Gradić čiji su svi stanovnici pravili oružje za masovno uništenje

Uprkos svom nazivu, “Projekat Menhetn” nije sproveden u Njujorku, već u velikom broju istraživačkih centara širom SAD.

Jedno od najpoznatijih takvih mesta bio je Los Alamos, čijih je 12.000 stanovnika radilo na razvoju nuklearnog naoružanja.

U vreme nastanka projekta, plan bio je da se u bazu doseli ukupno 150 naučnika, vojnih lica i članova njihovih porodica.

Međutim, do kraja prve godine postojanja Los Alamosa, u centru je živelo 1.500 ljudi, dok je do kraja Drugog svetskog rata broj stanovnika ovog mesta premašio 8.000.

Foto: Los Alamos National Laboratory

Osim svoje ‘neobične primarne funkcije’, gradić se nije mnogo razlikovao od ostalih američkih naselja; bio je paradigma idiličnog američkog života u pedesetim godinama.

Imao je nekoliko berbernica, bioskopa, juvelirskih radnji… Jednu fotografsku radnju, pekaru, pa čak i cvećaru.

Los Alamos je imao i sopstvenu policiju i vatrogasnu službu, iako je njima upravljao federalni Savet za atomsku energiju koji je morao da sprovede posebnu vatrogasnu obuku u vezi sa radioaktivnim materijama.

Stanovnici su mogli da slušaju i sopstvenu radio-stanicu, u čijem se posedu nalazio veliki broj gramofonskih ploča.

Los Alamos 1995. godine (Foto: Los Alamos National Laboratory / Wikimedia Commons)

Srećom po doseljenike, američka vlada je shvatila da joj proizvodnja nulearnog naoružanja izuzetno odgovara. Zato je, umesto ga ugasi centar nakon rata, počela da radi na upotpunjavanju gradske zajednice.

Sagrađene su kuće, škole, magacini, razvijena infrastruktura i podignute crkve u kojima su se okupljali pripadnici čak 14 različitih hrišćanskih denominacija.

Počelo je izdavanje stanova posetiocima, a Los Alamos je vremenom počeo da proizvodi više novca nego što je država ulagala u njega.

Prošlo je 60 godina otkako je izveštaj napisan, a u gradiću se za to vreme malo šta promenilo. Populacija i dalje iznosi oko 12.000, Laboratiorija još radi, kao i niz kičerajskih restorana i radnji s nazivima poput “Atomic City Quilts” i “Atomic Eyecare abound”.

“Ljudi koji posećuju Los Alamos prvi put, dolaze sa predrasudom da će ovde naći nešto zanimljivo ili abnormalno. Međutim, uvek odlaze sa utiskom da su posetili izuzetno zanimljiv, ali sasvim običan američki grad”, navodi se u izveštaju iz 1954.

Isto važi i danas.