Veltvohe: Zaboravljeni egzodus Evrope – pre 30 godina Hrvati proterali srpsku manjinu

Kako navode, dok &quot;zapadna perspektiva&quot; često slavi tu operaciju kao opravdani čin oslobođenja, ona zanemaruje složeno poreklo sukoba, patnju srpskog civilnog stanovni&scaron;tva i uznemirujuće nasledje nacionalističkog ekstremizma koje je oblikovalo tok rata.U tekstu &quot;Zaboravljeni egzodus Evrope: Pre trideset godina, Hrvati su proterali svoju srpsku manjinu&quot;, Veltvohe ističe da je odavno potrebno dublje i iskrenije ispitivanje.Kako list podseća, pre tačno 30 godina, 4. avgusta 1995. godine, hrvatska vojska je pokrenula operaciju &quot;Oluja&quot;, ofanzivu velikih razmera koja je označila prekretnicu u ratovima nakon raspada Jugoslavije, u kojoj su u roku od četiri dana, hrvatske snage povratile teritorije pod kontrolom samoprogla&scaron;ene Republike Srpske Krajine, čime je efikasno okončana srpska kontrola nad velikim delovima centralne i južne Hrvatske, gde je srpsko stanovni&scaron;tvo živelo vekovima.Dodaje se da su pre jugoslovenskih ratova, etnički Srbi činili oko 12 procenata hrvatskog stanovni&scaron;tva, odnosno oko 580.000 ljudi, a da je prema popisu iz 2021. godine, ovaj broj pao na samo 123.892, &scaron;to ne odražava samo raseljavanje tokom rata, već i prepreke povratku, pravnu nesigurnost i dugoročnu marginalizaciju.Za mnoge Hrvate, ističe Veltvohe &quot;Oluja&quot; predstavlja trenutak trijumfa i obnavljanja državnosti, dok je za Srbe to humanitarna katastrofa i nacionalna trauma.Agencija UN za izbeglice i Human rights watch procenjuju da je između 200.000 i 250.000 etničkih Srba pobeglo iz Hrvatske tokom i neposredno nakon operacije jednog od najvećih raseljavanja stanovni&scaron;tva u Evropi od Drugog svetskog rata, kao i da su mnogi napadnuti tokom povlačenja, posebno stariji koji su ostali.Organizacije za ljudska prava dokumentovale su stotine smrti civila i sistematsko uni&scaron;tavanje srpskih sela, a UN i Međunarodni krivični sud opisali su posledice kao namerno etničko či&scaron;ćenje.Iako je Hrvatska obećala da će olak&scaron;ati povratak, navodi list, proces je bio spor, birokratski i često neprijateljski nastrojen - mnogi povratnici su zatekli svoje domove uni&scaron;tene ili okupirane, legalni putevi za povratak bili su uglavnom neefikasni, neki su se suočili sa diskriminacijom u oblastima kao &scaron;to su zapo&scaron;ljavanje, obrazovanje i pravni status.&quot;Da bismo razumeli za&scaron;to su se Srbi u Hrvatskoj pobunili početkom 1990-ih i proglasili Republiku Srpsku Krajinu, mora se sagledati dalje od jednostavnih narativa o etničkoj agresiji i razmotriti duboko ukorenjenu istorijsku traumu srpske zajednice. Tokom Drugog svetskog rata, fa&scaron;istički usta&scaron;ki režim, kao nacistička &#39;Nezavisna Država Hrvatska&#39; (NDH), vodio je genocidnu kampanju protiv Srba, Jevreja i Roma. Desetine hiljada, neki izvori kažu stotine hiljada, Srba su ubijene u koncentracionim logorima poput Jasenovca, a čitava sela su zbrisana sa lica zemlje&quot;, navodi list.Dodaje se da su se mnogi Srbi, kada se raspala Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija krajem 1980-ih i početkom 1990-ih, koji su u Hrvatskoj živeli vekovima, pla&scaron;ili oživljavanja ideologije koja je nekada progonila njihove porodice, kao i da ti strahovi nisu bili neosnovani.&quot;Retoriku novog hrvatskog rukovodstva pod predsednikom Franjom Tudjmanom karakterisao je istorijski revizionizam i dvosmislen stav o usta&scaron;kom nasledju. Tudjman je javno umanjivao obim zločina i dozvolio rehabilitaciju usta&scaron;kih simbola i figura u novom nacionalnom narativu Hrvatske. Rani hrvatski ustav je li&scaron;io Srbe statusa konstitutivnog naroda - simbolična, ali duboka promena. Simboli srpskog jezika su uklonjeni. Ponovno uvodjenje zastave &#39;&scaron;ahovnice&#39; (&scaron;ahovnice), koja je vizuelno podsećala na usta&scaron;ki amblem, povećalo je strah. U takvoj klimi, mnogi Srbi su videli da im je ugrožen kulturni identitet i bezbednost&quot;, navodi list.Pobuna u Krajini, ocenjuje se, bila je podjednako izraz istorijskog sećanja i straha koliko i politički ili teritorijalni čin.Navodi se da je Hrvatska danas članica EU i NATO-a, ali da uprkos medjunarodnoj integraciji, uznemirujući odjeci pro&scaron;losti ostaju.&quot;Javne ličnosti, muzičari i političari nastavljaju da veličaju aspekte usta&scaron;kog nasledja. Nedavni koncert kontroverznog pevača Marka Perkovića, zvanog &#39;Tompson&#39;, sadržao je skandiranja i simbole iz usta&scaron;ke ere. Koncert je privukao 500.000 nacionalista i desničarskih ekstremista i nije samo tolerisan već su mu prisustvovali i premijer (Andrej) Plenković i drugi ministri. Čuli su Tompsona kako viče &#39;Za dom!&#39;, &scaron;to je ekvivalentno &#39;Zig Hajl!&#39;. U svojim pesmama, Perković veliča usta&scaron;ke zločine u Jasenovcu i Staroj Gradi&scaron;ki, gde je počinjen genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima&quot;, navodi list.Ističe se da je, kako se približava trideseta godi&scaron;njica operacije Oluja, do&scaron;lo vreme za sveobuhvatnu reprocenu - onu koja priznaje sve žrtve, a ne samo one koje deluju politički korisno, posebno na Zapadu i u EU.&quot;Isceljenje zahteva empatiju, priznanje i hrabrost od strane politike i dru&scaron;tva.Pomirenje se ne postiže trijumfalizmom ili selektivnim sećanjem. Ono počinje istinom - a to mora da uključuje glasove onih koji su raseljeni, ućutkani i izbrisani iz kolektivnog pamćenja. Tek tada Evropa može da tvrdi da je naučila lekcije iz svoje tragične istorije&quot;, zaključio je &scaron;vajcarski list.

Veltvohe: Zaboravljeni egzodus Evrope – pre 30 godina Hrvati proterali srpsku manjinu

0 Komentari