Pomažu Ukrajini, ali slabe NATO VIDEO

Međutim, donacija MiG-ova Ukrajini mogla bi da ima odbrambeno-bezbednosne posledice za Slovačku, a samim tim i za NATO, čiji je ona članica.

Slovački premijer Eduard Heger otkrio je prošlog petka da je Bratislava poklonila Ukrajini protivvazdušni sistem S-300 nakon što je zatražila pomoć u odbrani od ruske agresije. To je jedina baterija tog sovjetskog sistema koju je Slovačka nasledila nakon raspada češko-slovačke zajednice 1993. godine. Zauzvrat, slovački saveznici u NATO-u će instalirati četvrti sistem Patriot američke proizvodnje na teritoriji zemlje kako bi osigurali njenu teritoriju, čime će ojačati istočno krilo NATO-a, čiji je Slovačka članica.

Slovački ministar odbrane Jaroslav Nad precizirao je da će baterija Patriot stići ove nedelje i da će njeno postavljanje ojačati PVO, uz ranije pristigle sisteme ovog tipa iz Holandije i Nemačke. Nad nije precizirao odakle dolazi četvrta baterija Patriot, ali je naglasio da će ovi sistemi ostati u Slovačkoj koliko god bude potrebno. Slovački premijer Heger rekao je u ponedeljak da Bratislava ne isključuje isporuku sovjetskih borbenih aviona MiG-29 Ukrajini, ali je naglasio da je to moguće samo ako se istovremeno organizuje alternativna zaštita slovačkog vazdušnog prostora.

Posle sastanka sa belgijskim kolegom Aleksandrom de Kruom, Heger je priznao da je Slovačka imala problema sa servisiranjem svojih MiG-ova sovjetske proizvodnje bez snabdevanja iz Rusije nakon što je zemlja našla pod sankcijama bez presedana zbog agresije na Ukrajinu.

Ruski mehaničari u slovačkim bazama !?

„Postsovjetska oprema nije održiva bez ruskih zaliha i mi ih trenutno ne želimo“, rekao je Heger o slovačkim MiG-ovima, ali nije precizirao iznos donacije ili detalje isporuke. Podsetimo, raniji razgovori o doniranju MiG-ova 29, koje koriste i članice NATO-a Poljska i Bugarska, obustavljeni su jer su planovi protumačeni kao previše rizični zbog rastućih tenzija između Rusije i NATO-a.

Međutim, neki izvori tvrde da slovačke MiG-ove u matičnoj bazi Sliač i dalje održavaju ruski avio-mehaničari koji još čekaju repatrijaciju, pa se postavljaju dodatna bezbednosna pitanja: zašto su ovi avioni još uvek bliski stručnjacima iz rivalskih krugova i da li su možda podložni na diverziju? Govoreći o održavanju tih aviona, ministar Nad je istakao da je Moskva prestala da ispunjava svoje ugovorne obaveze i da Bratislava namerava da obustavi ovu vrstu saradnje sa Rusijom. Prostorno mala Slovačka je sused Ukrajine, zemlje koja je više od mesec i po dana na meti ruske agresije, koja je Bratislavu gurnula u prvi plan odbrane istočnog krila NATO-a. Iako članica NATO-a od 2004. godine, Slovačka nije preterano ulagala u svoje vazduhoplovstvo i protivvazdušnu odbranu, uglavnom zasnovanu na zastareloj opremi sovjetskog porekla. Dakle, aktuelna situacija u Ukrajini dovela je teritorijalno malu Slovačku sa još manjim odbrambenim kapacitetima u dilemu kako da odbrani sopstveno nebo u najnepovoljnijem mogućem trenutku za ovdašnje vazduhoplovstvo i PVO.

Naime, Slovačka trenutno prolazi kroz dug proces modernizacije Vazduhoplovstva sa ranije naručenim američkim višenamenskim lovcima tipa F-16V Block 70/72, koji bi trebalo da zamene zastarele MiG-ove.

BREAKING:

Slovakia’s Prime Minister says MiG-29 transfer to Ukraine is back on the table.

At a press conference today, Eduard Heger said that the renewed discussions about NATO providing Ukraine with MiG-29 jets have been triggered by “how Russia behaves”.

Source in comments. pic.twitter.com/xF2I3rR9Pt

— Visegrád 24 (@visegrad24) April 11, 2022

Jedan jedini čuvar neba

Bratislava je još 2018. godine najavila modernizaciju Ratnog vazduhoplovstva nabavkom 14 lovaca F-16V, ali je njihova isporuka planirana tek za 2024. godinu. Iako su prvi slovački piloti već završili obuku na modernizovanoj „šesnaestici“, pretpostavlja se da će od „penzionisanja“ sadašnje flote MiG-ova do uvođenja novih F-16 proći dosta vremena. Najavom donacije MiG-a Ukrajini, Slovačka je ponudila rešenje Kijevu, ali je istovremeno ostala bez borbene komponente u okviru svog vazduhoplovstva.

Slovačko ratno vazduhoplovstvo 'na papiru' ima 10 jednoseda MiG-29AS i jednoseda MiG-29UBS, zapravo unapređenih verzija MiG-a 29A po standardima NATO-a. Ove letelice, projektovane za preuzimanje nadmoći u vazduhu, modifikovani su od strane inženjera i mehaničara ruske kompanije RAC MiG 2007. i 2008. godine, ali pod nadzorom zapadnih stručnjaka koji su kontrolisali prilagođavanje standardima NATO-a.

Slovački MiG-ovi su unapredili Rockvell Collinsove navigacione i komunikacione sisteme, BAE Sistems sistem za identifikaciju prijatelja-neprijatelja (IFF), nove staklene kokpite sa višenamenskim LC displejima i digitalnim procesorima, i opremljeni su za integraciju sa zapadnom opremom u budućnosti. Međutim, naoružanje aviona je ostalo nepromenjeno. Još alarmantnija je činjenica da je trenutno jedino funkcionalno oružje slovačkih MiG-ova njihov top GŠ-30-1 jer u zemlji nedostaju R-27 i hipersonične rakete srednjeg dometa vazduh-vazduh R-37.

Takođe, nekoliko izvora tvrdi da je vazdušni prostor Slovačke u poslednje vreme čuvao jedan pilot jer su drugi piloti iz 1. taktičke eskadrile na obuci zbog prelaska na F-16 u SAD. Osim toga, tvrdi se da je samo jedan MiG-29AS u letnom stanju, a da je, sa ostalih 11 prizemljenih, stacioniran u bazi Sliač u samom centru Slovačke. Ova baza je u fazi prilagođavanja za predstojeći američki F-16, a poslednjih godina u njoj je smešteno dvadesetak slovačkih 'dvadeset devetki', od kojih je polovina otpisana zbog dotrajalosti ili uništena u nekoliko udesa.

I would like to confirm that #Slovakia has provided #Ukraine with an air-defence system S-300. #Ukrainian nation is #bravely defending its sovereign country and us too. It is our duty to help, not to stay put and be ignorant to the loss of human lives under #Russia’s agression.

— Eduard Heger (@eduardheger) April 8, 2022

Spas iz komšiluka

Prema izvorima bliskim slovačkom Ministarstvu odbrane, Bratislava namerava da uključi Češku u popunjavanje vremenskog jaza između penzionisanja MiG-ova i uvođenja F-16 radi očuvanja vazdušnog prostora. Češka ima borbenu flotu JAS-39C/D švedske mornarice i može se pohvaliti priznatim raketama vazduh-vazduh velikog dometa Meteor, brzim dejstvom i stalnom borbenom gotovošću, a njeni piloti imaju iskustvo u misijama vazdušne policije.

Iako Prag nije zvanično saopštio slovački predlog, portparolka češke vojske Magdalena Dvorakova ukazala je na mogućnost da bi Gripen mogao da zaštiti slovačko nebo od češke baze Mosnov, oko 60 kilometara od granice.

Rat u Ukrajini je ukazao na još jedan problem za Slovačko ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušnu odbranu, a to je nedostatak sistema PVO. Naime, Bratislava ima samo četiri baterije mobilnog protivvazdušnog sistema srednjeg dometa 2K12 Kub sa poluaktivnim navođenjem. Međutim, ovi sistemi, razvijeni za vreme bivšeg Sovjetskog Saveza, nisu u potpunosti operativni i koriste se samo u obuci, pa je mogućnost raketnog napada na Slovačku prilično velika.

Iako je malo verovatno da će se Rusija usuditi da napadne neku članicu NATO-a, postoji velika mogućnost da potencijalno neispravna raketa pogodi slovačku teritoriju i 'razbije' vazdušni prostor zemlje, kao što je bio slučaj sa dronom koji se srušio na Zagreb. Stoga su Nemačka i Holandija hitno poslale tri visoko mobilna sistema MIM-104 Patriot da ojačaju istočno krilo NATO-a.

Saradnja između slovačkog i češkog ratnog vazduhoplovstva mogla bi da se nastavi posle 2027. godine, kada je planirana modernizacija češke borbene komponente. Prema nekim najavama, Slovaci bi se onda Češkoj odužili tako što bi njeno nebo zaštitili kupljenim avionima F-16. Zapadni sistemi zemlja-vazduh, s druge strane, služili bi u odbrani sve dok Slovačka ne povrati svoje protivvazdušne sposobnosti. Vojni analitičari se slažu da je rat u Ukrajini pokazao dve stvari – ranjivost vazdušnih snaga NATO-a koje se graniče sa Ukrajinom pred dotrajalom opremom iz sovjetskog doba, ali i da je bliska saradnja unutar zapadnog vojnog saveza ključna za njen rat. i PVO.