Iako se odvijala s promenljivim uspehom, na kraju je - decenijama docnije, zahvaljujući mudrosti Knjaza Miloša Obrenovića - krunisana uspehom.
Svi drugi nacionalno revolucionarni pokreti balkanskih naroda protiv Turske bili su plod ugledanja na Srbe, uključujući i Grke 1821.
Srpska revolucija
Foto: VladaKg03/Shutterstock
Na Sretenje 1804, na zboru viđenijih Srba sa teritorije Beogradskog (odnosno Smederevskog) pašaluka, koji se dogodio u Marićevića jaruzi u Orašcu, doneta je odluka o podizanju ustanka protiv Turaka i za vožda je izabran Đorđe Petrović - ubrzo poznat kao Karađorđe.
Odluci o podizanju ustanka prethodila je Seča knezova, odnosno uglednih narodnih prvaka, koje su dahije preventivno pobile, zbog navodne nelojalnosti.
Prvi srpski ustanak najpre je zahvatio krajeve zapadno od Kolubare, Šumadiju i Pomoravlje.
Čitav Beogradski pašaluk oslobođen je 1807, ali je sudbinu ustanka odredio ishod Rusko-turskog rata, pošto su Rusija i Turska potpisale mir u Bukureštu 1812. Prepuštanje Srbije bilo je plod činjenice da je počinjao Napoleonov pohod na Rusiju.
Po rečima velikog nemačkog istoričara Leopolda Rankea, Karađorđevom bunom započela je Srpska revolucija, okončana uspešnim diplomatskim dostignućima Miloša Obrenovića, decenijama potom.
Sretenjski ustav
Karađorđe je tokom Prvog srpskog ustanka (1804-1813) između ostalog, u sklopu obnove srpske državnosti, ustrojio i niz važnih institucija, poput Velike škole, što je nesumnjiv pokazatelj dalekovidosti i vizionarstva. Tako je septembra 1808. godine u Beogradu besedom Dositeja Obradovića "O dužnom počitaniju k naukama" počela s radom Velika škola, daleki začetak današnjeg Univerziteta u Beogradu.
Na Sretenje 1835, u Kragujevcu je donet prvi, "Sretenjski ustav" Kneževine Srbije, ustrojen po uzoru na francuski i belgijski. Tekst ustava, neobično liberalan za tadašnje prilike, izradio je Dimitrije Davidović, znameniti novinar i srpski nacionalni radnik.
Ovakvo ustavno rešenje odmah je izazvalo negodovanje Austrije, Turske i Rusije, i ustav je ubrzo suspendovan. Velike sile smatrale su ga previše liberalnim: u poređenju sa ustavima evropskih zemalja tog vremena on je to i bio, osim retkih izuzetaka poput Francuske i Belgije.
Kneževina i Kraljevina Srbija imala je potom više različitih ustavnih rešenja: 1838, 1869, 1888, 1901. i 1903. godine. Posle Drugog svetskog rata, od 1945. godine, u potpuno promenjenim okolnostima, Srbija u sastavu federalne Jugoslavije je četiri puta usvajala ustav, a aktuelni je usvojen 30. oktobra 2006. i to je prvi Ustav Srbije nakon raspada SRJ, odnosno Državne zajednice SCG.
Od ove godine Dan državnosti praznuje se, u skladu sa veličinom tog datuma za srpsku istoriju, neradno dva dana, odnosno 15. i 16. februara.
Ovo je arhivirana verzija originalne stranice. Izvinjavamo se ukoliko, usled tehničkih ograničenja,
stranica i njen sadržaj ne odgovaraju originalnoj verziji.
Savetnici za nacionalnu bezbednost i visoki zvaničnici iz celog sveta spremaju se za sastanak koji će ovog vikenda biti održan u katarskoj prestonici Dohi.
Rusija gađa ukrajinske železnice vazdušnim udarima kako bi prekinula isporuku očajnički potrebnog američkog oružja na liniju fronta i ometala vojnu logistiku, rekli su danas ukrajinski izvori.
Tenzije ne jenjavaju nakon drugog meča četvrtfinalne serije plej-ofa Evrolige između Panatinaikosa i Makabija, sada se oglasio i Košarkaški savez Turske.
Legendarni novosadski pank-rok bend Atheist Rap ove godine obeležava 35 godina postojanja brojnim nastupima širom regiona, a ekskluzivni beogradski koncert biće održan u petak, 7. juna, u Bašti Kluba studenata tehnike (KST), uz specijalne goste.
Jedna od važnih aktivnosti Lagune u prošloj godini, koja je bila u znaku obeležavanja četvrt veka postojanja, jeste odluka da sredstva namenjena proslavi jubileja preusmerimo u humanitarne svrhe.
Američka filmska akademija od 2025. godine uvodi nova pravila. Već sada se zna da će 2025. godine dodela biti organizovana 2. marta. Nominacije će biti poznate 17. januara 2025. godine.
The meeting of the President of the Assembly Ana Brnabić with representatives of parliamentary groups, political parties of national minorities and associations began in the Serbian Parliament.
This morning, the bus that the children from Tuzla Elementary School "Brčanska Malta" were going on an excursion, caught fire, the children are not in danger, while material damage was caused to the bus, the police announced.
President of the Provisional Authority of the City of Belgrade, Aleksandar Šapić, today announced elections for councilors in 17 city municipalities for June 2.
It has been exactly one month since the girl Danka Ilić (2) was killed in Banjsko Polje, and the suspects for a crime unheard of in Serbia are S.J. and D.D., who refuse to reveal the location where they moved the body from the landfill.
Parliament Speaker of the Republic of Serbia, Ana Brnabić, called local elections for councilors of city assemblies and municipal assemblies in the Republic of Serbia.
Kina je napravila sopstvenu verziju čipa za mozak nalik Neuralinku, i koristila ga da prikaže kako majmun može uz pomoć njega da koristi robotsku ruku samo uz pomoć misli.
Ilon Mask vam se javi na Instagramu i traži 50.000 dolara, šta ćete prvo da pomislite? Verovali ili ne, jednoj Južnokorejki ništa od ovoga nije izgledalo sumnjivo.
Sasvim u duhu sećanja na slavne borbe i velika dostignuća radničkog pokreta, Međunarodni praznik rada vam ove godine donosi mogućnost da popravite svoje životne uslove tako što ćete se izboriti za siguran i bolje plaćen posao!
U toku je popis belih roda, koji se sprovodi svake decenije i u Srbiji će trajati do jula, a podaci iz 2014. godine pokazuju da na teritoriji ove zemlje živi više od 1.350 odraslih parova ovih ptica.
Dok traje ekshumacija masovne grobnice u bolnici Naser u Gazi, BBC je uporedio video sa svedočenjima očevidaca i izjavama izraelske vojske. BBC arapski servis je verifikovao kada su otkopane masovne grobnice i razotkrio neke od mitova koji su pratili slike koje su deljene.
Komentari 14
Pogledaj komentare