Moskva kva-kva, Vasilij Aksjonov

Moskva u drugoj polovini 1952. i početkom 1953, jedna bugakovljevska scena u kojoj je pravi Đavo zamenjen njegovim čovekolikim oponentom Staljinom, koji proživljava svoje poslednje trenutke.

Što je bliži smrti Vođa je sve nemirniji, ne samo zbog iscrpljujućeg nadmudrivanja sa Titovim buntovnim viđenjem komunizma, već i zbog nekakve opšte uplašenosti – straha od smrti koji vas ne može mimoći čak iako, kao drug Staljin, znate da iza sebe ostavljate socijalističko blagostanje sposobno da samo preživi i u narednih hiljadu godina.

Tu je i čitava kamarila istaknutih društvenih radnika, oficira, naučnika, funkcionera, ljudi koji na visokoj nozi ironiziraju sistem koji bi trebalo da je zasnovan na jednakosti i pravdi, ali čiji sinovi dolaze u kontakt sa prvim pošastima trulog Zapada, kao što je na primer džez muzika.

Sjajna romaneskna slika jednog perioda ruske istorije, čijim je svedokom i Aksjonov bio, a koje je i samo po sebi fantastično – i bez otvorene fantastike sa kojom je pisac obilato začinjava.

Dubiozan portret neminovnog sukoba ljudske individualnosti sa totalitarnom prinudom režima, sa težinom koju sa sobom donosi nametanje jednog bolesnog kulta ličnosti. I sam Aksjonov je, kao istaknuti šezdesetaš u liberarnoj hruščovljevskoj eri kratkotrajnog cvetanja avangardne umetnosti, proživeo golgotu progona zbog svojih buntovnih stavova, bio prinuđen i da emigrira iz SSSR-a, ali opčinjava mirnoća sa kojom je on prihvatio stvari.

Čista dostojevština – svest o nepravilnosti postojećeg sveta ali i o nemogućnosti da se on suštinski promeni.