Srpski se uči u 12 gradova Evrope

Iz godine u godinu smanjuje se broj lektorata srpskog jezika ili se usled nedostatka nastavnika postavljaju lektori hrvatskog ili bosanskog jezika. Francuska i Italija samo su neke od država u kojima se broj lektorata srpskog jezika smanjio, a ukinuti su u Sidneju, Kelnu, Salcburgu i Granadi. Jedini izuzetak su Sjedinjene Američke Države, gde je interesovanje čak povećano, ali se na univerzitetima u Americi srpski uči u okviru BHS jezika (bosanski, hrvatski, srpski).

Ovo je ukratko rezultat prvog istraživanja o sadašnjem stanju izučavanja srpskog jezika u svetu, koje je obavljeno u okviru TEMPUS projekta o reformi studija stranih jezika u Srbiji (REFLESS), koji je podržalo i Ministarstvo prosvete i Evropska komisija.

Istraživači su putem i-mejla stupili u kontakt s lektorima širom sveta, koristeći spiskove Narodne biblioteke Srbije, Ministarstva spoljnih poslova, nastavnika i saradnika Filološkog fakulteta, lične kontakte... Mnoge kolege nisu bile zainteresovane za saradnju i nisu odgovorile na i-mejlove, a bilo je i onih kojima elektronska adresa nije bila u funkciji, pa se zato ovi podaci moraju uzeti sa blagom rezervom, kaže Sonja Hornjak, doskoro lektor srpskog jezika u Granadi, dok se lektorat nije ugasio.

Sve ovo je, po mišljenju istraživača, zabrinjavajuća činjenica, jer pokazuje da nije moguće dobiti informacije o izučavanju srpskog jezika kao stranog. Jasmina Nikolić, rukovoditeljka projekta, objašnjava da je pre tri godine počeo projekat čiji je cilj da se izvrši reforma studija stranog jezika u Srbiji, a neizostavan deo je bio i izučavanje srpskog jezika kao stranog. Međutim, tada se ispostavilo da se vrlo teško dolazi do podataka, pa je to bio razlog da se prvo utvrdi šta se dogodilo sa lektoratima u svetu poslednjih godina i tako je nastalo i ovo istraživanje.

Ona dodaje da je predstavljanje srpskog jezika i kulture u svetu zapostavljena tema, a da je poseban problem gašenje lektorata i studijskih programa zbog nedovoljne zainteresovanosti studenata i lošeg finansijskog stanja institucija širom sveta. (Objašnjenja radi, u nekim zemljama postoje lektorati, a u drugim studijski programi za izučavanje srpskog jezika, međutim i tamo nastavu drže lektori.)

Sonja Hornjak podseća da je za vreme bivše Jugoslavije postojalo na stotine lektorata po celom svetu i hiljade učenika i studenata zainteresovanih da uče tada srpskohrvatski jezik. Samo u Francuskoj, srpskohrvatski se izučavao na više od 20 univerziteta, a slično je bilo i u Nemačkoj i Italiji.

– Prema podacima do kojih smo došli, kao samostalni studijski program, srpski jezik se danas izučava u samo 12 gradova u Evropi. Program traje pet godina i u proseku je 10 studenata po godini. Uporedo sa jezikom se izučava i književnost, a takođe se srpski jezik izučava i kao drugi ili treći jezik – priča Hornjakova.

Ona je trenutno u Srbiji, piše doktorski rad, vodi se kao nezaposlena, a jedini izvor prihoda joj je to što povremeno radi kao sudski tumač za španski jezik.

Lektorat u Granadi je od oktobra ugašen usled nedovoljnog interesovanja studenata – prošle godine je bio samo jedan student, a prethodnih na desetine njih. U Trstu se srpski jezik izučavao pet godina, ali je odlaskom profesorke Marije Mitrović u penziju sveden na jednu godinu.

Hornjakova kaže da su tokom istraživanja pronašli i nekoliko pozitivnih primera, poput Univerziteta u Seulu, gde se srpski jezik izučava kao samostalni studijski program u trajanju od četiri godine, a na svakoj godini je tridesetak studenata. Na Univerzitetu u Bratislavi je ponovo pokrenuto učenje srpskog jezika posle 22 godine, a na četiri godine studija ima ukupno 40 studenata.

SAD je posebna priča, jer je jedino u Americi povećan broj lektorata, i to na prestižnim univerzitetima, od Harvarda i Berklija, preko Kolumbije i Čikaga, do Kalifornije, Karoline i Teksasa. Međutim, na američkim univerzitetima, srpski jezik se izučava na slavističkim katedrama u okviru BHS jezika. Zanimljivo je da se učenje BHS jezika na veb-stranicama ovih univerziteta reklamira kao nešto novo i egzotično. U većini slučajeva predavači su sa područja bivše Jugoslavije, ima i Amerikanaca, a njih angažuje univerzitet, tako da ne postoji nikakva povezanost sa državom Srbijom.

– Naš zaključak, na osnovu ovog istraživanja, jeste da je situacija sa lektoratima srpskog jezika u svetu veoma zabrinjavajuća i da je zato neophodno utvrditi strategiju za poboljšanje kvaliteta izučavanja srpskog jezika u svetu kako bi se povećao i broj studenata i utvrditi pod čijem su nadležnošću lektori – zaključuju sagovornice "Politike".

Izvor: Politika.rs