Kako je italijanski postao jezik ljubavi

Italijanski jezik toliko je strastven i zavodljiv, da već na prvo slušanje osvaja srca većine turista. Ali, to nije slučajnost – brojni pesnici i umetnici vekovima su radili na razvoju ovog jezika. Saznajte u nastavku teksta nešto više o njegovoj istoriji.

Italijanska geopolitička istorija je vrlo jedinstvena. U poređenju sa drugim zemljama Zapadne Evrope, poput Francuske i Španije, ujedinjena je relativno kasno, 1861. godine.

Sve do 1950-ih, kada je televizija kao medij počela da stiče sve veću popularnost, maternji jezici 80 odsto Italijana bili su dijalekti, kaže tumač i prevodilac Majkl Mur Frensis.

“Jezici Španije, Francuske i Nemačke, zemalja koje su se ujedinile znatno ranije, bili su podređeni lokalnim vladama i administraciji. S druge strane, italijanski je još dugo bio više orijentisan ka književnosti”, rekao je.

To znači da je Italija stotinama godina bila podeljena na regionalna kraljevstva i nije imala kohezivnu vladu sa zvaničnim, administrativnim jezikom.

Kao rezultat toga, u Italiji su na ceni bili ljudi koji su se kreativno izražavali. Pisci i pesnici su vekovima oblikovali i stilizovali italijanski rečnik, a jedna od primarnih stvari o kojima su vodili računa bile su upravo lepota i zvučnost jezika.

Svaka regija imala je sopstveni dijalekt, ali je toskanski na kraju preovladao. Može se reći da je to sasvim logičnom s obzirom na to sa Toskana sa svojim živopisnim brežuljcima, vinogradima, dolinama i rečicama predstavlja jednu od najinspirativnij oblasti Italije. U njoj je rođena renesansa, a do danas je zadržala status modnog, umetničkog i turističkog epicentra.

Na kraju krajeva, u glavnom gradu Toskane, Firenci, rođen je jedan od najvećih penika svih vremena – Dante Aligijeri.

Dante Aligijeri (Foto: Gettyimages)

Aligijeri je odigrao veliku ulogu u razvoju italijanskog jezika. Svoju “Božanstvenu komediju” napisao je na svom maternjem toskanskom dijalektu, iako se u to vreme visoko obrazovana elita služila latinskim jezikom. Čak je bio primoran da brani svoju odluku, a zanimljivo je to što je interesovanje za njegova dela živo i danas.

Aligijeri nije jedini veliki toskanski umetnik. Godine 1304, u Arezu je rođen Frančesko Petrarka. Poznat kao otac Humanizma, Petrarka je takođe pisao pesme na svom maternjem, toskanskom italijanskom jeziku, a isto to je činio njegov veliki firentinski savremenik – Đovani Bokačo, autor “Dekamerona”.

Franèesko Petrarka (Foto: Gettyimages)

Iako je Petrarka imao želju da više ljudi razume njegovu poeziju, želja za promenom reputacije toskanskog dijalekta bila je jača. Pesnik je želeo da njegov jezik bude podjednako sofisticiran kao latinski, koji je i dalje bio jezik italijanske aristokratije.

Petrarka možda danas zvuči suviše formalno i kitnjasto, ali su ljudi u elizabetansko doba “ludeli” za njegovim delima. Nije slučajnost što je upravo Šekspir u svom slavnom delu “Romeo i Julija” smestio radnju romana u Italiju.

Uprkos tome što danas vlada slabo interesovanje za Petrarkina dela, njegova uloga u istoriji italijanskog jezika je ključna, jer je Venecijanac po imenu Pjetro Bembo, koji je živeo u 15. veku, smatrao da Petrarka piše najfinijim italijanskim jezikom. Zbog toga je, smatrao je bembo, taj jezik konačno zaslužio da se nađe među najboljim svetskim jezicima.

Bembo je poticao iz jedne moćne aristokratske porodice. Postao je sekretar pape Lava X u Rimu, a kasnije i kardinal kojeg je ovekovečio slavni venecijanski slikar Ticijan.

Ovaj čovek bio je veliki ljubitelj Petrarkinih dela, a za vreme svog boravka u Urbinu napisao je svoje najpoznatije delo – “Prose della Volgar Lingua”. U njemu opisuje kao pisati na najlepšem, najuzvišenijem italijanskom jeziku, onom koji je na istoj ravni sa latinskim.

Foto: Thinkstock

Bembo je kao model savršenog italijanskog jezika odabrao toskanski dijalekt iz 14. veka, a Petrarku proglasio piscem koji je najbolje pisao na tom italijanskom jeziku.

Bio je izuzetno zainteresovan za melodičnost i kompoziciju jezika, pokušavajući da postigne savršenu ravnotežu između “mekih” i “tvrdih” glasova. Bembovo delo u velikoj meri je uticalo na italijanski koji se danas govori širom Italije.

Doktor Pati Adank, profesor govora, slušanja i fonetike na Univerzitetskom koledžu u Londonu, kaže da italijanski prija uhu zbog svoje “melodičnosti”, koja pretežno potiče od velikog broja uzastopnih samoglasnika u sredini ili na kraju reči.

Putnici koji se zateknu u Italiji, a iskoriste priliku da čuju toskanski i druge dijalekte, shvatiće da se oni međusobno prilično razlikuju od tradicionalnog italijanskog jezika. I što se više krećete ka jugu, ova pojava postaje sve izraženija, naročito u oblastima u kojima su do izražaja dolazili grčki, arapski, španski, francuski, pa čak i jevrejski uticaji.

Srećom, bello će svi razumeti, gde god otišli.

Foto: Thinkstock

.