Beskonačni bulevari Biškeka

Podzemni prolaz ispod bulevara Čuj miriše kao tuneli podzemne železnice u Moskvi. Guma, vlažnost, slatko testo, hleb koji se prodaje u brojnim malim prodavnicama koje se nalaze jedna blizu druge kao u nekom arapskom suku. Biškek, glavni grad Kirgistana, ima iste sive i ogromne zgrade kao bilo koji drugi grad bivšeg sovjetskog carstva. Široki bulevari su prepuni automobila i ljudi, autobusi i trolejbusi putuju mirno i imaju elegantne, persijske zavese na prozorima.

Crveni kombiji sa napuklim staklima brzo ih i nestrpljivo pretiču, njihovi vozači moraju da žure: to su maršrutke, privatni prevoznici koji konkurišu autobusima. Maršrutke zuje kao pčele u svim ulicama grada. Biškek nema visokih zgrada, ali ima ogromne trgove i mnogo praznih prostora gde trava i biljke prorastaju kroz asfalt i beton. Grad nije definisan, bulevari vode do periferije, možda čak do ogromne kazahstanske ravnice i dalje, do Rusije, do beskonačnosti. Uz ove bulevare, ogromne, socijalističke zgrade centra polako se menjaju u male kućice sa krovovima od azbesta i male džamije bez minareta. Prema severu, grad isparava u jasne boje, horizont i nebo rastapaju se i postaju metafizički. Prema jugu, velike planine su jedina konkretna stvar koju oči mogu da obuhvate.

Sunce blista na prozorima biblioteke, tamo, na raskršću bulevara Čuj i Sovjetske ulice. Unutra je hladno: neke studentkinje uče umotane u jakne i u šalove; samo njihove crne iskošene oči su vidljive, ali duboko zadubljene u knjige.

Malo dalje, preko puta biblioteke i opere - neoklasicističke, ovde egzotične zgrade - u velikom bloku sa betonskim arapskim motivima na prozorima, Ajnagulj kuva čaj za sebe i za druge ljude koji rade u kancelariji socijalističke partije Ata-Meken. Čvrste i staložene, njene ruke se kreću sigurno, vladaju svetom oko sebe. Čak i grad dobije čvrstinu samo kada se pojavi preslikan u njenim crnim očima. Priča polako i melodično, njen glas ublažava šumove koje grad sakuplja u svom neurednom i beskonačnom prostoru. Izgubljen između Istoka i Rusije, između prošle diktature i nove demokratije, Biškek ne otkriva svoj identitet. Samo u kafićima, u restoranima sa ogromnim i hladnim salama moguće je naći pristalište, mir i sigurnost. Napolju se grad kreće bez identiteta, beskonačan baš kao more. Sunce zalazi i noć se spušta sa planina i širi se kao voda koja ulazi u sve ulice, u skupštinu koja ostaje kao podvodni hrid na glavnom trgu, u malom kafiću gde Ainura sipa čaj svome suprugu; čekala ga je mesecima, da se vrati iz Londona, iz Čikaga, iz Moskve, iz neograničene pustinje koja okružuje Biškek. Nestalo je sunca, mrak guta grubu arhitekturu grada, aerodrom i američke avione koji se vraćaju iz Avganistana s mrtvačkim sanducima punim mladih vojnika; guta čak i crne zenice Ajnaguljine, i ljubazne Ainurine ruke koje će, u tom mraku, zauvek sipati čaj čoveku iz daleka.