Rođendan srpskog velikana: Čudesni um ― Nikola Tesla promenio je svet

Nikola Tesla, čudesni um, izumitelj čiji su pronalasci preobrazili čovečanstvo, rođen je 10. jula 1856, a njegov rođendan u Srbiji se od 2011. godine obeležava kao nacionalni Dan nauke.Vlada Srbije je krajem avgusta 2010. godine, na predlog Ministarstva za nauku, donela odluku da se dan rođenja velikog srpsko-američkog naučnika proglasi Danom nauke u Srbiji, s namerom da to bude prilika kako za podsećanje na velikog sunarodnika, tako i za promociju nauke i inovatorstva u Srbiji.Tesla je presudno doprineo nauci i tehnolo&scaron;kom progresu sveta izumima i primenom obrtnog magnetnog polja, indukcionog motora, polifazne električne energije, odgovarajućeg transformatora, &scaron;to je omogućilo proizvodnju i distribuciju električne energije s neuporedivo manjim gubicima. Bio je pionir i na nizu drugih polja, poput radio-tehnike, &scaron;to mu je priznato tek posthumno. Patentirao je oko 300 izuma. O stogodi&scaron;njici njegovog rođenja 1956. po Tesli je nazvana jedinica mere za magnetnu indukciju.Tesla je rođen 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici, na prostoru onda&scaron;nje Vojne granice u sklopu Austrijskog carstva, preoblikovanog 1867. u dvojnu Austrougarsku monarhiju. Rođen je kao četvrto od petoro dece u porodici Milutina Tesle, sve&scaron;tenika Srpske crkve, odnosno pravoslavne Karlovačke mitropolije, i Georgine, Đuke, koja je isto tako bila iz sve&scaron;teničke kuće. Bila je kći prote Nikole Mandića i Sofije, rođene Budisavljević.Pre bogoslovije u Pla&scaron;kom, njegov otac Milutin zavr&scaron;io je austrijsku vojnu &scaron;kolu. Kao sve&scaron;tenik, službovao je kod Gračaca, pa u Senju, gde se tegobno živelo po&scaron;to je tamo&scaron;nja srpska zajednica i njegova parohija bila nevelika. Preme&scaron;ten je potom u Smiljan, nedaleko od Gospića, gde je Nikola Tesla rođen 28. juna po julijanskom kalendaru koji koristi Srpska crkva, odnosno 10. jula po gregorijanskom.U roditeljskoj kući postojala je značajna biblioteka. Tesla se decenijama docnije prisećao pojedinih knjiga, uglavnom literarne sadržine, koje je čitao kao dete. Otac Milutin je takođe bio i saradnik pojedinih beogradskih i novosadskih listova, uglavnom pod pseudonimom, kao Rodoljub Pravičić. Nikola Tesla &scaron;kolovao se, posle rodnog Smiljana, u Gospiću i Rakovcu. Studirao je u Gracu, pa u Pragu. Nesumnjivo razočaran onim &scaron;to mu je univerzitet tada nudio, studije nije nikada priveo kraju. Radio je u Mariboru, Budimpe&scaron;ti, potom u Parizu od 1882, zatim u Strazburu. Odatle se 1884. seli u Sjedinjene Američke Države. U Parizu je počeo da radi za kompaniju Tomasa Edisona, tada čuvenog inovatora i uspe&scaron;nog preduzetnika. Verovatno se nadao da će u okrilju Edisonove kompanije lak&scaron;e realizovati svoje zamisli, inovacije na kojima je radio. Izvesne njegove ključne ideje rodile su se jo&scaron; dok je radio u Budimpe&scaron;ti.U Njujorku osniva preduzeće &quot;Tesla Arc &amp; Light Co.&quot; 1885. godine, u kom će započeti realizaciju svojih inovacija. Usledio je, međutim, težak sukob sa Edisonom. Znameniti američki inovator prethodno je već uložio velika sredstva u &scaron;irenje mreže temeljene na kori&scaron;ćenju jednosmerne električne energije, &scaron;to je značilo da su Tesline inovacije remetile čitav dotada&scaron;nji razvoj Edisonove kompanije, uključujući i verovatne velike finansijske gubitke.Iz nevolje je Teslu tada izvukao Vestinghaus, ponudiv&scaron;i mu ugovor, odnosno realizaciju njegovih inovacija, otkupiv&scaron;i prvih sedam Teslinih patenata iz oblasti polifaznih struja. Od 1888, sa stručnjacima Vestinghausa u Pitsburgu radi na praktičnom ostvarenju svojih patenata. Tokom ovog perioda urađene su i pripreme za realizaciju prve centrale na Nijagarinim vodopadima po Teslinom polifaznom sistemu. U redovan rad ona je pu&scaron;tena 15. novembra 1896. godine, kada je snabdevala električnom energijom grad Bafalo.Docnije će Tesla velikodu&scaron;no odustati od svojih potraživanja prema Vestighausu, procenta koji je predviđao ugovor, kada se ovaj na&scaron;ao u finansijskim nevoljama. Pronalaske je javnosti prikazivao najvi&scaron;e u Američkom institutu elektroinženjera. U kasnijoj fazi vi&scaron;e se bavio visokim frekvencijma, zracima, inovacijama koje će omogućiti radio-sisteme, bežičnu komunikaciju, a od poslednje godine 19. veka uglavnom je boravio u laboratorijama u Kolorado Springsu, odnosno Vanderklifu. U Evropi je boravio aprila 1892. kako bi obi&scaron;ao obolelu majku. Osim Gospića, posetio je tada i Beograd, gde je odu&scaron;evljeno dočekan.Genijalni vizionar, ćudljivi samotnjak, koji je svojim izumima neizmerno zadužio čovečanstvo, podariv&scaron;i svetu oko 300 patenata, među njima i pojedine bez kojih bi savremena civlizacija bila nezamisliva, ovaj svet je napustio 7. januara 1943.Po zvaničnom nalazu, umro je od srčane tromboze, uveče u 22 časa i 30 minuta u apartmanu 3327, na 33. spratu hotela Njujorker.Prema rečima onda&scaron;njeg gradonačelnika Njujorka La Gvardije: &quot;Ono &scaron;to je stvorio veliko je i, kako vreme prolazi, postaće jo&scaron; veće&quot;.S ovog sveta ispraćen je, po sopstvenoj želji, uz kompoziciju &quot;Ave Marija&quot; Franca &Scaron;uberta, i uz pesmu &quot;Tamo daleko&quot;. Ubrzo potom, posthumno, Vrhovni sud SAD vratio je Tesli pravo na patent 645.576, čime mu je priznato prvenstvo na patent radija, o čemu je postojao spor s Markonijem.Ono &scaron;to je preostalo od Tesline zaostav&scaron;tine dopremljeno je u Beograd 1951, na osnovu odgovarajuće odluke nadležnog suda SAD, po&scaron;to je za naslednika progla&scaron;en Sava Kosanović, Teslin nećak, gde je sme&scaron;teno u novoutemeljeni Muzej Nikole Tesle.

Rođendan srpskog velikana: Čudesni um ― Nikola Tesla promenio je svet

3 Komentari