Rođen u Sremu, vladao Rimskim carstvom, a ubijen u svom vinogradu

• Na istom mestu se vinova loza gaji i dan danas – duže nego na teritoriji Francuske!
• Markus Aurelisu Probus zaboravljeni je velikan vinske istorije Evrope, a Frušku goru je prvi stavio na vinsku mapu sveta još pre 2 000 godina
• Danas jedna sprsko sorta vinove loze nosi ime po njemu. Najbolja vina od sorte probus stižu u novembru na sajam Wine Vision by Open Balkan
   

Život je počeo u Sirmijumu, današnjoj Sremskoj Mitrovici, Rim ga je zapamtio kao čestitog i veštog vladara, posadio je prve fruškogorske vinograde, a u njima je i okončao život kada su ga ubili njegovi vojnici! Životopis cara Probusa, utemeljitelja vinarstva na Fruškoj gori bio je kratak ali buran, a na tlu današnje Srbije ostavio je neizbrisiv trag.

Eduardo Estellez/ Shutterstock

Njegovo ime latinskom znači Čestiti, a zaslužan je za mnogo toga – i za početak vinske istorije Srema i Fruške gore, i za nastavak širenja vinove loze i vinske kulture u celoj Evropi.

Probus je postao car 276. godine nove ere, sa 44 godine, i tokom šestogodišnje vladavine osigurao je granice carstva od upada varvara i posvetio se stabilizovanju države i unapređenju poljoprivrede – a upravo mu je ovo poslednje bilo usud.

Legenda kaže da je Probus, nakon brojnih ratova i osvajanja, želeo da svojim vojnicima pruži mirniji zadatak – da sade vinovu lozu. Verovao je, po onovremenim navodima, da je vino civilizacijski simbol koji donosi blagostanje, mir i kulturu. 

Čuveni antički spis Historia Augusta navodi i tačno mesto gde je posadio prve vinograde – pola dana hoda od Sirmijuma, na obroncima Fruške gore, na današnjem lokalitetu kod sela Šuljam. Istorija svedoči da je Probus dekretom dozvolio da se vinova loza sadi i severno od Alpa, pa i na teritoriji tadašnje Panonije, za razliku od dotadašnjih rimskih propisa koji su dozvoljavali da se vinova loza sadi samo na Apeninskom poluostrvu.

Kraj Probusove vladavine i uzbudljivog života, došao je 282. godine – tempo rada koji je ambiciozni car nametnuo vojnicima pokazao se kao njegov usud. Legije, iste one koje su sadile vinovu lozu na padinama Fruške gore, dobile su zadatak da u blizini Sirmijuma isuše močvaru, prokopaju kanal i vodu odvedu u današnju reku Savu.

Shutterstock/Snezana Vasiljevic

Ne zna se šta je tačno navelo vojnike na odlučan čin – da li nezadovoljstvo radnim zadacima ili glasine da car planira da raspusti stajaću vojsku – tek, legionari su ubili g cara nedaleko od grada Sirmijuma, i kasnije mu, u znak pokajanja, podigli vojnički jednostavan spomenik sa rečima zahvalnosti na svemu što je postigao tokom kratke, ali značajne vladavine.

Danas zaveštanje cara Proba ne počiva samo na vinovoj lozi koja prekriva obronke Fruške gore i daje neka od najboljih vina u Srbiji i regionu, već i u imenu novonastale sorte koja je dobila ime baš po njemu.

Probus, crna sorta nastala ukrštanjem kadarke i kaberne sovinjona, priznat je 1983. godine, a danas se od njega prave tamna, vrlo aromatična vina, moćna kao što je bio i car po kome su dobila ime.

Vina od probusa, uz mnoga druga odlična vina iz Srbije, regiona i sveta, moći će da se probaju na sajmu Wine Vision by Open Balkan koji se u Beogradu održava od 2. do 25. novembra. Tokom ta četiri dana jedan od najvećih vinskih sajmova u Evropi biće raskršće evropskih vinskih puteva - baš kao i Fruška gora u doba cara Proba.