Na današnji dan, 10. septembar

1526 - Turski sultan Sulejman II Veličanstveni, posle pobede nad Mađarima na Mohačkom polju, zauzeo je Budim koji je postao sedi&scaron;te Budimskog pa&scaron;aluka, provincije Otomanskog carstva u narednih 150 godina.1721 - &Scaron;vedska i Rusija su mirom u Nistadu u Finskoj okončale Veliki severni rat, započet 1700, u kojem je ruski car Petar Veliki potukao &Scaron;vedjane i dobio izlaz na Baltičko more. Rusiji je pripala teritorija od Finskog do Ri&scaron;kog zaliva i gradovi Riga, Revel i Narva.1839 - Rodjen je američki filozof i logičar Čarls Sanders Pirs (Charles Sanders Peirce), osnivač pragmatizma, filozofskog pravca kojeg je kasnije razvio Vilijam Džejms (William James).1855 - Rodjen je nemački arheolog Robert Koldevej (Koldewey) koji je od 1899. do 1917. istraživao Vavilon i dokazao da je taj biblijski grad na reci Eufrat, južno od Bagdada, stvarno postojao.1890 - Rodjen je austrijski pisac Franc Verfel (Franz Werfel) pesnik ekspresionizma, esejist, dramski pisac i pripovedač (&quot;Prijatelj sveta&quot;, &quot;Mi jesmo&quot;, &quot;Pavle medju Jevrejima&quot;, &quot;Pesma o Bernadeti&quot;, &quot;Proslava mature&quot;, &quot;Verdi&quot;).1898 - U Ženevi je ubijena austrougarska carica Elizabeta, žena Franca Jozefa. Atentat je izvr&scaron;io anarhista Luidji Lućeni.1906 - Iza&scaron;ao je prvi broj humorističko-satiričnog lista &quot;&Scaron;abačka čivija&quot;. List je izlazio do 1909.1919 - U dvorcu Sen Žermen kod Pariza predstavnici Austrije, pobedničkih sila u Prvom svetskom ratu i država naslednica Austro-Ugarske potpisali su mirovni ugovor kojim je formalno prestala da postoji austrougarska monarhija. Priznate su novonastale države medju kojima i Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Mirovnim ugovorom Austriji je zabranjeno da se ujedini sa Nemačkom, a na ime reparacija Saveznicima je predala svoju mornaricu.1927 - Rodjena je peruanska pevačica indijansko-&scaron;panskog porekla Ima Sumak (Yma Sumac), koja se proslavila glasom jedinstvenog raspona, od visokog soprana do dubokog alta.1939 - Kanada je objavila rat Nemačkoj, čime je sukob u Evropi prerastao u svetski rat. Kanadske jedinice su se u Drugom svetskom ratu borile u sastavu britanske armije.1942 - Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu napalo Diseldorf sa 476 aviona, koji su izbacili 100.000 bombi na taj nemački grad.1943 - Posle kapitulacije Italije u Drugom svetskom ratu, Nemci su okupirali Rim i stavili pod protektorat Vatikan.1945 - Vidkun Kvisling (Quisling) &scaron;ef marionetske vlade Norve&scaron;ke (1942-45) progla&scaron;en je krivim za izdaju i osudjen na smrt zbog saradnje sa nacističkom Nemačkom u Drugom svetskom ratu.1967 - Gradjani Gibraltara odbacili su na referendumu pripajanje Gibraltara &Scaron;paniji i opredelili se da ostanu pod britanskom upravom.1974 - Na osnovu sporazuma postignutog u Alžiru, Portugalija je priznala nezavisnost Gvineje Bisao pod vodjstvom predsednika Luisa Kabrala (Luiz Cabral).1976 - U sudaru putničkih aviona &quot;Trajdent&quot; britanske kompanije &quot;Briti&scaron; ervejz&quot; i &quot;DC-9&quot; jugoslovenske kompanije JAT severno od Zagreba, poginulo je svih 176 ljudi u oba aviona.1981 - Slika &quot;Gernika&quot; Pabla Pikasa (Picasso) vraćena je u &Scaron;paniju. Naslikana 1937, posle nacističkog bombardovanja baskijskog mesta Gernika u &Scaron;panskom gradjanskom ratu, &quot;Gernika&quot; je od 1939. bila u Njujorku. Prema Pikasovom zavetu, slika nije mogla biti vraćena dok se u &Scaron;paniji ponovo ne uspostavi demokratska država.1989 - Madjarska je otvorila granicu prema Zapadu i dopustila odlazak oko 7.000 izbeglica iz Istočne Nemačke u Zapadnu Nemačku. Taj masovni egzodus doveo je do pada Berlinskog zida.1994 - Papa Jovan Pavle II stigao je u Hrvatsku, u prvu posetu poglavara rimokatoličke crkve regionu biv&scaron;e Jugoslavije. Papa se založio za mir na Balkanu.1995 - Tokom vazdu&scaron;ne operacije protiv bosanskih Srba, NATO je sa američkog broda &quot;Normandija&quot; u Jadranskom moru, krstarećim raketama &quot;tomahavk&quot; počeo da gadja protivvazdu&scaron;na postrojenja u okolini Banjaluke.2000 - U sukobima pristalica različitih političkih opcija tokom lokalnih izbora u Makedoniji ranjeno je nekoliko desetina ljudi. Napetost izmedju etničkih Albanaca i Makedonaca eskalirala je u proleće 2001. u sukobe koji su zemlju doveli na ivicu gradjanskog rata.2001 - Savet bezbednosti UN ukinuo je embargo na prodaju oružja SR Jugoslaviji, uveden 31. marta 1998. zbog, kako je obrazloženo, nasilja koji režim Slobodana Milo&scaron;evića sprovodi na Kosovu.2002 - &Scaron;vajcarska je postala 190. članica Organizacije ujedinjenih nacija (UN) u kojoj je od 1948. imala status posmatrača.2003 - Hrvatski predsednik Stjepan Mesić doputovao je u Beograd u prvu posetu jednog hrvatskog predsednika Srbiji i Crnoj Gori od početka rata u biv&scaron;oj Jugoslaviji 1991. godine.2003 - &Scaron;vedska ministarka spoljnih poslova Ana Lind (Anna Lindh) izbodena je nožem u trgovačkom centru u Stokholmu usled čega je preminula dan kasnije. Ubica Mijailo Mijailović osudjen je marta 2004. na doživotnu robiju. Vi&scaron;i sud u Stokholmu preinačio je presudu i doneo odluku da je Mijailović mentalno bolestan i da ga treba uputiti na lečenje.2006 - U Crnoj Gori su održani parlamentarni izbori, prvi od progla&scaron;enja nezavisnosti. Ubedljivu pobedu odnela je koalicija Demokratske partije socijalista (DPS) Mila Djukanovića i Socijaldemokratske partije (SDP) Ranka Krivokapića.2010 - Preminuo je jedan od velikana moderne glume Rade Marković. Na filmu je odigrao 81 ulogu, u televizijskim dramama, serijama i drugim emisijama 62 uloge, učestvovao je u 186 radio drame, a na pozori&scaron;nim scenama ostvario je ukupno 96 uloga.2011 - Vi&scaron;e od 165 osoba je poginulo kada je brod sa oko 600 putnika potonuo u Indijskom okeanu kod obale Tanzanije.2015 - &Scaron;ef vlade Severne Irske Piter Robinson podneo je ostavku i povukao ministre Demokratske unionističke partije iz koalicione protestantsko-katoličke vlade. Politička kriza je izazvana ubistvom biv&scaron;eg člana IRA Kevina Megina Starijeg u julu i hap&scaron;enjem Bobi Storia, člana irske katoličke stranke &Scaron;in fejn, tim povodom.2021 - Liban je dobio novu vladu, nakon 13 meseci zastoja nastalog usled katastrofalne eksplozije u bejrutskoj luci 4. avgusta 2020. godine, kada su premijer Hasan Diab i ministri podneli ostavku.

Na današnji dan, 10. septembar

0 Komentari