Borba za ZSO od prvog dana; Vučić još 2013. rekao – kao za Dejton

Srpsku delegaciju sa Aleksandrom Vučićem na čelu u Briselu čekaju teški razgovori sa albanskom stranom, najavljuju mediji. Da podsetimo šta je ZSO i ko je kriv za to što ona još uvek nije formirana.

Početkom 2013. godine nastao je predlog o zajednici srpskih opština, potpisivanjem Briselskog sporazuma između Beograda i Prištine.

Planirano je da ZSO bude samoupravno udruženje opština sa većinskim srpskim stanovništvom na teritoriji južne pokrajine Kosova i Metoije.

U skladu sa nadležnostima koje su date Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi i zakonom Kosova, opštine bi kroz udruženje imale pravo da sarađuju u vršenju svojih ovlašćenja. One bi imale pun uvid nad oblastima ekonomskog razvoja, obrazovanja, zdravstva, urbanog i ruralnog planiranja.

Zajednica bi obuhvatala ove opštine: Severna Kosovska Mitrovica, Zubin Potok, Leposavić, Zvečan, Štrpce, Klokot-Vrbovac, Gračanica, Novo Brdo, Ranilug i Parteš.

ZSO bi imala deset opština i bila bi veća teritorijalno na jugu nego na severu (oko 20% teritorije, dok Srba ima maksimalno 6%)

Osam godina čekanja

Očekivalo se da ZSO bude zvanično uspostavljena još 2015. godine, ali je to odloženo na neodređeno vreme zbog sukoba oko obima njenih ovlašćenja.

U skladu sa Briselskim sporazumom, planirano je uspostavljanje zajednice srpskih opština sa sedištem u Severnoj Kosovskoj Mitrovici.

Za razliku od bivše Zajednice, ona nema nikakvu zakonodavnu vlast, imajući samo "punu nadzornu moć u oblastima ekonomskog razvoja, obrazovanja, zdravstva, urbanog i ruralnog planiranja" u skladu sa Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi i kosovskim zakonom.

Ovaj sporazum pohvalio je i generalni sekretar UN-a Ban Ki-Mun, koji je rekao da garantuje široka ovlašćenja opštinama sa srpskom većinom na Kosovu.

Zastoj i albanska opstrukcija sporazuma

Albanci sa KiM su 2015. godine podneli predlog da tzv. Kosovo postane članica Uneska, međutim, zahtev je odbijen zbog nedostatka potrebnih 2/3 glasova za na Generalnoj konferenciji Uneska.

Dan kasnije, 10. novembra 2015. godine, Vlada tzv. Kosova je zamrzla prethodno potpisani Sporazum o uspostavljanju zajednice srpskih opština. U decembru 2015. godine Ustavni sud Kosova proglasio je delove sporazuma iz 2013. godine neustavnim.

Od tada je realizacija Sporazuma stavljena na čekanje i tzv. Kosovo je upalo u političku krizu uz stalne sukobe između stranaka Albanaca u vladi i opozicije, pri čemu su prve podržavale Sporazum, a druge ga kritikovale, govoreći da će Srbi biti "privilegovani" ako bi Sporazum bio sproveden.

Vučić od prvog dana za ZSO

Još od potpisivanja Briselskog sporazuma 2013. godine, predsednik Srbije Aleksandar Vučić zalagao se za formiranje zajednice srpskih opština po svaku cenu.

Vučić je u svakoj prilici naglašavao i pokretao temu o formiranju ZSO, jer je ona imala za cilj da poboljša život Srba koji žive u surovim uslovima u enklavama sa srpskom većinom.

Goranci za ZSO

Goranci su izjavili da žele da se Gora (bivša opština sa goranskom većinom, koja je spojena sa albanskim naseljenim Opoljem i formira opštinu Dragaš koja ima albansku većinu) pridruži zajednici srpskih opština.

Dana 3. novembra 2013. godine, 70% Goranaca glasalo je za uspostavljanje opštine Gora kao dela zajednice srpskih opština, prema goranskom političkom lideru Safetu Kušiju.