Predićev ikonostas na "umivanju"

Posle više od stotinu godina priča se ponovila: 27. septembra počeli su radovi na obnovi ikonostasa Preobraženske crkve u Pančevu, koji je od 1906. do 1911. oslikao Uroš Predić. To je, kako kaže Dušanka Antonijev Stajić, direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Pančevu, početak obnove hrama, osveštanog još 1878. godine. Biće novca za obnovu „nešto više od polovine“ monumentalnog ikonostasa, jer su grad i Pokrajina obezbedili tek dva miliona dinara, piše Politika.

Kažemo da se priča ponovila, jer je i sa izgradnjom ove crkve bilo problema. Odluka o njenoj gradnji doneta je 1848, ali je kamen temeljac postavljen tek 1873. godine. I tada nije bilo lako sakupiti novac.

Preobraženska crkva u Pančevu jedna je od tri objekta u gradu koji imaju status spomenika kulture od izuzetnog značaja, a jedini u čijem su stvaranju učestvovala tri velikana. Delo je arhitekte Svetozara Ivačkovića, ikonostas je radio Uroš Predić, a monumentalne zidne slike, od 1907. do 1909, Stevan Aleksić. Stručnjaci se slažu da je obnova krenula od ikonostasa, ali da je poslednji trenutak da se posle više od jednog veka obnove i Aleksićeve freske i sama građevina.

Ako je za utehu, Dragan Sučević, iz Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, koji rukovodi radovima, kaže da je ikonostas u relativno dobrom stanju, zahvaljujući solidnom kvalitetu ne samo Predićevog rada, nego i naporu duborezaca i ostalih majstora koji su na njemu radili.

Zanimljivo je da, zahvaljujući prilježnim Pančevcima, postoje zapisi o tome kako su Predić i Aleksić stvarali. Ostao je zapis koji svedoči da je Aleksić, boraveći u Pančevu, bio bučan i da se „od njegovog govora orila crkva“, dok je Predić bio tih i posvećen radu. Aleksić je dečake koji su navraćali da vide njegov „moleraj“ slao da mu kupe „jamajka rum“, dok Prediću takvo što na pamet nije padalo.

Posebno je interesantno da je Predić, slikajući ikonostas Preobraženske crkve u Pančevu, za likove na njima uzimao Pančevce. Ostalo je zapisano da je apostolu Pavlu lik pozajmio sveštenik Luka Popović, dok je Milesa Stojanović ovekovečena u liku Bogorodice. Sveti Đorđe je jedan mladi Pančevac, kojeg je Predić sreo na ulici i učinio mu se pogodan za ovaj lik, dok je carica Aleksandra, koju Sveti Đorđe spasava od aždaje, jedna učenica Više devojačke škole, ostalo je zapisano u svedočenjima starog Pančevca Gige Stojnova.