Novo otkriće arheologa u Hrvatskoj: "Iz nama nepoznatih razloga..."

Među najzanimljivijim nalazima su, kako su objavili Dubrovački muzeji, minijaturne grčke i lokalne posude korišćene u ritualne svrhe, ulomak keramičke glave božanstva, kao i ljudski ostaci iz različitih razdoblja.

Istraživački tim Arheološkog muzeja Dubrovačkih muzeja predvodio je kustos Domagoj Perkić, a u timu su bili arheolozi Krešimir Grbavac i Paula Knego, kao i restauratorka Sanja Pujo.

Spoljni saradnici bili su arheološkinja Karmen Butigan i speleološkinja Nataša Cvitanović iz speleološkog kluba Ursus Spelaeus.

Fotografije pogledajte OVDE.

Dominantan položaj pećine i obim istraživanja

Pećina Crno jezero, duga 238 metara i duboka 94 metra, smeštena je ispod velike praistorijske kamene gomile na Ilinom brdu iznad Ponikava.

Zbog svog dominantnog položaja, tokom poslednja četiri milenijuma imala je važnu ulogu u životima lokalnih zajednica. Tokom istraživanja otvorene su dve sonde ukupne površine oko 6 kvadratnih metara, u kojima su otkriveni brojni vredni nalazi i nova saznanja.Funkcije pećine kroz istorijska razdoblja

U bronzanom dobu, uglavnom tokom 2. milenijuma pre nove ere, pećina je služila kao oblik staništa – utočište u periodima konflikata, vremenskih nepogoda ili kao sezonsko prebivalište.

Krajem bronzanog i početkom gvozdenog doba, oko 9. do 6. veka pre nove ere, pojedini delovi pećine korišćeni su kao nekropola, mesto sahranjivanja pripadnika praistorijske zajednice, o čemu svedoče ulomci ljudskih kostiju, posebno lobanja pronađenih u kamenoj gomili.

U poslednjim vekovima 1. milenijuma pre nove ere pećina se intenzivno koristila, pre svega njeni ulazni delovi, od strane ilirskih zajednica koje su naseljavale ovaj prostor.

Elnur/ Shutterstock

Ilirsko svetilište s votivnim prilozima

"Tada je pećina verovatno korišćena kao svetilište, slično kao Vilina pećina iznad izvora Omble ili Spila u Nakovani. Naime, u skrivenim i manje pristupačnim delovima pećine, kao i na ulazu, pronađeni su tragovi koji upućuju na takvu pretpostavku. Radi se o većem broju minijaturnih posuda, uglavnom grčkih, ali i lokalnih, koje su obično ostavljane u svetilištima kao votivni prilozi, tj. darovi korišćeni u okviru određenih religijskih obreda i kultova", ističu arheolozi.

Pronađeni su i drugi ulomci grčkih posuda, najfinijih i najskupljih tog vremena, u pravilu grčkog porekla, koje su služile za čuvanje vina (amfore) ili njegovo ispijanje (različite vrste čaša).

"Nisu korišćene u svakodnevnom životu Ilira, već su bile simbol bogatstva i moći tadašnje lokalne praistorijske zajednice, koja je očigledno imala potrebu da ih koristi u nama nepoznatim ritualima (u kojima je vino sigurno imalo važnu ulogu), ali i da ih ostavi kao poklon bogovima. Posebno je zanimljiv keramički ulomak glave, verovatno nekog grčkog božanstva. Sačuvane su samo kovrdže kose, ali svakako je reč o ulomku koji se tipično nalazi u grčkim i ilirskim svetilištima tog vremena", navode iz Dubrovačkih muzeja.

Srednjovekovni ostaci i buduće analize

Poslednja upotreba pećine utvrđena je tek u kasnom srednjem veku, tj. u 13. veku.

"Tada je, iz nama nepoznatih razloga, jedna ili više osoba položena na površinu u dubljim, izuzetno teško dostupnim delovima pećine. Uz te skeletne ostatke nisu pronađeni drugi arheološki nalazi, ali je radiokarbonska analiza pokazala da datiraju upravo iz tog perioda. Pre daljih analiza ne može se sa sigurnošću reći da li su tu namerno položeni kao pokojnici ili su nesrećnim slučajem zaglavljeni u dubinama pećine iz koje nisu mogli da se izvuku", objasnio je vođa istraživanja Domagoj Perkić.

Iz Dubrovačkih muzeja istakli su da, iako su iskopavanja bila malog obima, rezultati istraživanja značajno doprinose razumevanju kontinuiteta naseljenosti, duhovne prakse i svakodnevnog života na Pelješcu kroz milenijume.