Kako su Grci počeli da slave Božić po takozvanom srpskom kalendaru?

Grci danas slave Božić 25. decembra zahvaljujući srpskom matematičaru, geofizičaru, klimatologu i astronomu Milutinu Milankoviću.

Čuveni srpski i svetski naučnik izradio je 1923. godine novi, reformisani Julijanski kalendar koji je Grčka pravoslavna crkva odmah prihvatila. Zbog njegovog tvorca, u grčkim teološkim krugovima ovaj kalendar se i danas naziva "srpskim kalendarom".

• Putnik kroz vreme otkriva kako su Nemci 1900. slavili Božić
• I Srbi su slavili Božić 25. decembra: Evo kada i zašto se sve promenilo ANKETA
• Ništa ukrasi, jelka, pa čak ni Melanija, svi pitaju samo jedno: Božićni portret izazvao pometnju FOTO

 

 Malo je nedostajalo da i Srpska pravoslavna crkva pređe na reformisani Julijanski kalendar, po kojem se Božić poklapa sa Gregorijanskim kalendarom (25. decembar), na koji je Rimokatolička crkva odavno prešla, piše Grčka info.

EPA-EFE/ANDREJ CUKIC

Problemi sa velikim brojem neradnih dana

Priča o reformisanom kalendaru započinje dvadesetih godina prošlog veka u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, kada su se svi praznici slavili duplo. Katolici su Božić slavili 25. decembra, a pravoslavci 7. januara. Isto je važilo i za Uskrs – i pravoslavni i katolički bili su neradni državni praznici.

Uviđajući problem velikog broja neradnih dana, naročito oko Nove godine, što je loše uticalo na privredu, kralj Aleksandar Karađorđević zatražio je od Skupštine predlog za unifikaciju datuma državnih praznika. Međutim, parlament je zaključio da je to nemoguće jer se nijednoj verskoj zajednici nije mogao ukinuti praznik.

Paul Grossmann / Tetra Images / Profimedia

Milankovićevo rešenje

Rešenje je 1923. godine ponudio Milutin Milanković, koji je na zahtev vaseljenskog patrijarha Milentija IV radio na novom Julijanskom kalendaru, sa ciljem da se smanji razlika između hrišćanskih kalendara.

Rezultat njegovih proračuna bio je kalendar koji kasni samo jedan dan na svakih 28.800 godina, dok Gregorijanski kalendar kasni jedan dan na oko 3.280 godina.

Milanković je utvrdio da stari Julijanski kalendar, od Nikejskog sabora 325. godine, kasni jedan dan na svakih 128 godina. Ispravkom tih nedostataka nastao je novi, reformisani Julijanski kalendar.

Dejan82/Shutterstock

Odbijanje u Srpskoj pravoslavnoj crkvi

Milanković je svoj kalendar predstavio na Svepravoslavnom saboru 1923. godine u Carigradu. Kalendar su odmah prihvatile Grčka, Bugarska, Rumunska, Aleksandrijska, Carigradska i Antiohijska patrijaršija, a kasnije i Kiparska i Poljska crkva.

Kalendar su odbile jerusalimska, ruska, gruzinska crkva i grčki starokalendarci. Posle velike rasprave, i Srpska pravoslavna crkva je tesnom većinom odlučila da ga odbaci.

Zvanični razlozi odnosili su se na pomeranje postova, naročito skraćenje Petrovskog posta. Nezvanično, u pozadini je bio sukob između SPC i kralja Aleksandra, kao i strah da se prelaskom na novi kalendar izlazi u susret katolicima u zajedničkoj državi.

Od Milankovića je zatraženo da prilagodi kalendar zbog već odštampanih crkvenih kalendara. On je to odbio, ističući da nauka ne trpi kompromis.

Problem, kao i mnogo puta u srpskoj istoriji, ostao je nerešen. U Kraljevini SHS praznici su i dalje slavljenI duplo, dok su Grci prešli na slavljenje Božića 25. decembra po Milankovićevom kalendaru.

Napomena: i po starom Julijanskom kalendaru Božić je 25. decembra, ali zbog razlike u kalendarima danas pada 7. januara.

Grci ne slave Božić po Gregorijanskom kalendaru

Grci, Rumuni i drugi pravoslavci koji slave Božić 25. decembra to ne čine po rimokatoličkom Gregorijanskom kalendaru, već po reformisanom Julijanskom (Milankovićevom) kalendaru.

Tvrdnje da su se time približili rimokatoličkoj crkvi nisu tačne – reč je o modernizaciji kalendara, a ne vere.

Shutterstock/Shutterstock AI Generator

Ukratko – ključne činjenice

• Postoje stari Julijanski kalendar (Božić 7. januar) i Gregorijanski kalendar (Božić 25. decembar)

• Milanković je napravio reformisani Julijanski kalendar, tačniji od oba

• Grčka, Bugarska, Rumunija i druge pravoslavne crkve prihvatile su ga 1923.

• Srpska, Ruska i Jerusalimska crkva su ga odbile

• Grci Božić slave 25. decembra po Milankovićevom, a ne po Gregorijanskom kalendaru

Redosled nastanka kalendara

1. Julijanski kalendar (Julije Cezar)

2. Gregorijanski kalendar (papa Grgur XIII)

3. Reformisani Julijanski kalendar (Milutin Milanković)

Kada Grci slave Uskrs?

Uskrs (Vaskrs) se ne određuje po solarnom kalendaru, već prema lunarnom ciklusu. Pravoslavne crkve slave Vaskrs prve nedelje posle punog Meseca nakon prolećne ravnodnevice, računajući pun Mesec prema jerusalimskom meridijanu.

Zbog toga pravoslavni Uskrs najčešće pada istog dana, bez obzira na to koji kalendar crkva koristi za nepokretne praznike.