Stiže i knjiga: "Diana Budisavljević, prećutana heroina Drugog svetskog rata"

Taj rad će u septembru kao knjigu “Diana Budisavljević, prećutana heroina Drugog svetskog rata" objaviti izdavačka kuća Profil, preneo je hrvatski portal Telegram.

Navodi se da je Mataušićeva posvetila gotovo 20 godina istraživanju života i rada Diane Budisavljević.

Kad ju je 1998. Ministarstvo kulture Hrvatske imenovalo za člana Komisije za izradu privremene muzejske postavke Memorijalnog muzeja u Jasenovcu, Mataušićeva se našla pred zahtevnim zadatkom jer se u to vreme u Memorijalnom muzeju nije nalazio nijedan muzejski predmet, piše portal.

Kaže da se tada setila albuma s fotografijama dece koji su se čuvali u muzejskom depou zajedno s još neobrađenom, ali evidentiranom muzejskom građom.

"Bilo je tu pet albuma sa 537 originalnih fotografija dece iz 1942., koja su iz ustaških logora dovedena u Zagreb”, ispričala je Mataušićeva.

Kako je već raspolagala nekim informacijama, uputila se u stručnu obradu fotografija iz albuma.

"Ti dani predstavljaju najmučnije i najteže razdoblje moga rada u Muzeju. Često sam prekidala rad, plakala, ljutila se na sebe, i sve one koji su bili krivi za tako strašnu sudbinu dece. Knjige, novinski članci, feljtoni o akciji spašavanja dece gomilali su se u mojoj sobi, ali nije bilo nikakvih podataka o tome ko je snimao tu decu, ko je svojom rukom upisivao podatke na poleđini svake numerisane fotografije", priča Mataušićeva.

Inače, Nataša Mataušić diplomirala je istoriju i arheologiju na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, bila je kustoskinjna Zbirke fotografija, filmova i negativa Muzeja revolucije naroda Hrvatske, a od 1999. bila je predsednica Upravog veća Spomen-područja Jasenovac.

Autorka je knjige “Jasenovac 1941-1945. Logor smrti i radni logor”, brojnih izložbi i kataloga izložbi, kao i stručna saradnica na nekoliko izložbi iz savremene istorije.

Svoja istraživanja započela je u Arhivu Više škole za socijalne radnike, danas Studiju socijalnog rada, u Ulici Vladimira Nazora.

"Upravo su na tavanu te škole pronađeni odbačeni albumi Diane Budisavljević. Prvi rezultat bio je prilično skroman, ali važan jer su pronađeni dokumenti o Jani Koh i Kamilu Bresleru, njenim saradnicima koji su izvesno vreme radili u toj školi. Ponekad sam se morala oslanjati više na intuiciju nego na poznate činjenice, što je u sinergiji dovelo do neočekivanog raspleta i saznanja, istovremeno razotkrivajući društvene i moralne poroke u društvu koje se gradilo, između ostaloga i na neistinama", navela je istoričarka.

Dnevnik Diane Budisavljević koji je pronašla njena unuka razotkrio je godinama prihvaćenu neistinu o tome kako su glavne zasluge za spasavanje srpske dece iz ustaških logora pripadale Komunističkoj partiji i njenim ilegalnim aktivistima.

Tokom prikupljanja stručne, naučne i memoarske literature, kao i novinskih članaka o akciji spasavanja kako se navodi, takozvane “kozaračke” dece, Mataušićeva je došla je do zapanjujućih saznanja.

"Sva literatura napisana u razdoblju socijalističke Jugoslavije više je skrivala nego otkrivala, dajući u skladu s vremenom nastanka, glavnu ulogu u akciji spašavanja dece Komunističkoj pariji i ilegalnim aktivistima Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP)".

Trebalo je, kaže, odvojiti moguće od nemogućeg, laži od istine, preterivanja od stvarnosti, očistiti tekstove od ideoloških interpretacija.

"Valjalo je otkriti šta je bilo cenzurirano i pročišćeno te objasniti ovaj složeni i kompleksni događaj u kojem je učestvovao veliki broj ljudi različitih ideoloških, političkih, socijalnih i moralnih opredeljenja i kvaliteta, a koji se odvijao u jednom izuzetno teškom ratnom i revolucionarnom vremenu", rekla je Mataušićeva.