Analiza protesta u Srbiji: Instrumentalizacija patriotizma i mobilizacija javnosti

Formalno apolitični pojedinci, kao i dobar deo vanparlamentarne desnice poverovao je u &scaron;iru dru&scaron;tvenu prirodu događaja na ulicama ne dovodeći je u vezu sa dnevnopolitičkim interesima, prenose mediji u Srbiji.Ovu iluziju brzo je sru&scaron;ila prozapadna opozicija predvođena Demokratskom strankom i njenim brojnim filijalama i ideolo&scaron;kim saveznicima iz NVO sektora (SRCE, SSP, ZLF, PSG i slični).Snovi desnice o velikoj narodnoj pobuni tako su sru&scaron;eni sa zastavama &bdquo;Majdan u Beogradu&ldquo; koje su se ubrzo pojavile na skupovima, a protestni pokret po&scaron;ao je putem postepene dezintegracije usled gubitka &scaron;ire podr&scaron;ke otvoreno prozapadnim snagama za koje je bilo jasno da u potpunosti kontroli&scaron;u procese na ulicama.Krah pokreta i njegove poukeNeuspeh poku&scaron;aja &scaron;iroke mobilizacije i skromni rezultati na izborima bili su snažna lekcija za prozapadnu opoziciju &mdash; ma kakva &scaron;iroka dru&scaron;tvena mobilizacija u Srbiji ostaje nemoguća sve dok oni koji je kontroli&scaron;u otvoreno otkrivaju svoju lojalnost zapadnim centrima moći. Ovim snagama bila je potrebna promena strategije.Već u tom trenutku, veoma aktivna mreža zapadnih agenata, kako onih koji deluju u formi političkih stranaka, tako i onih koji se kriju iza različitih NVO započela je pripreme za buduća dejstva.Neposredno nakon debakla na izborima formirana je organizacija proGlas (internet domen u vlasni&scaron;tvu NVO Građanske inicijative, adresa registracije deljena sa Beogradskim centrom za ljudska prava) i ubrzano je rebrendiranje grupe Srbija u pokretu (članica evropske mreže NVO Inter Alia) koja je danas poznatija kao Kreni-Promeni. Obe organizacije odigraće istaknutu ulogu u događajima koji će uslediti.Univerzitet na platnom spisku ZapadaOdluka da se novi projekat dovođenja na vlast agenata zapadnog interesa realizuje pod maskom op&scaron;tenarodnog, studentskog i u mahovima nacionalističkog bunta bila je uslovljena kako lekcijama iz neuspeha SPN, tako i ideolo&scaron;kim, ali i praktičnim faktorima &mdash; poslednji se tiču praktične kontrole NVO sektora i prozapadnih lobista nad većim delom visokog &scaron;kolstva i akademskog rada.Primer kojeg se neki mogu sećati jeste skandal iz marta 2024. godine kada se Filozofski fakultet u Novom Sadu obratio zapadnim ambasadama za pomoć u za&scaron;titi profesorske pozicije Dinka Gruhonjića nakon &scaron;to je ovaj &rdquo;akademik&rdquo; i zamenik glavnog urednika separatističkog portala Autonomija.info izazvao opravdani gnev javnosti svojim prousta&scaron;kim porukama.Finansijska kontrola UniverzitetaGruhonjić i njemu slični agenti zapadnog uticaja u srpskom visokom &scaron;kolstvu svoju moć u univerzitetskoj politici stekli su na prvom mestu kontrolom tokova novca &mdash; celokupno finansiranje istraživačkih projekata na kojima počiva sistem akademskog rada u Srbiji ostvaruje se iz fondova EU. Ovo znači da EU i njoj lojalne NVO praktično kontroli&scaron;u finansije srpske akademije.Za brojne studente, posebno one iz redova dru&scaron;tvenjaka i humanista, perspektive često nedostižnog &bdquo;rada u struci&ldquo; svode se na institute zavisne od evropskih donacija, ali i ono &scaron;to se eufemistički naziva &bdquo;pisanjem projekata&ldquo;, odnosno radom u NVO sektoru.Kreiranje lojalnih kadrovaPut ka &bdquo;pisanju projekata&ldquo; koje se smatra ne&scaron;to dostižnijim od instituta počinje saradnjom sa formalnim (klubovi studenata) ili neformalnim (NVO sektor) organizacijama mladih koje funkcioni&scaron;u kao mesta filtracije i indoktrinacije budućih lojalnih kadrova.Struktura ovog procesa dobila je svoj dana&scaron;nji oblik u periodu oko 2014. godine kada su delegacije Krovne organizacije mladih Srbije i Youth Initiative for Human Rights uz podr&scaron;ku ambasade Nemačke, Evropske komisije i nemačkog ministarstva spoljnih poslova posetile Brisel i Berlin gde su, kako sami tvrde, dobili političku podr&scaron;ku za svoje delovanje.Po povratku u Srbiju, ove organizacije zajedno sa Građanskim inicijativama pokreću program uključivanja mladih u političke procese čime dramatično povećavaju broj svojih članova i saradnika na Univerzitetu.Upotreba aktivaSa značajnim stepenom kontrole nad politički aktivnim studentima neretko direktno uključenim u projekte koje realizuje NVO sektor, i za&scaron;tićenim lobistima u profesorskom kadru koji upravljaju dotokom sredstava u naučne institute, prozapadne snage stekle su neophodne aktive za upravljanje studentskim pokretom bez direktnog otkrivanja sopstvene uloge.Na taj način je omogućeno kreiranje iluzije o decentralizovanoj, spontanoj, po američki grassroots, samoorganizuji studenata koji su kolektivistički i direktno demokratski donosili odluke o svojim daljim aktivnostima &mdash; samo &scaron;to su te odluke pratile plan koji je izrađen davno pre aktuelnih de&scaron;avanja.Jugonostalgija kao mehanizam mobilizacije generacija SFRJOne &rdquo;organizacije mladih&rdquo;, koje su u Briselu i Berlinu dobile političku podr&scaron;ku za svoje projekte indoktrinacije istovremeno su započele i dugogodi&scaron;nji program regionalnog povezivanja &mdash; tako paralelno sa prvim ozbiljnijim poku&scaron;ajem formiranja stabilne omladinske prozapadne strukture u okviru projekta Mladi za aktivne savete 2014. organizovanog od strane Krovne organizacije mladih Srbije i Građanskih inicijativa vidimo i takozvane projekte razmene kojima se pored njih pridružuje i Youth Initiative for Human Rights.Ova umrežena struktura na zapadnom Balkanu &mdash; prevashodno na prostoru biv&scaron;e Jugoslavije &mdash; znatno je olak&scaron;ala plasiranje jugonostalgičnih narativa koji, na iznenađenje mnogih, i dalje nailaze na pozitivan prijem u generaciji srednjih godina.Koordinacija u ovom pogledu predstavlja najmanji problem budući da su pojedinci na vodećim pozicijama u zemljama regiona često isti ljudi &mdash; primera radi, Jelena Milutinović koja je u periodu 2014. &ndash; 2016. bila član upravnog odbora Krovne organizacije mladih Srbije karijeru je nastavila kao direktor razvoja pri crnogorskom ogranku Youth Initiative for Human Rights.&Scaron;tafeta mladosti 2025Sprovođenje jugonostalgične informaciono-propagandne kampanje mogli smo pratiti u prolećnim mesecima kada je organizovan veći broj teatralnih poseta i poruka podr&scaron;ke &mdash; do kulminacije ovih aktivnosti do&scaron;lo je krajem aprila kada je grupa uključena u tzv &scaron;tafetni maraton stigla u Osijek gde je bila svečano dočekana sa transparentnom Jedan svijet, jedna borba.Poruke bratstva i jedinstva hrvatskih studenata detaljno su prenosili brojni mediji, uključujući tu i novinski portal Radio Slobodna Evropa koji se nakon obustave finansija iz Stejt Departmenta na&scaron;ao na teretu Brisela.I tako, slika je bila upotpunjena &mdash; ukoliko &scaron;tafeta koja ide putevima Jugoslavije generacijama Titovih pionira nije bila dovoljno upečatljiv simbol, tu su bili studenti (a, mar&scaron;al je rekao da su oni u pravu) iz Srbije i Hrvatske, ujedinjeni u jednoj borbi za jedan svijet, kao da se devedesete godine pro&scaron;log veka nikada nisu ni desile. I sve je ponovo bilo u redu.Žal za mladostI tako, generacijska trauma izgubljenog života uljuljkanog u jugo-socijalizam sa brigom mar&scaron;ala za sve i svakog bila je ponovo živa, mada samo na ekranima prozapadnih medija. Kolektivna odgovornost za nacionalnu katastrofu koja je dopu&scaron;tena je izbrisana u eksploziju jugonostalgije &mdash; stvorena je duboka emotivna motivacija za održavanje protestnog pokreta u životu i za učestvovanje u istom.Na ovaj način, generacijama odraslim u nekada&scaron;njoj SFRJ omogućeno je da jo&scaron; jednom zaigraju predstavu svoje mladosti, makar to bilo samo kroz glasnu podr&scaron;ku studentima u kojima su samo videli ogledalo onih iz 1968. Makar to bilo samo kroz izno&scaron;enje hrane na blokade i &scaron;tafetne maratone koje je potom za desno-orijentisanu publiku bilo predstavljano kao podr&scaron;ka srpskog naroda svojoj deci. Samo jo&scaron; jedna u nizu ironično pomirenih kontradikcija tekućih de&scaron;avanja.Instrumentalizacija patriotizma i oblikovanje kontrolisane desniceNa istoj strani dru&scaron;tvene krize na kojoj deluju NVO sektor, prozapadna opozicija i mitologija jugonostalgije, nalazimo i tradicionalno nepoverljivu vanparlamentarnu desnicu &mdash; njeni podržavaoci će to poricati, ukazujući na odsustvo EU ili LGBT obeležja i prisustvo nacionalnih simbola.Ovo nije slučajnost, već rezultat promi&scaron;ljene strategije onih interesnih grupa koje su izvukle neophodne zaključke iz neuspeha projekta Srbija protiv nasilja, birajući da ovog puta održe iluziju narodnog bunta, a time i podr&scaron;ku desnice na ulicama do realizacije svojih ciljeva. I mada transparenti Majdan u Beogradu ovog puta izostaju, oni su zamenjeni tihim formiranjem srpskog Desnog sektora &mdash; ukrajinski scenario i dalje ostaje na stolu.Problem SPC i formiranje raskolničke struktureOzbiljan izazov za ovu strategiju stigao je od Srpske pravoslavne crkve i njenog poglavara, patrijarha Porfirija lično koji je na sastanku sa predsednikom Rusije Vladimirom Putinom možda i prvi put formalno ukazao na stav Crkve, opisujući aktuelne događaje kao obojenu revoluciju koja se sprovodi u interesu zapadnih centara moći.Nakon toga, na terenu smo mogli videti značajnu aktivaciju ranije formirane prozapadne struje unutar SPC, Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta, ali i teolo&scaron;kih krugova &scaron;ire &mdash; ovde se na prvom mestu radi o pojedincima povezanim sa internet portalom teologija.net (organizacija registrovana kao NVO Fondacija Teologija.net) i organizacijom Bogoslovsko dru&scaron;tvo OTAČNIK koju finansiraju Institut za evropske studije i nemačka fondacija Konrad Adenauer-Stiftung. Ovoj paracrkvenoj mreži nedavno se pridružila i organizacija srpske dijaspore u SAD Serbian National Defence.Kroz delovanje sve&scaron;tenika kao &scaron;to su Sa&scaron;a Petrović (SAD), Grigorije Durić (Nemačka) ili Vladan Peri&scaron;ić (Hrvatska), ra&scaron;činjenog sve&scaron;tenika Vuka&scaron;ina Milićevića (član Demokratske stranke), teologa Blagoja Pantelića (upravnik dve NVO) i grupe autora pod pseudonimom Mirko Perić, formira se predstava o postojanju disidentske struje unutar SPC koja se potom desno-orijentisanoj javnosti predstavlja kao nosialc nekakve istinske pozicije Crkve koja stoji nasuprot onome &scaron;to se opisuje kao korumpirani uži krug Patrijarha.Aktivnost na informacionom frontuLegitimizacija narativa o navodno nacionalno-usmerenoj prirodi protestnog pokreta, međutim, morala je doći i od strane učvr&scaron;ćenih autoriteta na informacionom frontu &mdash; ovo je u značajnoj meri već postignuto uspe&scaron;nim brendiranjem pokreta kao op&scaron;tenarodnog kroz instrumentalizaciju nacionalnih simbola i uvođenje veta na javnu upotrebu prozapadnih. Me&scaron;ajući stvarno i željeno, brojni izvori, uključujući tu i srpski segment Telegrama, stavili su se u službu protestnog pokreta. Od tog trenutka, sve &scaron;to je bilo potrebno bilo je proizvodnja adekvatnih materijala za objave na desno-orijentisanim izvorimaPrimer je hap&scaron;enje Nikole Marčetića nakon tuče &mdash; govornika sa &scaron;ajkačom 28. juna, čije je nekoherentno obraćanje prepuno nacionalnih motiva. Simbolička slika je formirana: o razlozima hap&scaron;enja se ne govori, već se stvara emocija &rdquo;vlast protiv patriote&rdquo;. Hap&scaron;enje dolazi manje od 48 sati nakon &scaron;to NVO SviĆe objavljuje uputstva o upotrebi simbolike pri hap&scaron;enju.Na taj način, organizatori protestnog pokreta i oni koji stoje iza odluke o radikalizaciji uspeli su da ubede značajan deo desnice da je upravo ona srž i glavni pokretač aktuelnih de&scaron;avanja.Stvarnost je, nažalost, znatno drugačija. Srpska desnica predstavlja instrument masovnosti pokreta, mehanizam održavanja iluzije njegove op&scaron;tenarodne prirode, dok se stvarna kontrola događaja na terenu nalazi u rukama prozapadnih snaga, od Pokreta slobodnih građana i NVO SviĆe koji su učestvovali u uvođenju obučenih radikala u Srbiju u cilju izazivanja nasilja do NATO lobista poput Nemanje Milo&scaron;evića koji, kada nije zauzet liderskom ulogom na &rdquo;zboru građana&rdquo; op&scaron;tine Stari Grad, ponosno promovi&scaron;e svoju viziju &rdquo;Za Srbiju na Zapadu, za Ujedinjene Države Evrope&rdquo;.RezimeAktuelni događaji u Srbiji te&scaron;ko da donose ne&scaron;to novo &mdash; radi se o dobro poznatim tehnikama obojenih revolucija &mdash; nedvosmisleno politički ciljevi kriju se iza maske apolitičnosti i narativa s potencijalom da izazovu &scaron;irok dru&scaron;tveni konsenzus i kao takvi budu predstavljeni kao pitanje bilo zdravog razuma, bilo moralne ispravnosti.Postepena politizacija ostvaruje se kroz tačke upori&scaron;ta interesnih grupa koje stoje iza čitavog procesa &mdash; NVO sektor ovde funkcioni&scaron;e kao strate&scaron;ki koordinator koji pruža logističku podr&scaron;ku vidljivim akterima, gde se u konkretnom slučaju posebno ističu tzv akademske elite koje se zahvaljujući kontroli finansijskih tokova već dugi niz godina nalaze pod direktnim uticajem agenata zapadnog interesa.Mobilizacija javnostiKoristeći koncept &rdquo;studenata&rdquo; kao ideolo&scaron;ki neutralnog jezgra protestnog pokreta, režiseri obojenih revolucija započinju proces mobilizacije različitih demografskih grupa &mdash; levo-liberalnih posredstvom direktnih aktivnosti prozapadne opozicije i njima bliskog NVO sektora, generacija SFRJ kroz obećanje ponovljene mladosti u ključu jugonostalgije, i onih nacionalno-orijentisanih održavanjem iluzije o patriotizmu kao pokretačkoj snazi pokreta.Ukoliko su &rdquo;studenti&rdquo; u orvelovskom novogovoru portestnog pokreta već postali sinonim za pseudo-božanski moralni autoritet, generacije srednjih godina igraju ulogu emotivnog resursa, te&scaron;ko zamenjivog u propagiranju narativa izgrađenih oko motiva &rdquo;na&scaron;a deca&rdquo;. Najzad, desno-orijentisanim grupama poverena je izvr&scaron;na uloga u pogledu omasovljenja protesta, &scaron;to ujedno i suzbija kritičko promi&scaron;ljanje aktuelnih procesa zamenjujući ga osećanjima pripadnosti i kolektivizma.Medijski paralelni svetoviOdržavanje istovremene angažovanosti ovih različitih demografija odvija se posredstvom jasno razgraničenih medijskih prostora na kojima se objavljuju različiti sadržaji, u skladu sa sprovedenim socio-psiholo&scaron;kim profilisanjem.Primera radi, Instagram nalozi direktno povezani sa tzv &rdquo;studentima u blokadi&rdquo; nastupaju iz ugla apsolutne samouverenosti i moralne superiornosti, desno-orijentisani izvori, uključujući tu i značajan deo srpskog segmenta Telegrama, sve vi&scaron;e se bave opravdavanjem uključenosti nacionalista u tekuće procese.Ono &scaron;to objedinjuje sve ove različite sfere jeste neodređivanje prema stvarnim političkim pitanjima &mdash; ograničavajući čitav politički program na formulu &rdquo;vlast je lo&scaron;a i mora biti sru&scaron;ena&rdquo;, koordinatori aktuelnih događaja održavaju iluziju ideolo&scaron;ke neutralnosti, omogućavajući svakome da projektuje sopstvene vrednosti na čitav protestni pokret. Niko neće reći da nisu u pravu.PerspektiveOvakva arhitektura najveće političke zablude od petooktobarskog državnog udara, nažalost, dala je svoje rezultate &mdash; ostvarena je značajna polarizacija dru&scaron;tva, a unutra&scaron;nja situacija, uključujući tu i bezbednosnu, kreće se u smeru dalje destabilizacije.Krajnji ciljevi koordinatora protestnog pokreta, međutim, ne zavr&scaron;avaju se ovde &mdash; tekuće blokade deo su &scaron;ire strategije radikalizacije i za cilj imaju učvr&scaron;ćivanje narativa o policijskoj represiji koji će potom biti upotrebljen za opravdavanje daleko težih bezbednosnih incidenata u koje će biti uključeni obučeni radikali kao &scaron;to je to bio slučaj u noći između 28. i 29. juna.No, sve ovo se ne odvija bez određenih izazova &mdash; sudeći po skora&scaron;njoj izmeni medijske strategije, čini se da se protestni pokret suočava sa sve vi&scaron;e problema u svojim poku&scaron;ajima da istovremeno manipuli&scaron;e i prozapadnim i nacionalno-orijentisanim snagama. Povrh toga, uticaj tekućih blokada na svakodnevnicu značajnog dela stanovni&scaron;tva počeo je da izaziva očekivane negativne reakcije. I ove činjenice nesumnjivo će uticati na dalji tok događaja.

Analiza protesta u Srbiji: Instrumentalizacija patriotizma i mobilizacija javnosti

8 Komentari