Kralj Decebal: Čuvar gvozdene kapije Dunava

U blizini Trajanove table, na rumunskoj strani Dunava, nad Đerdapom izdiže se ogromna kamena skulptura visoka 40 metara : Lice dačkog kralja Decebala isklesano u steni.

Mnogi, manje obavešteni prolaznici, u prvi mah pomislili bi da skulptura potiče iz antičkog doba, a zapravo ona je završena 2004. godine, nakon 10 godina rada 12 klesara-alpinista.

Decebalova skulptura je najveća klesana skulptura u Evropi. Decebalovo oko dugo je 4,3 metra, a nos je dugačak sedam i širok četiri metra.

Reč je o poslednjem vladaru Dakije, koji je opkoljen od Trajanovih trupa u svojoj prestonici Sarmizegetusi 106. godine izvršio samoubistvo. To je ujedno bio i kraj velikog Trajanovog pohoda Rimljana na Dakiju, koji je dugo pripreman izgradnjom kompletne infrastrukture na srpskoj, desnoj obali Dunava: put, most, utvrđenja.

"Kralj Decebal – napravio Dragan"

Kralja Decebala, koji je mrtav već skoro 2.000 godina, i dalje rumunski narod smatra nacionalnim herojem. Verovatno da je to bio povod rumunskog biznismena, Josifa Konstantina Dragana, da iskleše lik kralja Decebala, na krečnjačkoj litici, na rumunskoj strani Dunava.

Foto: Privatna arhiva, V.J.

Godine 1985. Dragan je izabrao stenu visoku 128 metara, a neki smatraju da je izabrao baš ovo mesto zato što se u blizini, na drugoj strani Dunava, nalazi Trajanova tabla, tj. latinski natpis posvećen caru Trajanu koji je pokorio Dačane.

Radovi na ovoj steni Đerdapske klisure počinju 1993. godine, kad je Josif Konstantin Dragan otkupio planinu, i u podnožju skulpture, ispod 40 metara visoke glave kralja, uklesao natpis na latinskom jeziku "Decebalus rex – Dragan fecit" što u prevodu znači: Kralj Decebal, izgradio Dragan.

Ovaj projekat bio je veliki izazov a u deset godina, radnici su u dve smene, od proleća do kasne jeseni, svakodnevno izvodili radove na steni koristeći dinamit kako bi uklonili veće komade. Oblikovanje stene, kako se često u tim krajevima priča, vršeno je i pneumatskim čekićima, a ukupna cena radova dostigla je milion dolara.

Foto:Deposithphotos / pajche

Ova skulptura danas predstavlja najveću skulpturu u steni u Evropi, kao i svojevrsnu turističku atrakciju.

"Dunav je kao more koje su bogovi stvorili za sebe", "Mi imamo najlepše kilometre Dunava u Srbiji", samo su neke od izjava sa kojima su saglasni svi od lokalnog stanovništva, agencija, pa čak i stranaca koji su fascinirani ovim predelom. Posebno je interesantan tok Dunava kroz naš najveći nacionalni park, Geopark Ðerdap koji se prostire na površini od 1.330 kilometra kvadratnih, obuhvatajući izvanredne lokalitete i fenomene geološkog karaktera.

A geografski položaj Đerdapa uslovio je njegovu više nego burnu istoriju, koja i danas živi u arheološkim nalazištima, mitovima i anegdotama.

Istorija na ovim prostorima ostavlja bogate tragove još iz praistorije

Gvozdena kapija Dunava, počinje kod srednjovekovne tvrđave Golubac na srpskoj, i stene Babakaj na rumunskoj strani. Nizvodno, uporedo s klisurom, u dužini od oko sto kilometara i površinom od 65.000 hektara uz Dunav, prostire se i Nacionalni park "Đerdap".

U Đerdapu su tri klisure: Golubačka, Gospođin vir i Sipska, dva kanjona, Veliki i Mali kazan, i tri kotline: Ljupkovska, Donjomilanovačka i Oršavska. Gotovo na svakom kilometru nalazi se poneka znamenitost.

Foto: Deposithphotos/ nikola31

Posle Donjomilanovačke kotline, Dunav ulazi u 19 kilometara dugačak Kazan. Tu se nalazi i mesto na kome je Dunav najuži (140m) i najdublji (90m). Pre izgradnje hidroelektrane "Đerdap" u dubokim virovima Kazana mrestile su se morune i jesetre koje su tu dolazile iz Crnog mora.

Strane Kazana čine gromade i masivi Veliki i Mali Štrbac, sa liticama od 800 metara, koje se vertikalno spuštaju u reku. Kamene litice menjaju boju prema suncu i dobu dana, pružajući izuzetan doživljaj. Sa stene Ploče, iznad Kazana, pruža se najlepši pogled na Đerdap. Na izlazu iz Malog kazana nalazi se Hajdučka vodenica.

Zbog specifičnog geografskog položaja, blage klime i raspoloživih, raznolikih prirodnih resursa, ovo područje je bilo milenijumsko naselje nekoliko civilizacija, koja datiraju iz vremena mezolita , eneolita kao i iz rimskog, vizantijskog i turskog perioda , a tu su i tradicionalne kuće, crkve i manastiri.

Foto: Privatna arhiva, V.J.

Nad vodom se izdiže još jedna istorijska priča, upisana u kamenom izrazu lica kralja

Proglašenje područja Ðerdapske klisure i njenog zaleđa - delova planinskih masiva Kučaj i Miroč, za prvo područje u Srbiji koje upisano na listu UNESKO Globalna mreža geoparkova, rezultat je višegodišnjeg rada i angažovanja državnih organa i stručnjaka.

Lazar Mitrović, direktor JP Nacionalni park "Ðerdap" istakao je da će turizam postati glavna preokupacija lokalne uprave nakon lepih vesti iz UNESKO:

"Velika je to prilika za sve nas koji živimo uz Ðerdap. JP Nacionalni park Ðerdap ima svoje projekte koje finansiramo iz sopstvenih prihoda. Jedan od tih projekata je sagledavanje čuvene Trajanove table sa kopna jer je do sada bila dostupna samo sa vode. Stazu u dužini od kilometar i 200 metara završićemo ove godine", dodao je Mitrović.

Turizam predstavlja veliki izazov, ali i razvojnu šansu Nacionalnog parka Đerdap, a postoji veliki potencijal da, poput ostalih razvijenih zemalja, postane i vodeći izvor prihoda u ovoj grani.

Svakako, ostaje želja među stanovnicima ovog kraja, da će se raditi na osnaživanju razvoja turizma, koji bi doneo dobrobit ekonomiji i društvu tokom cele godine.