"Tramp s Venecuelom ponavlja tragične greške iz prošlosti"

Prema Savetu za spoljne odnose, to je najveća demonstracija američke vojne moći na zapadnoj hemisferi od invazije na Panamu 1989. godine, i uključuje nosač aviona, razarače, krstarice i brodove za specijalne operacije.

Iako je Tramp odbio da isključi mogućnost kopnene invazije, američka vojska se do sada fokusirala na presretanje brodova, pokušaje zatvaranja vazdušnog prostora Venecuele, a 10. decembra je zaplenila tanker sa naftom, piše američki profesor Ostin Sarat za Gardijan.

Pročitajte još:

• "Madurovi dani su odbrojani"
• "Zli, ubilački diktator"; Sve je jasno – ovo je prava meta

Nejasni motivi i opasne pretnje

Pravi razlozi iza Trampovih poteza ostaju nejasni. Možda pokušava da kazni predsednika Nikolasa Madura zbog dozvoljavanja masovne migracije Venecuelanaca u Sjedinjene Države, ili možda pokušava da preuzme kontrolu nad ogromnim naftnim resursima zemlje. Kakva god da je motivacija, ovo nošenje oružja na Karibima ponaša se kao nasilnik koji vreba slabije protivnike, a Venecuela nije njegova jedina meta.

U intervjuu za Politiko, Tramp je nagovestio da je spreman da preduzme vojnu akciju u Meksiku i Kolumbiji kako bi zaustavio protok droge. Njegova izjava o tome kako se sada nosi sa demonstrantima kod kuće izgleda da opisuje njegov pristup spoljnoj politici na zapadnoj hemisferi: "Morate dominirati. Ako ne dominirate, gubite vreme."

Poziv na deeskalaciju

Ovaj scenario smo već videli i ranije, i retko se dobro završavao, za Sjedinjene Države ili njihove južne susede. Vreme je da Kongres deluje i spreči predsednika da dublje uvuče Ameriku u južnoameričku močvaru, piše Sarat.

Takođe je vreme da Organizacija američkih država (OAS) prekine ćutanje i osudi postupke Trampove administracije. Kao što je Međunarodna federacija za ljudska prava s pravom upozorila: "Erozija demokratskog sistema i kršenje ljudskih prava u Venecueli ne ovlašćuju nijednu državu da interveniše kao što to čine Sjedinjene Države. To krši osnovno pravo na kojem počiva arhitektura svetskog poretka, a to je samoopredeljenje naroda."

Povratak politici sfera uticaja

Jasno je da poštovanje ovog principa nije vodeći princip spoljne politike ove administracije, što je očigledno u njenom odnosu prema Palestincima ili prihvatanju ruskih teritorijalnih pretenzija u Ukrajini.

Nedavno objavljena Strategija nacionalne bezbednosti SAD navodi, jezikom koji podseća na 19. vek, da je "veliki uticaj većih, bogatijih i moćnijih nacija bezvremenska istina međunarodnih odnosa". Dokument zagovara viziju sveta u kojem jače sile priznaju i poštuju međusobne sfere uticaja, što bi uključivalo poštovanje napora drugih sila da se mešaju u poslove slabijih država unutar sopstvene sfere.

Ideja datira iz šestog veka pre nove ere, kada su, kako tvrdi profesor Endru Latam, "Rim i Kartagina zaključili sporazum kojim se rimskim brodovima zabranjuje plovidba u blizini kartaginskih voda i kartaginskim snagama napad na gradove prijateljske prema Rimu". Tramp očigledno želi da uspostavi američku dominaciju na zapadnoj hemisferi, što i sama strategija potvrđuje: "Sjedinjene Države moraju biti dominantne na zapadnoj hemisferi kao uslov naše bezbednosti i prosperiteta."

Gorka pouka iz prošlosti

Ovo je jasan korak unazad od liberalnog međunarodnog poretka koji je bio stub odnosa od pada Sovjetskog Saveza. Trampovi prethodnici iz 19. i početka 20. veka, Vilijam Makinli i Teodor Ruzvelt, bili bi ponosni. Makinli je uveo eru američkog imperijalizma, a Ruzvelt je takozvanu "diplomatiju topovnjača" – otvoreno prikazivanje vojne moći radi zastrašivanja drugih nacija – učinio centralnim alatom američke spoljne politike.

Primeri uključuju slanje ratnog broda da bi se sprečila kolumbijska intervencija u Panami 1903. godine, okupaciju meksičke luke Verakruz 1914. godine i više od 20 pomorskih intervencija u Centralnoj i Južnoj Americi u prvoj polovini 20. veka. Tokom Hladnog rata, Sjedinjene Države su rutinski koristile tajne operacije i vojnu silu kako bi potkopale vlade koje su bile naklonjene Sovjetskom Savezu, kao što je to bilo u Gvatemali 1954. i Čileu početkom 1970-ih.

Rezultati takve politike bili su katastrofalni. Diplomatija topovnjača i pokušaji promene režima podstakli su antiameričko raspoloženje u celom regionu i izložili Sjedinjene Države optužbama za licemerje. Studije su pokazale da su operacije CIA nanele ogromnu štetu ekonomijama i političkim i društvenim sistemima ciljanih zemalja, ostavljajući ih manje slobodnim i prosperitetnim. Intervencija u Gvatemali, gde je demokratski izabrani predsednik svrgnut, gurnula je zemlju u dug i krvav građanski rat, dok su američki napori da potkopaju Salvadora Aljendea u Čileu destabilizovali tamošnju ekonomiju.

Sarat se plaši da su Sjedinjene Države ponovo na istom putu. Ako se ne kontrolišu, predsednikovi potezi u Južnoj Americi učiniće Sjedinjene Države manje bezbednim, i region stabilnijim.