Lion - grad na dve reke

Kada kažemo Francuska, najpre pomislimo na vina, dobru hranu, luksuz, modu i uopšte lepotu. Kada kažemo Francuska, pomislimo i na najveća imena iz sveta umetnosti i književnosti, ali i na monarhiju, Revoluciju, slobodu i neke od najvažnijih istorijskih i političkih momenata. Ako ste već posetili Pariz, nesumnjivo najstereotipniji simbol svega navedenog, ili se jednostavno zasitili priča o njemu, vreme je da posetite Lion. Drugi po veličini i značaju, ovaj prelepi grad na ušću dveju reka, predstavlja susret drevne istorije i najmodernijih zbivanja. Prva prestonica francuskih predaka, grad u kojem je živeo jedan Rable, čije ulice i znamenitosti nose velika imena, poput Viktora Igoa, Emila Zole, čiji centar svojim velelepnim spomenikom slavi najvećeg kralja, grad koji je obnovio i potpomogao najmoćniji imperator ujedno je i mesto na kojem možete dobro da se provedete, ali i odmorite.

Istorija lionske regije je blisko povezana sa geografskom pozicijom ušća Rone i Sone. Svi važniji putevi trgovine ćilibara i kalaja prolazili su kroz dolinu Rone. Lion postaje značajan u 16. veku pre nove ere kao glavni grad Gala.

Oko 600. godine pre nove ere Kelti osnivaju svoj grad na ušću ovih dveju reka. U 2. veku pre nove ere on je sedište rimskih trgovaca, a 43. godine pre Hrista, slobodni seljaci osnivaju Lugdunum (grad keltskog boga Luga), nakon što su proterani iz Beča. Rimska kolonija razvija se na uzvišenju Furvije i postaje raskršće svih velikih puteva. No, ubrzo stanovništvo napušta brdašce i nastanjuje se na obalama reka...

U 5. veku nove ere Burgunđani krste ovaj grad u Lugdon, a posle franačkih osvajanja i podele carstva Karla Velikog ova regija priključena je Provansalskoj kraljevini, a zatim i Svetom rimskom carstvu. Tokom vekova ime ovog grada se pojednostavljuje u Ludun i konačno postaje Lion u 18. veku. Isterani iz svoje zemlje građanskim ratovima, Italijani uvode u Lion proizvodnju svile početkom 15. veka. U isto vreme firentinski bankari (među kojima i Mediči) uključuju ovaj grad u svoje poslovanje, a nemački štampari osnivaju u njemu svoje ateljee. Krajem veka dvor Šarla VIII smešten je u Lion, koji postaje najbogatiji i najnaseljeniji grad kraljevine.

Fransoa I, koji je često boravio u ovom gradu, favorizuje razvoj svilarstva i ohrabruje velike intelektualne i umetničke pokrete renesanse. U međuvremenu, narodne bune, štrajkovi kompanija štampara, beg protestanata od persekucije i religiozni ratovi potresaju grad sve do kraja 16. veka. Anri IV smiruje grad postavljajući jednog upravitelja i slavi svoj brak sa Marijom de Mediči u katedrali Svetog Jovana. U 17. veku osnivanje Velike fabrike koči zanatlije svile, što će sredinom 18. veka dovesti do njihovih prvih štrajkova. Nakon razaranja za vreme Revolucije, Napoleon oporavlja grad i razvoj svilarskih ateljea. Kanuti (lionski svilarski radnici) malo-pomalo nastanjuju Kroa Rus.

Photo: Denise Hunter

Međutim, 1831, prvi veliki revolt Kanuta, čija deviza "Živeti u radu, umreti u borbi" postaje opštepoznata, uništen je u rekama krvi. Ovi pokreti nastaviće se sve do 1870. i Kanuti polako nestaju. Čuveni arhitekta Toni Garnije svojim principima urbanizma, daće gradu njegov konačan izgled. Za vreme Drugog svetskog rata, Lion postaje "francuska prestonica otpora" i kolevka velikih novina "Liberation". On je takođe pozornica velikih tragedija: mnogobrojni otporaši uhapšeni su i mučeni od strane Gestapoa. Od šezdesetih godina prošlog veka, veliki radovi urbanog uređivanja obeležavaju grad: proširenje autoputa do Liona 1970, otvaranje aerodroma Sent Egziperi 1975, otvaranje prve linije metroa 1977, prva veza TGV-a 1981...

Dvelika projekta trenutno su u toku: ponovno sređivanje keja leve obale Rone i krajnjeg juga poluostrva, sve do ušća Rone i Sone.

Stari Lion je najraširenije delo renesanse u Francuskoj. On obuhvata tri kvarta: Sveti Đorđe (St-George), Sveti Jovan (St-Jean) i Sveti Pavle (St-Paul). Brojni izvanredni hoteli i bogata boravišta bili su pozornica života, toliko intenzivnog da je malo trebalo da Lion postane prestonica Kraljevine.

Trg Svetog Jovana je polazna tačka obilaska Starog Liona. Pored fontane koja nosi ime ovog svetitelja pruža se impozantna crkva Svetog Jovana, započeta u 12. veku, u stilu romanike, završena tri veka kasnije, veličanstvenom fasadom u gotičkom stilu. Na portalima se nalazi 368 medaljona, s početka 14. veka, koji prikazuju scene iz Starog i Novog zaveta. Ostajemo zadivljeni pred dekoracijama i bočnim kapelama u gotičkom stilu, kao i vitražima iz 13. veka. Tu se nalazi i veliki astronomski časovnik, čudo mehanike, koji zvoni u 12.00, 14.00, 15.00 i 16.00 časova, i označava vreme praznika već četiri veka.

Kada se prođe kroz Kapelu zbora, dolazi se do Trezora katedrale, gde mogu da se vide tapiserije iz 17. veka, slonovača, komadi nakita i liturgijska odeća. Na severnoj strani katedrale nalazi se arheološka bašta, uređena 1980. godine, nakon iskopavanja, koja nam omogućava da vidimo ostatke krstionice Svetog Stefana, iz perioda između 4. i 8. veka i crkve Sveti krst iz 14. veka. Treba zatim obići kvart Svetog Jovana i videti njegove najlepše dragocenosti. Skoro sve fasade i dvorišta ulice Sveti Jovan zaslužuju pažnju. Kuća sa lepom fasadom i kulicom sa stepeništem, koja nosi broj 37, bila je deo Manastira Svetog Jovana, uništenog za vreme Revolucije.

Nešto dalje, s leve strane, u Kući advokata nalazi se internacionalni Muzej minijatura. Ovu izuzetnu zanimljivost koja, na više od 2.000 metara kvadratnih, pokazuje najneverovatnije minijature, ne smete da propustite! U istoj ulici je i Palata pravde, sa svojim stubovima u stilu neoklasicizma, okrenuta ka keju Sone. I možemo tako nastaviti kroz ceo kvart Svetog Jovana, zaustavljajući se na svakom koraku, jer vredi fotografisati sva ta dela srednjovekovne i renesansne umetnosti.

Idemo dalje i stižemo do Trga Svetog Pavla, gde se u centru nalazi istoimena crkva, jedna od tri najstarije crkve u Lionu. Sagrađena u stilu romanike i gotike ona nam istovremeno pokazuje svoju osmougaonu kulu tipičnu za romaniku i gotičku ognjenu kapelu. U istom kvartu nalaze se i Istorijski muzej, ali i internacionalni Muzej marioneta, još dva mesta koja zahtevaju posetu. Vezu između ova dva muzeja "stvara" prisustvo Ginjola (Guignol), simboličke figure francuske istorije. Obilazak Starog Liona završavamo kvartom Svetog Đorđa, koji su nastanjivali prvi Kanuti i čiji su delovi bili izloženi čestim poplavama. Legenda kaže da je Papa Klement V, došavši u Lion 1305. godine da se kruniše, pao sa mazge i u vodama izgubio jedan smaragd sa svoje tijare, koji se i dalje traži...

Photo: David Mingeon

Iz Starog Liona specijalnim žičarama (Funiculaire) penjemo se na brdašce Furvije, koje je bilo početna tačka nastanjivanja Rimljana. Ovo uzvišenje dozvoljava da obuhvatimo čitav Lion i okolnu regiju samo jednim pogledom. Pred očima imamo tipične krovove Starog Liona, četiri kule Katedrale Svetog Jovana, zatim zaokret Sene i centralno poluostrvo, uzvišenje Crveni krst, centralne trgove, Gradsku kuću, Operu i najdalji deo, sa druge strane Rone, Urbani grad, sa najvišom građevinom Liona od 50 spratova - Kulom lionskog kredita (banke Crédit Lyonnaise), i ostale nebodere...

Najimpozantnija građevina ovog brdašca je Bogorodičina bazilika Furvije, sveprisutna u životu građana Liona. Spoljašnjost, sa gotičkom fasadom, okićena je anđelima sa ogromnim krilima i scenama iz Starog zaveta. Nad glavnim ulaznim vratima nadnosi se krilati lav, čuvar ovog mesta. Unutrašnja dekoracija obiluje mozaicima i vitražima kao i mnogobrojnim bočnim kapelicama. Na Furvijeu se takođe nalazi i jedna imitacija Ajfelove kule, visoka 80 metara, na čijem vrhu je nekada bio restoran. Međutim, pošto je pretvorena u televizijski relej, ona je sada zatvorena za posete. Prelepim parkom spuštamo se pešice nazad do Starog Liona, ali usput posećujemo Galo-romanski muzej, Romansko pozorište i arheološko nalazište. Galo-romanski muzej je zbog svoje podzemne arhitekture jedinstven u svetu.

Poseta ovom muzeja nudi nam priliku da naučimo dosta o istoriji grada, a sa vrha Romanskog pozorišta pruža nam se još jednom vidik na čitav grad. Ovo je ujedno, pored bečkog, i jedino galsko pozorište.

Vraćajući se kroz Stari Lion prema centru grada, da bismo prešli Sonu, prelazimo preko mosta Bonaparta, koračajući prema jednom od lepših trgova užeg centra. Trg Tero svojim imenom označava močvarne terene, jer je upravo na takvim i sagrađen. Ovaj trg nekada je bio mesto izvršenja svih glavnih presuda, i važnijih okupljanja, a danas se na njemu nalaze Gradska kuća, Muzej lepih umetnosti u Palati Svetog Petra, velike banke i luksuzni kafei. Središnji deo trga osvežava fontana Bartoldi. Ovu fontanu, delo arhitekte Statue slobode u Njujorku, najpre je odbio Bordo, da bi je tadašnji gradonačelnik Liona kupio posle Univerzalne izložbe 1887. godine u Parizu. Ženska figura u kočiji sa pobesnelim konjima, simbol Garone i njenih pritoka, uskoro postaje "Kočija slobode", koja slavi stogodišnjicu Revolucije.

Tačno naspram "Garonine kočije" nalazi se Muzej lepih umetnosti, koji nudi dela najpoznatijih umetnika: Rodenove skulpture, slike Rubensa, Delakroe, Žerikoa, Pikasa, Van Goga i drugih impresionista, ali i prelepu baštu, pravi azil mira u srcu grada. Gradska kuća, jedna od najistaknutijih u Francuskoj, započeta je u 17, do pola spaljena u 18, a završena u 19. veku. Na fasadi koja gleda na trg nalaze se četiri bronzana medaljona koji predstavljaju Anrija IV, Luja XII, Anu Austrijsku i Luja XIV. Iznad njih je statua Anrija IV na konju, a sa obe strane statue Herkula i Minerve. Oko Trga Tero tipične uske uličice svedoče o starom načinu življenja, toliko suprotnom sadašnjem. Pored ovakvih, nailazimo na jednu prostranu, ulicu Republike, koja počinje Trgom komedije i Nacionalnom lionskom operom, a pruža se do glavnog Trga Belkur. U zgradi pod brojem 1 ove ulice, braća Lumijer izvela su 1896. godine drugo svetsko predstavljanje "animirane fotografije", poznatije danas pod imenom bioskop!

Photo: Stuck in Customs

Nastavljamo ulicom Republike, jednom od najdužih pešačkih zona Evrope, pored najluksuznijih butika i restorana. Tu je i Trg Kordelje, sa svojom Palatom trgovine, ispred koje se zbio čuveni anarhistički atentat na Sadija Karnoa, jednog od predsednika Treće republike. Plafon ove palate oslikava alegoriju "internacionalne trgovine", a skulpture u galeriji joj daju veličanstven karakter. Nedaleko je i Crkva Svetog Bonaventure, poznatog francuskog kardinala, čiji je život predstavljen na vitražima. Pored ove crkve je i jedan od tri evropska Muzeja štamparstva.

Na putu do samog Trga republike, prolazeći pored Trga Jakobinaca, posećujemo crkvu Svetog Nizijea i Trg Celestinaca (jedan monaški red) i istoimenog pozorišta ispred kojeg su biste Viktora Igoa, Alfreda de Misea, Skriba i statue muza komedije i tragedije. Konačno, nakon Trga republike i njegove velike fontane dolazimo do Trga Belkur, glavnog trga u gradu. Ovo mesto, nastanjeno bogatim lionskim porodicama, postaje u 17. veku, pod Lujem XIV, Kraljevski trg i biva ukrašen monumentalnom statuom pomenutog kralja. Ova statua je za vreme Revolucije bila srušena i potopljena, budući da su se Rona i Sona izlile, ali će je u 19. veku Napoleon restaurirati. Ogromna površina oko statue danas je mesto svih važnijih sportskih i kulturnih zbivanja.

Polazeći od Trga Belkur drugom najvećom ulicom poluostrva, ulicom Viktora Igoa, stižemo do završne tačke kod ušća dveju reka, kvarta Peraš. Simbol industrijskog karaktera ovog dela grada, velika metalna konstrukcija stanice je raskršće i polazna tačka svih važnijih linija, što podzemnih, što nadzemnih vrsta prevoza. Iza ovog kvarta, kod keja Žan-Žaka Rusoa, Rona sreće Sonu i na posetu najvažnijih delova grada i znamenitosti mogla bi da se stavi tačka.

Iako ne spada u najuži centar grada, kvart Crveni krst veoma je značajan za istoriju Liona, a samim tim i za obilazak. Svoje ime (bukvalno - riđi krst) duguje jednom krstu od crvenkastog kamena, podignutom na brdašcu, koji danas više ne postoji. Od 16. veka ovaj kraj postaje sedište manastira mnogih monaških redova, i sve do kraja 18. veka on će biti naselje zemljoradnika. Posle Revolucije i prodaje nacionalnih dobara, zanatlije i trgovci svilom postavljaju ovde osnove jedne prave industrije. Čuveni Kanuti napuštaju brdo Sveti Đorđe da bi se ovde nastanili, radikalno utičući na društveni red i ekonomiju. Da bi se svi smestili ovaj kraj ubrzo se razvija izgradnjom brojih građevina i jedne bolnice. Pobune Kanuta tokom čitavog 19. veka obeležavaju istoriju ovog brda. U istom veku, Crveni krst je dobio rang grada i nešto kasnije pripojen je Lionu. Uprkos buržoaskom karakteru, koji je ovaj kraj dobio izgradnjom luksuznih hotela, on je do danas zadržao "radničku" atmosferu jednog disciplinovanijeg života.

Za posetu su zanimljive brojne crkvice i prelepe vile, poznata sastajališta umetničkih, književnih, filozofskih i uopšte svih kulturnih okupljanja protekla dva veka. Jedna zanimljiva legenda ovog kraja vezana je za "veliki kamen", kameni blok iz ledenog doba koji se nalazi na kraju glavnog bulevara. Meštani će vam reći da je "veliki kamen", srce izvesnog Žana Tormenta, koga je Bog kaznio za neka zlodela, nateravši ga da gura svoje "srce od kamena" oko celog grada. Stigavši do ovog mesta, izmoren težinom svog srca, on ga je ostavio tu, i ono je izraslo u taj kameni blok...

Pored ovih delova grada koji nam omogućavaju da kroz posetu upoznamo značajne momente istorije, ima i onih modernih, koji nam pružaju zabavu. To je pre svega krajnji sever grada - Internacionalni grad. Ovde, pored kompleksa najmodernijih bioskopa, hotela i kazina, možemo posetiti Muzej savremene umetnosti i Park zlatne glave. Ovaj park, inspirisan je engleskim stilom koji, nasuprot uređenom francuskom parku, ostavlja prirodu divlju, netaknutu. Pored ogromnog jezera i botaničke bašte, ovaj park sadrži i zoološki vrt sa najegzotičnijim životinjama.

Photo: Ben

I na kraju, naravno, najmoderniji deo grada - nešto južnije na levoj strani Rone, kvartovi Broto, Prefektur, Žerland i Urbani grad sa ogromnim tržnim centrima, stanicama, univerzitetima. Ali, tu su i još neke znamenitosti: Afrički muzej, Dvorac Limijer sa spomenicima braći Limijer, Muzej arhitekte Tonija Garnijea, stadion Žerland i još mnogo stvari za sve one koji vole modernu umetnost i savremeni način života. Kao na primer kvart nebodera.

Najzanimljivija je svakako najviša zgrada Liona, koja pripada kompaniji Credit Lyonnais, sa 50 spratova poslovnog prostora ali i restorana (na 32. spratu) i hotela na vrhu, naravno izuzetno luksuznog i iznad svega skupog. A kad u Lionu kažemo skupo, govorimo o zaista velikim ciframa, jer on u cenama ne zaostaje za Parizom. Namirnice, raznorazne karte, ulaznice i slično, kao i cene po restoranima i kafićima, daleko nadilaze naše standarde.

Ali kako je to slučaj sa Francuskom uopšte, pretpostavlja se da smo na tako nešto unapred spremni, te da nas ta činjenica neće sprečiti da u potpunosti uživamo u čarima mirisa i ukusa ovog grada.

Kad je reč o ukusima, lionska kuhinja biće specifična za sve one koji nisu navikli na "težu" hranu. Glavni sastojak svih jela je slanina ali i svinjsko meso uopšte. Čuvena je Lionska salata, koja pored nezaobilazne slanine sadrži jaja i sve vrste povrća. Sva ostala jela nose težak miris zaprške i crvenog mesa, ali za sve prave gurmane to je nešto što se ne propušta. Za one koji više vole lakšu hranu Stari Lion je kao stvoren. Pregršt restorana, upravo za ovakve turiste, čijim jelovnicima dominira italijanska i morska kuhinja. Naravno, ponosni Lionci osvetiće se ovakvim stranim neznalicama pravim "turističkim" cenama. Ne treba zaboraviti da je u blizini Liona regija Božole (Beaujolais), poznato po istoimenom vinu za koje kažu da je, pored Rone i Sone, treća reka koja hrani Lion

Ukoliko želite da se, za vreme svoje duže ili kraće posete ovom gradu, što više uklopite u domaću atmosferu, ne smete propustiti da se nedeljom ujutru probudite dovoljno rano kako biste prošetali kroz tezge lionske pijace na levom keju Sone. Mešavina svih karakterističnih francuskih mirisa namamiće vas da kupite neki od pravih domaćih proizvoda, od sireva, preko mesa, do prelepih voćnih tortica... veoma ukusno i naravno, autentično.

Kao i svaki drugi grad čija primarna funkcija nije turizam, Lion je mnogo primamljiviji za duži boravak ili pak, život. U svakom slučaju, život u Lionu teče suviše brzo i uigrano da bi se turista u prolazu osetio neprimetnim, naročito ako ne vlada dobro jezikom na koji su svi Francuzi izuzetno ponosni. Starosedeoci ovog grada nisu naročito željni stranaca sa smešnim akcentom, ali oni ionako postaju manjina jer Lion vrvi od "došljaka" koji su, upravo zbog njegovog neizrecivog šarma, odlučili da svoju posetu "malo" produže.

Anja Kovačević
(Izvor: Travel Magazine)