Muni - model, muza i inspiracija Paje Jovanovića

Od večeras posetioci Muzeja Paje Jovanovića mogu da pogledaju izložbu "Muni - Umetnička inspiracija slikara Paje Jovanovića", autorke Isidore Savić, kustosa Muzeja grada Beograda.

U opsežnom likovnom opusu znamenitog slikara Pavla Paje Jovanovića (1859-1957), koji je obilovao istorijskim, orijentalnim, mitološkim, religioznim i portretnim kompozicijama, značajnu celinu čine predstave sa likom umetnikove supruge Hermine (Dauber) Jovanović Muni (1892-1972).

"Paja Jovanović je bio veliki esteta, voleo je da se okružuje lepim slikama i ženama i lepota kao glavni motiv provejava na slikama na kojima je predstavljena njegova supruga", rekla je Savić Tanjugu.

Na više od 30 dela obuhvaćenih izložbom, na kojima figurira Muni, a koja se čuvaju u okviru Legata Paje Jovanovića u Muzeju grada Beograda, Jovanović je svoje obožavanje supruge pretočio u likovni milje, stvarajući od svog modela svojevrstan objekat umetnosti dostojan divljenja.

Predstave Muni, kao otelotvorenja idealne lepote, javljaju se u Jovanovićevim delima u različitim tematskim okvirima, od njenih predstava kao otmene dame iz visokog društva, preko mitoloških i alegorijskih kompozicija, do akta.

Dama iz visokog društva

"Imamo lik Muni koji se pojavljuje u mitološkim, alegorijskim kompozicijama, gde Jovanović Muni preoblači u ruho antičkih boginja, pa tako imamo slike Muni kao Dijane, boginje lova, i Muni kao Afrodite, najlepše boginje Olimpa. S druge strane, ona je predstavljena i kao otmena dama iz visokog društva gde pozira u raskošnim haljinama i sa raskošnim frizurama i smeštena je u luksuzni enterijer Pajinog ateljea u Beču", primetila je Savić.

Značajnu celinu čine i aktovi koji se u Pajinom slikarstvu javljaju kao samostalni žanr.

"On u svojim ranim godinama nije gajio preteranu naklonost prema ovom žanru, ali kada je upoznao svoju suprugu, ona postaje njegov omiljeni model i pozira mu naga za veliki broj slika", objasnila je Savić.

Ona je navela da Jovanović u svojim memoarima piše kako je tokom studija na Likovnoj akademiji u Beču imao veliki otpor prema aktu, jer su tada studentima pozirali stari ljudi, koji nisu bili preterano privlačni.

"Kada je upoznao suprugu, ona je postala njegov model i njena lepota je istaknuta na slikama. Za nju se govorilo da je bila Afrodita Germana, da je imala skladne crte lica i proporcije. Bila je lepa žena", istakla je autorka izložbe.

Skromno poreklo

Hermina (Dauber) Jovanović, rođena u Budimpešti 1892. godine, upoznala se sa vremešnim slikarem 1905. godine, kada je i postala njegov model, a za svog, 33 godine starijeg, supruga udala se u Beču 1917. godine.

"Ona je bila skromnog porekla, bila je ćerka kućepazitelja koji je radio u zgradi gde je živeo Paja Jovanović. Kada su se venčali, ona je imala 25, a on 58 godina, ali su živeli u skladnom braku, dugom četiri decenije, koji je trajao do smrti Paje Jovanovića 1957. godine", ispričala je Savić.

Muni je, prema rečima Savić, bila vrlo posvećena Paji i satima mu je bez pauze pozirala, a između umetnika i njegove supruge razvio se poseban psihoestetski odnos, koji se može tumačiti kroz vizuru Pigmalionovog efekta.

"Prema Ovidijevoj priči Pigmalion je bio umetnik koji se zaljubio u svoje delo i mi u toj vizuri tumačimo odnos između Paje slikara koji se kroz sliku zaljubljuje u Muni, koja je bila njegov model, muza i inspiracijaĆ, istakla je Savić.

Autorka je posebno izdvojila aktove nastale u različitim tehnikama, od monumentalnih ulja na platnu do pripremnih crteža i studija.

"Oni su nastali u ateljeu i za atelje, nisu bili izlagani i u prošlosti su samo u nekoliko navrata bili pred publikom", dodala je Savić, pomenuvši i nekoliko alegorijskih kompozicija poput monumentalnog platna "Zemlja žedna kiše", koje je nastalo u duhu secesije i koje ima dekorativni pano.