Kafa: Istorija i značaj čarobnog napitka

Kafa je definitivno stekla kultni status &ndash; od Starbaksovog frapućina koji ove godine slavi 30. rođendan, pa sve do najnovijih Tiktok-trendova koji nas navode da probamo kafu Dalgona.Ali promena klime te&scaron;ko pogađa uzgajivače kafe, pa su cene rekordne. Uprkos tome taj napitak ostaje sastavni deo svetske kulture, barem za sada.Mitolo&scaron;ki i duhovni koreniOtkriće kafe pripisuje se etiopljanskom pastiru po imenu Kaldi. On je, navodno, primetio da njegove koze postaju živahne nakon &scaron;to su pojele crvene bobice. Iako je priča verovatno izmi&scaron;ljena, kafa - tačnije sorta Arabica - zaista potiče iz provincije Kafa, u Etiopiji. Etiopljanska ceremonija pripreme i ispijanja kafe, gde se zrna prže na otvorenom plamenu i kuvaju u glinenoj posudi, trenutak je za predah, gostoljubivost i zajedni&scaron;tvo.U Senegalu, međutim, &bdquo;caf&eacute; Touba&quot; &ndash; s dodatkom gvinejskog bibera i karanfilića &ndash; potiče iz islamske sufi tradicije i njeno ispijanje se povezuje sa duhovno&scaron;ću.U Turskoj se nefiltrirana kafa kuva u bakrenoj džezvi, a nakon ispijanja često sledi gatanje iz taloga. To je vekovna tradicija koja je jo&scaron; uvek cenjena, čak i među pripadnicima generacije Z.U Brazilu je &bdquo;cafezinho&quot; &ndash; mala &scaron;oljica kafe &ndash; simbol dobrodo&scaron;lice i nudi se svugde, od domova do ulica.A onda se 2020. dok je svet bio zatvoren zbog Kovida, zahvaljujući TikToku pojavila i južnokorejska Dalgona kafa &ndash; instant-kafa pome&scaron;ana sa &scaron;ećerom i vodom. Osim estetike, taj trend je ljudima ponudio jednostavan, umirujući ritual.Lepneva Irina/shutterstockJedinstveni ukusi: sir, jaje i&hellip; izmet?Kroz delovanje raznih kultura kafa je poprimala neverovatno inovativne oblike. U nordijskim zemljama poput Finske i &Scaron;vedske crna kuvana kafa ponekad se preliva preko kockica sira, napravljenog od kravljeg ili irvasovog mleka. Ta tradicija je stara vekovima.Za vijetnamsku &bdquo;ca phe trung&quot; (ili kafa s jajetom) me&scaron;a se umućeno žumance sa kondenzovanim mlekom. Ta improvizacija iz ratnog doba danas je na sve strane prisutna.Tu je i indonežanska &bdquo;kopi luwak&quot;, napravljena od delimično probavljenih bobica koje je pojela i izlučila cibetka. Iako cenjena zbog posebnog fermentiranog ukusa, &bdquo;kopi luwak&quot; je etički kontroverzna. Velika potražnja navela je neke proizvođače da drže cibetke u kavezima i prisilno ih hrane.Od svetog napitka do globalne robeIako je otkrivena u Etiopiji, najraniji pisani dokazi o uzgoju kafe potiču iz Jemena. Tamo je dobila arapski naziv &bdquo;qahwa&quot; &ndash; izvorno značenje: vino &ndash; iz kojeg je nastala reč kafa.Sufi mistici pili su je kako bi održali duhovnu koncentraciju tokom noćnih molitvi. Luka Moka na jemenskoj obali Crvenog mora postala je trgovačko sredi&scaron;te iz kojeg je kafa odlazila u islamski svet i Aziju. Jo&scaron; jedna legenda kaže da je indijski sufijski svetac Baba Budan prokrijumčario sedam plodnih zrna iz Jemena u južnu Indiju u 17. veku, prkoseći arapskom monopolu. Iz tih zrna su nastale plantaže kafe u regiji Čikmagalur u Karnataki.Ubrzo su evropske kolonijalne sile uvidele potencijal kafe. Holanđani su sadili kafu na Javi, Francuzi na Karibima, a Portugalci u Brazilu. Brazil, u koji je kafa stigla u 18. veku, izrastao je u najvećeg proizvođača na svetu.Čak je i Australija, koja se kasno uključila u taj trend, razvila snažnu kulturu kafe. Zanimljivost: i Australija i Novi Zeland tvrde da su 1980-ih izumeli &bdquo;flat white&quot;.Kafići: zavere, nemiri i mačkeKroz istoriju kafane su bile vi&scaron;e od mesta za piće &mdash; bile su &quot;inkubatori&quot; ideja, umetnosti i revolucije. U Istanbulu su u 16. veku vlasti vi&scaron;e puta poku&scaron;ale da ih zabrane, bojeći se da okupljanja pod uticajem kofeina mogu da izazovu nemire.U Evropi su u doba prosvetiteljstva kafane nudile &scaron;oljicu kafe i dozu radikalne misli &ndash; često su ih posećivali mislioci poput Voltera i Rusoa.U kolonijalnoj Americi kafa je postala zamena za britanski čaj opterećen porezom. Bostonska kafana &bdquo;Green Dragon&quot;, prozvana jo&scaron; i &bdquo;&scaron;tab revolucije&ldquo;, ugostila je sastanke aktivista koji su organizovali otpor britanskoj vlasti, naročito nepravednom oporezivanju, &scaron;to je na kraju dovelo do Američke revolucije.Tokom proteklih decenija, kafane i kafići su postali &bdquo;treći prostor&ldquo; - ni dom ni kancelarija, već ne&scaron;to između. Kafana je evoluirala u utoči&scaron;te modernog života.Početkom 1990-ih, kada pristup internetu u kućama jo&scaron; nije bio &scaron;iroko dostupan, mnogi kafići su počeli da nude pristup internetu, &scaron;to je privuklo ljude da rade iz tih prostora.U međuvremenu su mnogi vlasnici kafića osmislili neobične dodatke za privlačenje gostiju. U Tajpeju je 1998. otvoren prvi svetski mačji kafić &ndash; Cat Flower Garden &ndash; koji je urbanim stanovnicima ponudio ugodan prostor za ispijanje kafe i druženje među mačkama. Trend je eksplodirao u Japanu i sada takvi kafići postoje &scaron;irom sveta, gde spoj kofeina i smirenosti pomaže stanovnicima užurbanih gradova da se barem nakratko opuste.

Kafa: Istorija i značaj čarobnog napitka

0 Komentari