Životne priče koje krije beogradsko Novo groblje

Šetnja je počela od ulaza u Novo groblje, a prva stanica, pre arkada, bila je grobnica Mihajla Petrovića Alasa, za koga se pored pecaroških anegdota vezuje i jedna o pevačkom društvu Suz, čiji je bio član, a koje su činili mahom učeni ljudi, profesori.

Istoričarka umetnosti Violeta Obrenović iz JKP "Pogrebne usluge" koja je vodila šetnju ispričala je kako su članovi tog pevačkog društva ušli u jednu kafanu i od gazde zatražili da nastupe.

On im je rekao da nema novca da ih plati jer kafana i ne radi baš dobro, a tek kada su je napunili i on im ponudio honorar shvatio je da je reč o uglednim građanima, koji to rade iz uživanja.

Kako je objasnila Obrenović, prvobitno je zamišljeno da celo Novo groblje bude u arkadama, ali se od te ideje odustalo zbog nedostatka novca. Ovaj deo bio je namenjen za grobnice imućnijih građana i značajne ličnosti društveno-političkog života.

Među njima se našao i Nikola Pašić, čiji sin medjutim nije sahranjen u istoj grobnici. Grad mu je zbog krađe mermerne biste, koja je rad Ivana Meštrovića, zabranio da se sahrani u istoj grobnici.

Meštrović je autor i biste na susednoj grobnici Milenka Vesnića, koji je važio za sivu emineciju Kralja Petra. On je, prema rečima Obrenović, imao veoma zanimljivu životnu priču.

Poticao je iz siromašne porodice, ali je radom, ulažući novac u znanje i stajling, vrlo brzo zadobio poverenje roditelja i podučavao decu iz bogatijih porodica.Važio je za najpoželjnijeg neženju, a oženio je Blanš Ulman.

Šetnja je nastavljena starom Alejom velikana, gde se nalaze grobovi brojnih političara, državnika, književnika... iz druge polovine 19. i prve polovine 20. veka.

Njima i njihovim porodicama ustupana je samo grobnica, dok je o izgradnji spomenika i njegovom izgledu odluku je donosilo posebno telo.

U jednoj od grobnica nalaze se posmrtni ostaci Petra Kočića.

Kako je ispričala Obrenović, poznati srpski pesnik, pisac i političar umro je u duševnoj bolnici. Kapela se tada renovirala, pa je bio izložen u bolničkom kupatilu, a sahranjen je u crvenim, bolničkim papučama i sa šajkačom.

U blizini se nalazi i grobnica Đure Jakšića, koji je živeo u velikom siromaštvu, ali je zahvaljujući premijeri dela Stanoje Glavaš uspeo da izmiri sve dugove pre smrti.

Interesantno je da je neposredno pred prenos njegovih posmrtnih ostataka na Novo groblje, Branisalv Nušić u listu Politika otkrio istinu o njegovoj velikoj ljubavi Mili, kojoj je posvetio i jednu pesmu, ali koja je bila verena za drugoga.

Najautentičniji spomenik nalazi se na grobu Vojislava Kujundžića, jednog od osnivača udrženja "Oganj", koji je ceo svoj život posvetio ideji da se izgradi krematorijum.

U pitanju je delo italijanskog majstora, čije ime nije poznato, a koje predstavlja čoveka koji leži u postelji.

Kujundžić je zapravo sahranjen na dva mesta. Pored grobnice, on ima i urnu u prvom redu rozarijuma, jer su njegovi posmrtni ostaci kremirani nakon otvaranja krematorijuma na Novom groblju, koji je inače prvi na Balkanu.

U svrhu promocije kremiranja, što je u tadašnje vreme bila maltene revolucionarna ideja, Kujundžić je ponudio Jovi Jovanoviću Zmaju i čiča Iliji Stanojeviću da nakon smrti budu spaljeni, ali su ga odbili.

U staroj Aleji velikana nalazi se i grob Jovana Cvijića, Živojina Mišića, zatim prve srpske lekarke Drage Ljočić, kao i Ilije Milosavljevića Kolarca, za koga se priča da je bio preke naravi, ali i da je doneo prvog papagaja u Beograd.

Učio ga je da govori, ali je uvek umesto Kolarac papagaj govorio magarac, dodala je Obrenović.

Šetnja, koja je zbog interesovanja posetilaca trajala duže nego što je planirano obuhvatila je obilazak i Aleje streljanih rodljuba, Aleje zaslužnih građana, Ruske kosturnice i Srpske kosturnice branilaca Beograda.

Mada su pažnju posetilaca najviše privukle anegdote o životima velikana, ali i običnih ljudi sahranjenih na Novom groblju, rado su obišli i prvu Srpsku kosturnicu iz srpsko-turskih i srpsko-bugarskih ratova.

Jedna od stanica bila su i Vojna groblja, zatim Rovovi gde su sahranjeni stradali u bombardovanju Beograd 41. i 44., kao i Vrt sećanja, kao i izuzetno zanimljivo arhitektonsko delo.

Kako je za Tanjug kazala Obrenović, ova tradicionalna šetnja ne obuhvata samo velike arhitektonske celine, već je akcenat na istorijatu Beograda, koji se može sagledati kroz grobove znamenitih ljudi.

Posebna pažnja posvećena je nizu skulptoralnih dela. Tura se, dodala je, ne može povezati samo sa arhitekturom, jer je u pitanju globalni presek kroz istorijske i umetničke okvire koji su daleko širi, pa je u pojedinim kapelama akcenat na slikarstvu.

Novo groblje uredjeno i otvoreno 1886. godine. Danas, posle više od jednog veka postojanja, predstavlja istorijsko-spomenički memorijal, od posebnog značaja za nacionalnu istoriju i kulturu.

S obzirom na veliki broj spomenika, arhitektonskih celina, skulptura, Novo groblje, na kojem je sahranjen veliki broj znamenitih ličnosti, 1983. godine proglašeno je za kulturno-istorijsko dobro od velikog značaja za Republiku Srbiju.

Izgradnji Novog groblja, prethodila je odluka o izmeštaju starog Tašmajdanskog groblja, koje je konačno preseljeno 1926. godine. Prenošeni su i nadgrobni spomenici mnogih znamenitih ličnosti medju kojima je bio i Đura Daničić.

Na Novom groblju, gde je sahranjeno oko 700.000 ljudi, nalazi se 48.000 grobnih mesta, 37 porodičnih kapela, kao i 1.500 vajarskih dela, koje je radilo više od 130 skulptora.

foto: flickr.com/everyday Zoid

foto: flickr.com/everyday Zoid

foto: flickr.com/everyday Zoid