Topnjak, mjedo, smradnjak... Evo kako su Hrvati mogli da nazovu hemijske elemente

Rački je za života radio kao istoričar, političar, književnik, sveštenik i kulturnjak i jedan je od pionira hrvatskog narodnog preporoda.

Otvorio je put istraživanju hrvatskog srednjeg veka, postavio temelje za istraživanje Crkve bosanske, jedan je od osnivača Jugoslovenske akademije nauka i umetnosti, čak je pokušao da popularizuje nove nazive za hemijske elemente, prenosi hrvatski index.

Franjo Rački je predložio hrvatske nazive za pedesetak hemijskih elemenata. Inspirisala su ga češka imena i stari narodni izrazi. Zato je predložio naziv glinjak za aluminijum, znajući da je aluminijum hidrosilikat jedan od sastojaka gline. Azot se zvao gušnjak, fluor topnjak, a jod vožnjak jer se "nalazi u morskoj vodi".

Metale poznate od pamtiveka uglavnom je nazivao istim imenima (zlato, srebro, gvožđe i olovo), a smatrao je da bakar treba zvati mjedo kako bi se poštovalo pravilo dodavanja slova "o" nazivima metala u slovenskim jezicima.

• Mačka ušla u avion: Nastao haos, nisu mogli da polete dva dana VIDEO
• Reka u Argentini "preko noći" postala krvava: Stanovnici preplašeni VIDEO
• Detektor metala je otkrio drevni zlatni predmet i zapanjio stručnjake VIDEO

 

Njegovo najzanimljivije ime bilo je ono za hemijski element brom. Brom je poznat po karakterističnom i neprijatnom mirisu, pa je Franjo Račka predložio naziv smradnjak.

Iako zvuči duhovito, naziv brom takođe potiče od grčke reči za smrad. Njegova imena se nikada nisu uhvatila, a ona koja koristimo zvanično su prihvaćena 1870-ih.

Rački ostaje jedno od najvažnijih imena u istoriji Hrvatske u 19. veku. Kao istoričar, političar i pisac obeležio je čitavu drugu polovinu 19. veka. Umro je 1894. godine, u 67. godini, prenosi Index.