija. Prikazan je i „razvojni put“ njegovog najpoznatijeg dela, simbola srpske vojske, portreta ratnika Matića znanog kao „Oko sokolovo“. Od crno bele fotografije, do kolorisane varijante i njene upotrebe dan danas – u dve i tri dimenzije ...

Treći deo izložbe posvećen je amerikanki Malvini Hofman, njenim delima i aktivnostima za pomoć Srbiji. Prikazan je umetnički put od fotografije umirućeg srpskog vojnika na ostrvu Vido ratnog srpskog reportera Miloja Igrutinovića, koja je inspirisala Malvinu za čuveni plakat „Serbia needs your Help“, za naslovnu stranu publikacije “ Kossovo day“ i za razglednice, do „primene istog lika“ na skulpturu Sv. Franje, koja se danas nalazi ispred bolnice Majo u Ročesteru. Moguće je videti skulpturu Sv. Granje u „virtuelnoj realnosti“, kao i bistu Sv. Franje, uradjenu u Beogradu na 3D štampaču na bazi trodimenzionalne slike iz virtuelne realnosti.

Na izložbi su prvi put prikazani Malvinini crteži koje je uradila putujući sa ekipom Crvenog krsta SAD po Srbiji 1919. godine, kao i istoriografski fakti u vezi sa njenim aktivnostima za pomoć Srbiji u Velikom ratu, pronađeni u Getty institutu u LA.

U drugom delu izložbe je skrenuta pažnja na francusku, britansku i američku kampanju sa istom zadatkom: pomoć Srbiji. Zanimljivo je porediti kako su stručnjaci za propagandu („odnose sa javnošću“) vodili kampanje u tri države, od kojih je jedna bila prijateljski nastrojena (Francuska), druga imala izrazito negativan strav prema Srbiji (Velika Britranija), a treća neutralan, odnosno, „opšta javnost“ u Americi u najvećem broju nije ni znala za Srbiju.

Namera je autora projekta da se izložbom umetničkih radova troje autora bar delimično odužimo ljudima koji su nam pomogli pre 100 godina, a ovde su, nažalost, skoro nepoznati.

Institut za istoriju oglašavanja koristi obeležavanja godišnjice Prvog svetskog rata za skretanje pažnje na uključivanje vrhunskih umetnika u razvoj profesije "komunikacije sa populacijom".

Obezbeđivanje eksponata na izložbi pomogli su Ministarstvo kulture i informisanja republike Srbije i ambasade Francuske i SAD.