Od dijalize do transplantacije

Za ljude čiji su bubrezi otkazali poslušnost, život nije nimalo ružičast. Zbog potrebe da redovno odlaze na dijalizu konstantno su vezani za bolničke centre u kojima se ovaj proces obavlja. Oni srećniji jedino imaju privilegiju da su bliže centrima za dijalizu, dok udaljeni moraju često i sami da se snalaze da bi stigli do mesta spasa. Koliki je njihov pravi broj, preciznih podataka nema. Jedino što se zna je brojka od oko 3.500 pacijenata koja godinama ostaje nepromenjena.

Zašto precizni podaci o ovim pacijentima nedostaju, objašnjava prof. dr Steva Plješa, načelnik Internističke službe KBC Zemun-Beograd.

- Tačan broj pacijenata u 49 centara, bez Kosova i Metohije, ne zna se jer registar za hemodijalizu ne postoji. Međutim, praksa pokazuje da se svake godine javlja potreba za oko 500 novih mesta. Zna se, takođe, da je broj novih bolesnika na nekom vidu dijalize 100 na milion stanovnika na godišnjem nivou, što uopšte nije zanemarljiva brojka. Samo u Beogradu dijalizira se oko 900 bolesnika, uz 200 novih svake godine, što je, takođe, opominjuća brojka s obzirom na broj stanovnika metropole.

Da li su svi ti bolesnici na hemodijalizi?

- Hemodijaliza, koja predstavlja veštačku zamenu za bubreg, i gde se krv prečišćava van organizma, nije terapijsko rešenje za sve pacijente. Sve veći broj bolesnika je na peritonealnoj dijalizi, gde je trbušna maramica filter za prečišćavanje krvi. Njih je trenutno oko 500, odnosno 15 procenata od ukupno obolelih. Iako se u javnosti uglavnom spominje hemodijaliza kao zamena za izgubljenu bubrežnu funkciju, peritonealna dijaliza predstavlja apsolutno adekvatnu pararelu hemodijalizi u lečenju hronične bubrežne insuficijencije terminalnog, odnosno poslednjeg stadijuma. Prema stavovima evropskih stručnjaka za ovu oblast medicine čak se smatra da svaku novu dijalizu treba započeti peritonealnom dijalizom, a tek potom preći na hemodijalizu, ako se bolesnik u međuvremenu ne transplantira. Ova vrsta dijalize obavlja se kontunuirano tokom 24 časa, u kućnim uslovima, imitirajući tako na nižem nivou normalan rad bubrega, za razliku od hemodijalize koja traje četiri sata, svakog drugog dana u nedelji. Peritonealna dijaliza ima još jednu prednost, a to je da bolesnik nije „vezan“ za svoj centar u kome se obavlja hemodijaliza.

Da li peritonealna dijaliza ima još nekih prednosti?

- U nekim situacijama peritonealna dijaliza je postupak izbora. Tamo gde je nemoguće napraviti arterijsko vensku fistulu, preko koje se uzima krv koja se potom prečišćava od nagomilamih toksičnih materija, pribegava se peritonealnoj dijalizi. To je uglavnom kod svih onih pacijenata koji imaju problema sa krvnim sudovima, kada su oni sklerotični. To je slučaj sa dijabetičarima, starijim ljudima ili, pak, sa kardiovaskularnim bolesnicima, koji imaju kao prateću i hroničnu bubrežnu slabost.

Šta je važno kod obe vrste dijalize?

- Obe vrste predstavljaju samo privremeni terapijski postupak do transplantacije, tamo gde ne postoje kontraindikacije. Transplantacija je vrlo važna jer se u odnosu na dijalizu postiže značajna novčana ušteda. Lečenje transplantiranog bolesnika košta značajno manje od bolesnika na bilo kom vidu dijalize. Istovremeno, izbegava se visoka smrtnost bolesnika na dijalizi, koja prosečno za Srbiju iznosi oko 17 procenata, s tim što je u Beogradu najmanja. U Beogradu, gde je najveća koncentracija stanovništva, smrtnost se kreće između 11 i 13 odsto, što se smatra evropskim prosekom.

Živih srodnika za presađivanje bubrega nema dovoljno?

- Te mogućnosti su ograničene, zbog čega je vrlo važno presađivanje bubrega sa kadavera, o čemu mora da postoji dovoljno razvijena svest kod ljudi. Donorstvo bubregom treba shvatiti kao neku vrstu reinkarnacije, gde deo nama nekog dragog, kome, nažalost, nema spasa i mora da umre, nastavlja da živi u nekom drugom čoveku, omogućavajući mu normalan život. Pogotovo što se radi o organu koji ima relativno dug period preživljavanja. Podaci pokazuju da sa transplantiranim bubregom deset godina preživi čak 90 odsto transplantiranih bolesnika. Kad se uzme u obzir šta sve čovek za deset godina može da uradi sa svojim i životom svoje porodice, a pre svega dece, više je no opravdano pomoći da ovi ljudi žive normalnim životom. Uz to, oslobođen je i stalnog podvrgavanja dijalizi, transfuziji i ostalim nelagodnostima kojima je bio izlagan. Treba li podsećati na decu, koja ništa manje nisu ugrožena stalnim dijalizama, a pred kojima život vrlo često tek počinje. Sa presađenim bubregom, oni žive potpuno normalno, sa mogućnošću stvaranja porodice.

Da li je moguće sve ovo, napokon, i realizovati?

- U ovoj godini stvari su se sa transplantacijom značajno pomerile u pozitivnom pravcu. Usvajanjem Zakona o transplantaciji i velikim angažovanjem medicinskog kadra ustanova koje vrše transplantaciju, kao što je Klinički Centar Srbije, Klinički Centar Novi Sad, Klinički Centar Niš, VMA, broj transpolantacija sa kadavera značajno se povećao i polako ali sigurno nam otvara vrata Eurotranplanta. Svakako treba pohvatili trud i angažovanje medija, koji se posvećuju ovoj temi doprinoseći širenju pozitivnog stava među stanovnicima Srbije, što je rezultiralo i značajnim povećanjem broja potpisanih donorskih kartica ali i broja kadaveričnih transplantacija ne samo bubrega već i jetre, a u pripremi je započinjanje transplantacije i ostalih organa - pankreasa, srca, pluća, creva. Dakle, samo angažovanjem medicinskih radnika, medija, verskih zajednica i celog društva možemo postići da se o donorstvu organa razvije još pozitivniji stav među stanovnicima Srbije koji žele da pomognu, ne samo sebi i svojima, već i drugima koji su u nevolji. Prednost

Za razliku od iscrpljujućih dijaliza koje prati transfuzija, anemija, mučnina, i mnoštvo drugih neprijatnosti koje obolelom dodatno zagorčavaju život, transplantacija je mnogo komforniji vid lečenja. Osim imunosupresiva, koje pacijent prima nakon transplantacije i time sprečava da telo odbaci presađeni organ, i obaveznih periodičnih kontrola kod lekara, svih drugih patnji je pošteđen.

Izvor: Z. O. Joksović, Novosti.rs