Kada priroda slika: kako nastaje jesenji spektakl boja FOTO

Li&scaron;će listopadnog drveća menja boju u jesen, ali ne u isto vreme svake godine. A i kombinacija žutih i crvenih tonova ponekad može značajno da se razlikuje od prethodne godine. Ključnu ulogu u tome igraju vremenske prilike.Pa, da ponovimo gradivo iz osnovne &scaron;kole - o složenim procesima koji stoje iza nečeg tako lepog, a naizgled običnog, &scaron;to priroda orkestrira sa zadivljujućom precizno&scaron;ću.Shutterstock/encierroKada dani postanu kraći i sunčevi zraci padaju pod manjim uglom, listopadno drveće prekida fotosintezu, koja se odvija uz pomoć hlorofila, poznatog i kao biljno zelenilo. Dragocen hlorofil i hranljive materije se razgrađuju i povlače iz listova kroz niz metaboličkih procesa.Kada li&scaron;će otpadne, vi&scaron;e ne dolazi do isparavanja vode preko velike povr&scaron;ine lista - a tokom zime drveće bi te&scaron;ko moglo da nadoknadi izgubljenu vodu iz često zamrznutog tla.Vreme diktira tempo i nijanse jesenje paleteOsim dužine dana, ključnu ulogu u promeni boje imaju noćno zahlađenje i vlažnost zemlji&scaron;ta. Nekoliko uzastopnih hladnih noći ubrzava razgradnju hlorofila i prelazak boje - iz zelene u žutu ili crvenu.Pritom žuti i narandžasti pigmenti, karotenoidi, u listovima postoje tokom cele godine, ali ih hlorofil maskira. Tek kada se hlorofil razgradi, oni postaju vidljivi.Crveni i purpurni pigmenti, antocijani, drugačiji su po tome &scaron;to se - ne nalaze u listu tokom vegetacije - njih drvo počinje da sinteti&scaron;e tek u jesen, kao odgovor na stresne uslove kako bi se olak&scaron;alo izvlačenje preostalih hranljivih materija iz listova pre nego &scaron;to oni otpadnu.I intenzitet crvene boje zavisi od vremena. Previ&scaron;e sunca otežava drveću da povrati hranljive materije iz starih listova, pa tada nastaju naročito jarke nijanse crvene boje.Najpovoljniji uslovi za rasko&scaron;nu jesenju paletu boja li&scaron;ća je stabilno vreme visokog pritiska sa puno sunca i hladnim noćima bez mraza. Jer, mraz zaustavlja proizvodnju antocijana i time sprečava dalje stvaranje crvene boje. U tom slučaju u listovima ostaje vi&scaron;e karotenoida, koji im obično daju žutu do narandžastu boju.Su&scaron;a tokom perioda rasta, odnosno vegetacije, može da izazove prerano formiranje lamine, sloja između lista i grančice, zbog čega li&scaron;će opada pre nego &scaron;to uop&scaron;te stigne da promeni boju. I vetrovito i ki&scaron;ovito vreme može prouzrokovati opadanje li&scaron;ća pre nego &scaron;to se potpuno razvije nova jesenja boja.Kad počinje jesen i &scaron;ta je fenologijaFenologija je naučna disciplina koja proučava periodične, sezonske pojave u biljkama i životinjama i njihov odnos sa klimatskim i vremenskim uslovima.Jednostavnije: fenologija gleda &quot;kad se &scaron;ta de&scaron;ava u prirodi&quot;. To uključuje, na primer: kada drveće počinje da pupi, cveta ili menja boju li&scaron;ća, kada se ptice sele, dolaze ili odlaze, kada insekti izlaze iz larve ili se pojavljuju masovno, kada se biljne vrste beru ili sazrevaju.Fenolo&scaron;ke ba&scaron;te su specijalni ekosistemi gde naučnici prate ove fenolo&scaron;ke događaje kod različitih biljnih vrsta, da bi se dobili podaci o klimatskim promenama, vremenskim obrascima i ekologiji biljaka.Na primer u fenolo&scaron;koj ba&scaron;ti se prati kada bukva menja boju li&scaron;ća ili kada jagoda cveta, i na osnovu toga se beleže početak i kraj različitih fenolo&scaron;kih godi&scaron;njih doba.Na primer, početak &quot;pune jeseni&quot; obično se vezuje za trenutak kada li&scaron;će bukve počne da menja boju. U Nemačkoj to počinje oko 10. oktobra, najpre u vi&scaron;im predelima. Zatim prođe jo&scaron; oko dve nedelje dok li&scaron;će ne opadne, &scaron;to označava početak pozne jeseni.Za&scaron;to četinari ostaju zeleni?Za razliku od listopadnog drveća, četinari ne gube li&scaron;će u jesen, osim ari&scaron;a, ostaju zeleni čak i u najhladnijim zimama. To je zbog različite strukture i funkcije njihovog li&scaron;ća - odnosno iglica.Njihove iglice adaptirane da zadrže hlorofil i funkciju fotosinteze tokom cele godine, dakle proizvode energiju, iako sporije.Iglice četinara su prekrivene debelim voskastim slojem i sadrže smolu, &scaron;to smanjuje isparavanje vode. To znači da četinari ne zavise toliko od povlačenja hranljivih materija iz listova pre zime kao listopadno drveće.Istovremeno, smola i vosak &scaron;tite hlorofil i druge pigmente od o&scaron;tećenja tokom niskih temperatura i hladnog vetra. Iglice četinara sadrže i razne &scaron;ećere i proteine koji deluju kao prirodni antifriz, &scaron;to im omogućava da prežive mraz i da spreče otpadanje li&scaron;ća.

Kada priroda slika: kako nastaje jesenji spektakl boja FOTO

0 Komentari