Zašto Beograd odavno nema metro?

Iako je ovo izgovorio čuveni pesnik, novinar i aforističar Duško Radović još pre više od dve decenije, ove reči su i danas aktuelne.

Nakon više od pola veka, koliko se planira izgradnja ovog podzemnog prevoza, Beograd ima više projekata nego metara metro-linije.

Prvi pomen beogradskog metroa, kao visokokapacitetnog i potpuno nezavisnog šinskog sistema, datira još iz 1950. godine kada je po Generalnom urbanističkom planu zamišljeno da se postojeća železnička pruga koristi kao metro koji bi povezivao Rumu i Smederevo, i Pančevo i Obrenovac. Kao i mnogo puta posle toga, i ova ideja je bila napuštena zbog nedostatka novca. Za vreme mandata predsednika Skupštine grada Branka Pešića učinjeni su prvi koraci ka dobijanju metro-sistema. Projekat koji je nosio potpis Direkcije za metro napravljen je 1972. godine, a te godine je osnovan i Sektor za metro koji je vodio arhitekta Branislav Jovin.

Sektor za metro, koji je upošljavao 150 stručnjaka, ispitao je trase i sačinio idejne projekte. Urađena su i geotehnička i geodetska istraživanja.

Nakon što je razrađen niz mogućih rešenja, kao urbanistički i ekonomski najpovoljnije se istakla varijantu sa pet samostalnih linija metroa i četiri linije nezavisnog regionalnog metroa, koja je objavljena po prvi put u dokumentu „Planerske postavke 2000. godine“ iz 1975. godine.

Prva faza predviđala je dve linije na trasama od Zemuna do Vukovog spomenika i od Kalemegdana do Autokomande, s tim da bi ove dve linije kasnije imale i produženje do Malog Mokrog Luga odnosno Banovog brda.

Prema ovom planu, metro je trebalo da ima kapacitet od oko 40.000 putnika na sat u jednom smeru, dok bi vozila išla brzinom između 30-40 kilometara na sat.

Nekoliko puta sedamdesetih godina studije i planovi su menjani, i Sektor za metro u saradnji sa projektantima bečkog i minhenskog metroa sarađivao je na arhitektonskim i inženjerskim rešenjima za prvu etapu gradnje.

Međutim, kao i uvek, prevelike ambicije uslovile su finansijske probleme, pa se nakon godina rada na projektu „Metro Beograd“, 1982. godine definitivno odustalo od izgradnje podzemnog prevoza.

Istovremeno je lansiran plan "Tramvaj za 21. vek“, prema kome je gradski saobraćaj počivao na osovini automobili-tramvaji gradskog saobraćaja. Predsednik Izvršnog odbora grada Radoje Stefanović rasformirao je Sektor za metro i novac uložio u tramvaj.

Ideja o izgradnji metroa bila je na čekanju do 1997. godine kada ju je ponovo afirmisao gradonačelnik Zoran Đinđić. Ali i ova priča o metrou je propala da bi se ponovo aktuelizovalo nakon 2000. kada je u opticaj ušla i ideja o izgradnji lakog šinskog sistema.