Preminuo čuveni hrvatski reditelj FOTO

Branko Ivanda bio je jedan od najznačajnijih hrvatskih filmskih i televizijskih reditelja druge polovine 20. i početka 21. veka. Njegov opus obuhvata igrane filmove, televizijske serije i drame, dokumentarce, ali i pedagoški rad, zbog čega je njegov uticaj bio višeslojan i dugotrajan – istovremeno umetnički, obrazovni i kulturni.

Rani život i obrazovanje

Rođen je 25. decembra 1941. godine u Splitu, u porodici snažno povezanoj sa pozorištem i muzikom. Porodično okruženje je već oblikovalo njegov senzibilitet: njegov deda je bio glumac u splitskom Hrvatskom narodnom pozorištu, a ujak poznati kompozitor Ivo Tijardović.

Nakon završetka klasične gimnazije u Splitu, studirao je komparativnu književnost i filozofiju na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, a zatim je diplomirao filmsku i pozorišnu režiju na Akademiji za pozorišnu umetnost. Tokom i neposredno nakon studija, uključio se u filmsku industriju tog vremena, prvo kao kritičar i asistent reditelja, a ubrzo i kao nezavisni reditelj.

Filmski rad

Njegov dugometražni rediteljski debi "Gravitacija, ili fantastična mladost činovnika Borisa Horvata" iz 1968. godine svrstao ga je među ključne autore generacije koja je nastojala da modernizuje i intelektualizuje tadašnji jugoslovenski film. Bio je deo kruga takozvanih hičkokovskih autora – autora koji su film posmatrali i kao teorijski i kao estetski projekat.

U narednim decenijama režirao je niz zapaženih dugometražnih filmova kao što su "Proces", "Zločin u školi", "Noć posle smrti", "Jahač" i "Lav i Darijus". U ovim delima često se bavio istorijskim, političkim i društvenim temama, kombinujući žanrovske elemente sa autorskim pristupom i izraženom vizuelnom preciznošću.

Televizijski rad i rad sa širokom publikom

Ivanda je ostavio posebno snažan trag u televizijskoj produkciji. Režirao je veliki broj TV drama i filmova, među kojima se ističu "Drvena kutija Tomasa Vulfa", "Smrt Vagnerovog diplomca", "Zec", "U logoru", "Pet mrtvih adresa" i "Sestre".

Široj publici je najpoznatiji po radu na popularnim televizijskim serijama kao što su "Ljubav u zaleđu" kraju", "Obični ljudi", "Ponos Ratkaja", "Sve će biti dobro", "Pod srećnom zvezdom", "Stela" i "Dubrovačka zora". U 2000-im i 2010-im godinama bio je jedan od reditelja koji su u velikoj meri definisali vizuelni stil i produkcijski nivo domaće televizijske fikcije.

Pedagoški i institucionalni rad

Pored umetničkog rada, Branko Ivanda je bio i važna ličnost u obrazovanju budućih generacija filmskih autora. Na Akademiji dramskih umetnosti u Zagrebu predavao je filmsku i televizijsku režiju, prvo kao docent, a zatim kao redovni profesor. Od 2004. do 2008. godine obavljao je i funkciju dekana Akademije.

Sredinom osamdesetih godina prošlog veka predavao je filmsku režiju i na UCLA u Los Anđelesu, gde je imao priliku da podeli svoje iskustvo sa studentima van Hrvatske, u jednom od centara svetske filmske industrije.

Lični život i kasnije godine

Njegov privatni život obeležile su velike tragedije - smrt prve supruge Stanke i prerani odlazak sina Nikole, takođe reditelja, koji je preminuo 2012. godine u 36. godini. Ivanda je o tim gubicima govorio otvoreno, bez patetike, ali sa dubokim osećajem lične i generacijske drame, što se odrazilo i na njegove kasnije javne nastupe.

Nagrade i nasleđe

Dobio je brojne nagrade za svoj rad, uključujući međunarodne nagrade i domaće nagrade za životno delo, uključujući i nagradu Vladimir Nazor.

Branko Ivanda će se pamtiti kao autor koji je spajao umetničke ambicije, društvenu osetljivost i pedagošku posvećenost. Njegov doprinos hrvatskom filmu i televiziji ostaje vidljiv u njegovim delima, ali i u generacijama reditelja koje je obrazovao i oblikovao.