SANU spremna za proslavu rođendana

Proslava jubileja najviše naučne i umetničke ustanove u Srbiji počinje 17. novembra koncertom u Galeriji SANU, na kome će biti izvedene muzičke minijature svih kompozitora-članova SANU.

Akademik Ljubomir Simović dan kasnije otkriće na Kalemegdanu bistu Laze Kostića, a u večernjim časovima u Galeriji SANU ministar kulture, informisanja i informacionog društva Predrag Marković otvoriće izložbu "Akademici - likovni umetnici, iz umetničke zbirke SANU".

Na Dan Akademije, 19. novembra, u prostorijama SANU biće priređena svečanost na kojoj će govoriti predsednik SANU akademik Nikola Hajdin, predsednik Republike Srbije Boris Tadić i ministri Žarko Obradović i Predrag Marković.

Program obeležavanja 170 godina SANU završava se 20. novembra koncertom kamerne muzike kompozitora-članova SANU u Galeriji Akademije.

Osnove najviše naučne ustanove u Srbiji postavilo je Društvo srbske slovesnosti, osnovano 7. novembra, po starom kalendaru, 1841. godine na predlog Jovana Sterije Popovića, Atanasija Nikolića i Dimitrija Isailovića.

Okupivši značajna imena srpske nauke i književnosti toga doba, Društvo srbske slovesnosti započelo je svoju delatnost radom na terminologiji, u cilju unapređenja srpskog jezika, kao i na prikupljanju arhivskog materijala, koji je bio tesno povezan sa kulturnom istorijom Srba.

Poseban trud ulagan je da se ovaj rad razvija po ugledu na neke naučnike, naučne institucije, akademije evropskih naroda onoga vremena, prilagođene domaćim mogućnostima.

Josif Panèiæ, prvi predsednik SANU (Rad Ðorða Krstiæa)

Prva briga Društva srbske slovesnosti bila je nabavka knjiga i stvaranje naučne knjižnice. Član Društva Dimitrije Tirol izneo je 7. jula 1842. predlog za nabavku "srpskih letopisa" i "periodičnih izdanija na jeziku srbskom".

Sam je te iste godine poklonio Društvu 89 knjiga i taj poklon se smatra "začetkom" današnje Biblioteke SANU.

Ovo društvo je 1864. preraslo u Srpsko učeno društvo, a zakonom usvojenim 1. novembra 1886. osnovana je Srpska kraljevska akademija. Osnovni zadatak joj je bio da "nauku obrađuje i unapređuje, postavlja i održava zdrave osnove naučnome sudu, obelodanjuje i izaziva istraživanja naučna u prirodi, društvu i istorijskim spomenicima".

Osnivanje Akademije inicirao je kralj Milan Obrenović i prve članove, njih 16, imenovao je lično. Na čelu Akademije koja je imala četiri odeljenja (prirodnih nauka, filosofskih nauka, društvenih nauka i umetnosti) bio je Josif Pančić.

Srpska kraljevska akademija utrla je put današnjoj SANU, koja pod tim imenom traje od 1960. godine.

SANU danas broji 150 članova - 100 redovnih i 50 dopisnih, koji uprkos skromnim materijalnim sredstvima za naučna istraživanja, godišnje objave oko 700 radova, od toga polovinu u inostranim naučnim publikacijama.

Oni deluju u osam odeljenja - Odeljenje za matematiku, fiziku i geo-nauke, Odeljenje hemijskih i bioloških nauka, Odeljenje tehničkih nauka, Odeljenje medicinskih nauka, Odeljenje jezika i književnosti, Odeljenje društvenih nauka, Odeljenje istorijskih nauka, Odeljenje likovne i muzičke umetnosti.

Novi članovi SANU biraju se na tri godine, a poslednjih godina postoji tedencija da se sastav najviše naučne i umetničke institucije u zemlji podmladi.

Galerija SANU (Foto: www.sanu.ac.rs)

U okviru SANU su i Balkanološki, Vizantološki, Geografski, i Etnografski institut, zatim Institut za srpski jezik, Institut tehničkih nauka, Matematički institut i Muzikološki institut. Ima Ogranak u Novom Sadu i centre u Nišu i Kragujevcu.

SANU ima i Biblioteku, Arhiv i Galeriju. Biblioteka broji blizu 1.300.000 knjiga, od čega je 75 posto na stranim jezicima, najviše na nemačkom, engleskom, francuskom i ruskom jeziku. Značajan deo fonda Biblioteke čine stare i retke knjige.

Arhiv, osnovan 1841, raspolaže sa četiri zbirke dokumenata: Stara zbirka (Zbirka rukopisnih i starih štampanih knjiga), Istorijska, Etnografska i Orjentalna zbirka, a 1997. pri Arhivu je osnovan i Kabinet za medalje sa 611 inventarnih jedinica.

Galerija SANU otvorena je u maju 1968. godine i od tada organizovano je više od 200 izložbi koje spadaju u najposećenije u zemlji. Umetnička zbirka SANU, nastala uglavnom sakupljanjem dela njenih članova, ima oko 2.800 inventarskih jedinica, radova 270 umetnika, od toga 50 akademika.