Šasko jezero: Sigurno utočište za ptice

Mirnoća Šaskog jezera i plitke vode Solane i Ade, pružaju migratornim vrstama ptica mir dok se ne odmore i ponovo uzlete za toplije krajeve.

Hiljadama ljubitelja prirode širom Evrope i Azije, koji su Evropski dan posmatranja ptica (EuroBirdwatch) proveli u prirodi, pridružio se juče i Centar za zaštitu i proučavanje ptica Crne Gore (CZIP).Oni su sa tridesetak volontera posmatrali ptičji svijet (bird watching) na Šaskom jezeru, u blizini Ulcinja, a događaju je prisustvovao i reporter “Vijesti”.

Ornitolog CZIPA-a Darko Saveljić kazao je da je Šasko jezero druga kriptodepresija (dublje od mora, a vodena površina viša je od morske) u Crnoj Gori i da većina građana Crne Gore ne zna ni da ono postoji.

“Šasko jezero je minijatura Skadarskog jezera. Sve što se može videti na Skadarskom, može se videti i na ovom. Šasko jezero je još nepoznata i nedovoljno promovisana lokacija zbog toga je i njegova priroda veoma dobro očuvana”, kazao je Saveljić.

Šasko jezero se nalazi u Ulcinjskom polju, površine je do pet i po kvadratnih kilometara i dubine do devet metara.Sa zidina srednjovekovonog grada Svača (Šasa) jasno se videlo jezero, nad kojim su patke (baljoške), gnjurci, kormorani, čaplje, glavoči, galebovi i ostale ptice, izvodile svoj ples. Saveljić je kazao da su Šasko jezero, Ulcinjska solana i Ada Bojana glavna odmarališta ptica selica koja iz severnih krajeva Evrope i Azije lete prema Italiji i Africi.

“Mirnoća Šaskog jezera i plitke vode Solane i Ade, pružaju migratornim vrstama ptica mir dok se ne odmore i ponovo uzlete za toplije krajeve. Ono je lovno područje, zato se zbog velikog uznemiravanja zimi ne može videti veliki broj ptica. Tako umorne ptice su, nažalost, laka meta (krivo)lovaca, kojih u poslednje vreme, srećom, nema mnogo na ovom jezeru”, kazao je Saveljić.

On tvrdi da je jedna od ranijih grupa iz Amerike koja je sa zidina Svača posmatrala ptice i lepote jezera, kazala da je to drevno mesto obilje pozitivne energije, zbog koje su želeli da na ostacima zidina provedu celi dan.

Izgledalo je kao da su istu energiju osetili članovi i volonteri CZIP-a, koji nisu mogli da odvoje oči od neopisive prirode, a jedan od njih je kazao da nikada nije video ništa slično.

Svač je izgrađen u 8. veku, a bio je poznat po velikom broju crkava, dok ga nisu srušili mongolski ratnici 1241. godine i pobili celokupno stanovništvo. Saveljić tvrdi da na tom mestu trenutno živi stotinak ljudi, od kojih većina živi od poljoprivrede i stočarstva.

Ovo upečatljivo mesto je sa severa ograđeno Rumijom, koja ga odvaja od Skadarskog jezera, dok ga sa južne strane brdo Briska gora deli od Solane i Jadranskog mora. Saveljić je kazao da je najdublja tačka u jezeru odvojeni rukavac, Begovo oko, koje je duboko oko devet metara.

“Na tom mestu nalazi se podvodni izvor, koji jezero leti snabdeva slanom vodom, zbog čega se u njegovom sistemu mogu naći i neke morske riblje vrste”, kazao je Saveljić.

Kada su ljubitelji prirode napuštali srednjovekovni grad, na nebu se pojavila “ornitološka poslastica” i najbrža ptica sveta, sivi soko, koji je kružio iznad ruševina drevne civilazacije. Direktor CZIP-a Nebojša Banićević tvrdi da nije bilo većeg odziva na ovakav događaj, otkad je na čelu ove nevladine organizacije.

“Prezadovoljan sam brojem volontera koji su se odazvali i ovo je veoma značajan dan za posmatranje ptica u Crnoj Gori. Krivo mi je što se nijedna od državnih institucija nije odazvala pozivu, sa kojima se trudimo da izgradimo korektan odnos, kako bismo zajedničkim snagama zaštitili migratorske i domaće ptice”, kazao je Banićević.

Evropski dan posmatranja ptica (5. oktobar 1993. godine) je događaj koji se organizuje na godišnjem nivou, pod okriljem svetskog autoriteta u oblasti zaštite ptica i njihovih staništa “Birdlife International“. Na taj dan 37 evropskih i centralno- azijskih zemalja organizuje različita posmatranja, a 2011. godine prebrojano je i zabilježeno skoro pet miliona ptičjih vrsta na tim prostorima, saopšteno je iz CZIP-a.

Crkava koliko u godini dana

Prema drevnoj legendi, Svač je imao crkava koliko dana u godini, a sagradila ih je prva dukljanska kraljica Kosara. Prema istorijskim izvorima, njen otac Samuilo, veliki osvajač, zarobio je Vladimira, kasnije dukljanskog kralja i oslepeo ga.

Dok je bio u ropstvu, prema legendi iz Letopisa popa Dukljanina, Kosara se zaljubilja u njega i spasila mu život udavši se za njega. Da bi mu povratila vid, morala je na Svaču da sagradi 365 crkava, za svaki dan po jednu. Na tom mestu danas su najbolje očuvane crkve Svete Marije i Svetog Jovana, iz koje se može videti celo jezero.

Brisel će odlučiti o skraćenju lova na ptice

Radnica CZIP-a Jelena Delić kazala je da njena nevladina organizacija trenutno radi na skraćenju lovne sezone na ptice u Crnoj Gori. “Kao zemlja koja ima status kandidata u pregovorima za članstvo u Evropskoj uniji, obavezna je da uključi zakonodavstvo EU u svoje zakonske akte, a kao prvu i najvažniju direktivu u oblasti zaštite prirode EU, potrebno je u potpunosti primeniti Ptičju direktivu u nacionalno zakonodavstvo.

Skoro sve odredbe ove direktive inkorporirane su u zakonodavstvo, sa izuzetkom člana sedam, koji se odnosi na zabranu lova ptica tokom povratka sa zimovališta”, kazala je Delić. Tvrdi da se sa Agencijom za zaštitu životne sredine nisu mogli usaglasiti da li lovna sezona odgovara evropskom zakonodavstvu, već će o tome morati da se oglasi Evropska komisija.