Izložba posvećena Vinči

Kao rezultat uspešne saradnje četiri partnerske institucije, Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Narodnog muzeja u Beogradu, Muzeja grada Beograda i Srpske akademije nauka i umetnosti, i uz pomoć Ministarstva kulture Republike Srbije i Sekretarijata za kulturu grada Beograda, a povodom sto godina istraživanja nastala je izložba "Vinča -praistorijska metropola".

Izložba ima za cilj upoznavanje šire javnosti sa značajnom ulogom ovog izuzetnog arheološkog nalazišta za kreiranje identiteta naše prestonice, za osvetljavanje enigme neolitskog perioda jugoistočne Evrope i za praćenje razvoja i uspeha domaće arheologije. Izložba, usredsređena na razdoblje mlađeg kamenog doba, predstavlja pokušaj da se kroz jedan savremen pristup interpretira vreme u kome su Vinčanci živeli i tokom koga su postavljali temelje razvoja evropskih civilizacija.

Pažljivo izabrani predmeti koji se čuvaju u zbirkama Filozofskog fakulteta, Narodnog muzeja u Beogradu i Muzeja grada Beograda predstavljaju samo deo neprocenjivog arheološkog blaga koje o neolitskom naselju na obalama Dunava i njenim stanovnicima priča na najneposredniji i najslikovitiji način. Koristeći najnovije informacione tehnologije, multimedijalne sadržaje, printove velikih formata, zvuke i pokretne slike, uspešno kombinujući staro sa novim, autori ove neuobičajno raskošne arheološke izložbe želeli su da posetioce zainteresuju za Vinču - sedam milenijuma staru praistorijsku metropolu.

Petočlani autorski tim u sastavu Dubravka Nikolić, Stevan Đuričić, Nenad Tasić, Jasna Vuković i Milorad Ignjatović, pomognut kreativnim timom na čijem je čelu Damir Vlajnić priču o Vinči, razvoju i uspehu domaće arheologije prikazali su kroz tri, međusobno upotpunjene tematske celine.

Prva celina pomoći će posetiocima da se kroz nadaleko poznate antropomorfne i zoomorfne figurine, prosopomorfne poklopce i žrtvenike bolje upoznaju sa umetničkim dometima vinčanske kulture. Predstavljajući najznačajnije među njima, kao što su "Lady of Vinča", "Hajd vaza2 ili "Vidovdanka", autori izložbe želeli su da publici omoguće doživljaj neprolazne lepote vinčanskih rukotvorina. Pored predmeta kultne namene, o nivou svesti i stepenu razvijenosti ovog društva svedoče i zagonetni urezani znaci široko poznati kao „vinčansko pismo“. Iako su pretpostavke o funkciji vinčanskih znakova mnogobrojne, od oznake vlasništva, kaucije, preko piktograma ili slikovnog pisma, do formiranog fonetskog pisma, misterija urezanih znakova do danas nije rasvetljena. Međutim, sama činjenica da se ovakva pojava javila pre sedam hiljada godina govori o onima koji su se ovim znacima služili.

Drugi deo izložbe posvećen je sto godina dugom istorijatu arheoloških istraživanja lokaliteta Vinča. Koristeći se ličnim predmetima istraživača, opremom i instrumentima, originalnom terenskom dokumentacijom i novinskim člancima, predstavljen je razvojini put srpske arheologije počevši od prvih istraživanja M. Vasića (1908-1934), preko istraživanja sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka, sve do onih koja su započeta 1998. godine, a koja traju i danas. Da bi adekvatno bili predstavljeni vrhunski dometi naše arheologije, osim istorijata prikazana je i metodologija arheoloških istraživanja, kao i arheološki proces koji prati put predmeta od iskopavanja preko analize i konzervacije, do njihovog izlaganja i interpretacije. U okviru ovog segmenta zainteresovani posetioci biće u mogućnosti da se kroz interaktivne sadržaje na zabavan način upoznaju sa rezultatima istraživanja i željom savremenih istraživača da šira javnost razvije svest o značaju Vinče kao autentičnog segmenta naše kulturne baštine, ali i njenoj vrednosti kao dragulju evropske baštine koju je potrebno ceniti i štititi.

Treći segment izložbe posvećen je svakodnevnom životu Vinče. Da bi dočarali duh davno minule epohe prikazani su predmeti koje su tokom hiljadu godina duge istorije neolitskog naselja koristili zemljoradnici, ribari, grnčari, lovci. Svi oni svedoče o specijalizovanim zanatima i visokim esteckim vrednostima, ali istovremeno pružaju mogućnost da posetioci shvate kako su živeli ljudi koji se pogrešno doživljavaju kao drugačiji. Kako bi dočarali pravu veličinu ove metropole, autori postavke su u ovom delu izložili deliće drugih kultura i dalekih oblasti koje su svoj život nastavili u Vinči. Retki primerci nakita od spondilusa, glicimeris i dentalium školjki, kao i alatki od opsidijana, svedoče kako o značaju koji je Vinča imala kao posrednik između kultura koje su se u to vreme razvijale na prostoru od Egeje do srednje Evrope, tako i o sposobnosti Vinčanaca da kosmopolitski prihvate novo, strano i drugačije. U cilju što boljeg doživljaja prošlosti posetiocima je omogućeno i da se upoznaju sa neolitskom kućom.