Impotencija i lekovi: Činjenice i mitovi

Erektilna disfunkcija (ED), koja se još naziva impotencija, najčešći je seksualni problem kod muškaraca, a zbog povezanosti sa samopouzdanjem, slikom o sebi i problemima u seksualnim odnosima može uzrokovati ozbiljnu psihološku štetu i narušiti kvalitet života.

Često se javlja izolovano, međutim, može biti povezana i sa prevremenom ejakulacijom ili čak dovesti do promena na penisu u vidu zakrivljenosti (Peyronijeva bolest), koja, pak, može pojačati ED.

Iako može biti prirođena (prisutna od puberteta), češće se javlja kao stečeno stanje. Novije epidemiološke studije sugeršu da oko 10% muškaraca u dobi od 40 do 70 godina ima tešku ili potpunu erektilnu disfunkciju. Dodatnih 25% muškaraca u ovoj kategoriji ima umerene ili povremene poteškoće sa erekcijom. Problem je povezan sa godinama. Prevalencija od 5,1% kod muškaraca u dobi od 20 do 39 godina raste na preko 70% kod muškaraca od 70 godina i starijih. Iako je ređa kod mlađih muškaraca, ED još uvek pogađa približno 5-10% muškaraca mlađih od 40.

Procenjuje se da je 1995. godine više od 150 miliona muškaraca u svetu bilo pogođeno ED-om, a predviđa se da će do 2025. taj broj porasti na 320 miliona.

Porast prevalencije koji se beleži u svetu verovatno se delom može pripisati porastu osveštenosti i dostupnosti lekova, što rezultira činjenicom da muškarci postaju spremniji da prijave problem i potraže pomoć. S druge strane, može se pripisati i porastu stresa, načina života, pandemiji gojaznosti i većoj učestalosti pridruženih faktora poput neregulisanog dijabetesa i nelečenog povišenog arterijskog pritiska. Jedan od velikih problema u tretiranju ED-a je to što se on nedovoljno prijavljuje uprkos visokoj prevalenciji i negativnom učinku, kao i dostupnosti uspešnog lečenja.

Ključni razlozi za takav problem su stigma koja ga okružuje i duboko ukorenjen strah da se o tome razgovara.

Muškarcima nije lako da priznaju da imaju problema sa nečim što doživljavaju kao slabost muškosti ni sebi samima, a kamoli partnerima i lekarima.

U oko 80% slučajeva uzroci ED-a mogu se identifikovati kao telesni, odnosno fiziološki, a u oko 10% slučajeva kao psihološki, dok su preostali posledica nuspojava terapije ili kombinovani.

Uobičajeni fiziološki uzroci su:

- srčane bolesti

- začepljene krvnih sudova

- visok holesterol

- visoki krvni pritisak

- dijabetes

- metabolički sindrom - stanje koje uključuje povišeni krvni pritisak, visok nivo inzulina, masnoću oko struka i visok holesterol

- određeni lekovi, posebno antidepresivi, ali i lekovi za dijabetes i visok pritisak

- pušenje

- alkoholizam i zloupotreba droga

- upalne bolesti prostate i neki oblici lečenja raka prostate

- hirurški zahvati

- nizak testosteron

- neurološka stanja poput multiple skleroze, Parkinsonove bolesti i Alchajmerove bolesti

- poremećaji spavanja

Mozak igra ključnu ulogu u pokretanju niza fizičkih događaja koji uzrokuju erekciju počevši od osećaja seksualnog uzbuđenja.

Postoje brojne stvari koje mogu ometati seksualne osećaje i uzrokovati ili pogoršati ED.

To uključuje:

- depresiju, teskobu ili druga mentalna stanja

- strah od neuspjeha

- stres

- probleme u vezi zbog stresa, loše komunikacije ili drugih uzroka.

Važno je istaći da ED kao posledica fizioloških uzroka može biti pokretač svojevrsnog začaranog kruga jer može povećati nesigurnost i smanjiti samopouzdanje pa izazvati strah od mogućeg neuspeha. Tada i blaži oblici ED-a postaju izraženiji, učestaliji i samim tim jači.

Zbog svega navedenog, kada muškarac prizna problem, okreće se lekovima za erektilnu disfunkciju.

Kako deluju lekovi za erektilnu disfunkciju

Dokazano učinkoviti lekovi za ED su tzv. PDE5 inhibitori. To su lekovi koji deluju inhibirajuće na enzim PDE5, koji razgrađuje cGMP (ciklički guanozin monofosfat), važan hemijski signal koji se oslobađa tokom seksualne stimulacije i koji uzrokuje opuštanje glatkih mišića u penisu te povećava dotok krvi u penis.

To omogućava postizanje i održavanje erekcije koja je dovoljno jaka i trajna za seksualni odnos.

Ipak, inhibitori PDE5 nemaju učinak na opuštanje glatkih mišića pa je nakon konzumacije leka za postizanje erekcije potrebna odgovarajuća seksualna stimulacija.

Mitovi o lekovima za erektilnu disfunkciju

Postoje brojni mitovi o lijekovima za ED. Navedimo nekoliko najraširenijih.

Ti lekovi su loši za srce

Ako se uzimaju kako je propisano, PDE5 inhibitori neće škoditi srcu. Štaviše, Viagra, prvi lek za ED, nastao je kao lek za plućnu hipertenziju, za koju se i danas koristi u drugačijoj dozi. Rana ispitivanja leka otkrila su dodatni, neočekivani učinak – jače i trajnije erekcije. Uzimanje Viagre i drugih PDE5 inhibitora zapravo može pomoći u širenju stisnutih koronarnih arterija i snižavanju krvnog pritiska.

Međutim, PDE5 inhibitore nije dobro kombinovati ss određenim lekovima za srce (angina pektoris) kao što su nitrati jer mogu izazvati opasan pad krvnog pritiska. Pre njihovog uzimanja važno je posavetovati se sa izabranim lekarom.

Ti lekovi su opasni

Kada se uzimaju prema upustvu, PDE5 inhibitori su sigurni. Blaže nuspojave obično pogađaju manje od 1 od 10 muškaraca i uglavnom uključuju probleme poput kratkotrajne lakše glavobolje, probavnih smetnji, mučnine, lagane vrtoglavice i crvenila.

Opasni mogu biti jedino za ljude koji ih uzimaju zajedno sa nekim lijekovima za anginu pektoris, ako se kombinuju sa kokainom ili nekim drugim opojnim drogama, ako je korisnik nedavno (unutar 6 meseci) imao srčani udar ili ako je bio na kardiološkom zahvatu (postavljanje stenta) ili kardiohirurškom zahvatu. Takođe se ne preporučuju osobama koje fizički nisu sposobne za seks, kojima polni odnos zapravo predstavlja napor koji može dovesti do srčanog udara.

Uzrokuju erekciju koja traje satima

Suprotno tome, uzimanje PDE5 inhibitora ne izaziva višesatne erekcije, stanje poznato kao prijapizam. Ako nakon uzimanja leka nema erotske stimulacije, erekcije neće ni biti. Međutim, prijapizam može biti posledica prevelike doze PDE5 inhibitora, istovremene kombinacije dva različita PDE5 inhibitora ili njihove upotrebe u kombinaciji sa terapijom injekcijama koje se daju u penis.

Povećavaju seksualni nagon

PDE5 inhibitori deluju tako što pospešuju dotok krvi u penis. Iako mogu pomoći u podstićanju i održavanju erekcije, ne mogu direktno povećati seksualni nagon, odnosno libido. To znači da PDE5 inhibitori neće uzrokovati erekciju bez odgovarajuće erotske stimulacije.

Uzimanje više lekova daje bolje rezultate

Iako veće doze mogu delovati snažnije kod nekih muškaraca, ne preporučuje se skakanje na najveće doze. Preterane doze mogu uzrokovati nepoželjne nuspojave:

- povraćanje i prolIv

- zamućen VID

- povećan broj otkucaja srca (tahikardija)