Vojska masakrirala civile; Ubijeno više od 150.000 ljudi, 12 miliona raseljeno FOTO/VIDEO

Borbe za kontrolu nad državom između Sudanskih oružanih snaga (SAF) i paravojnih Snaga za brzu podršku (RSF) besne od aprila 2023. godine.

Iako su zločini RSF-a, poput nedavnog masakra u El Fašeru, dobro dokumentovani, sada se otkriva i obrazac etnički motivisanih zločina koje su počinile sudanska vojska i njeni saveznici, otkriva višemesečna istraga koju donosi CNN u saradnji sa istraživačkom redakcijom Lighthouse Reports.

• Masakr u vrtiću; Dronom pogodili zgradu, poginulo najmanje 33 dece FOTO
• Tramp Sudancima nudi mir; "Ovo je najgori plan do sada"

Analizom stotina video snimaka i satelitskih snimaka, kroz razgovore sa preživelima na terenu, istraga je otkrila dokaze da je vojna operacija ponovnog zauzimanja strateškog grada Vad Madanija i okolnih područja u državi Jazira početkom ove godine bila obeležena etničkim nasiljem, masovnim ubistvima civila i bacanjem njihovih tela u kanale i masovne grobnice. Više izvora tvrdi da su naredbe za ovu kampanju stigle sa samog vrha SAF-a. CNN je kontaktirao SAF za komentar, ali odgovor nije dobio.

Član nezavisne misije Ujedinjenih nacija za utvrđivanje činjenica u Sudanu opisao je delovanje SAF-a u ovom regionu kao "ciljano istrebljenje ljudi", što bi moglo predstavljati "etničko čišćenje" i potencijalni ratni zločin. SAF je još u januaru osudio "pojedinačna kršenja" nakon ponovnog zauzimanja Vad Madanija i najavio istragu, ali o njenim rezultatima nisu odgovorili na upit.

U mestu Bika, borci su ubijali ljude optužene za saradnju sa RSF-om, bacajući njihova tela u vodu, a neke su bacili još žive, potvrdila su dva oficira Sudanske opšte obaveštajne službe (GIS). Samo nekoliko dana kasnije, 16. januara, vođa SAF-a i de facto lider Sudana, Abdel Fatah al-Burhan, trijumfalno se obratio vojnicima ispod mosta pored kanala u Biki, hvaleći se napadom na borce RSF-a na istoj lokaciji.

U danima i nedeljama koji su usledili, tela su počela da izranjaju iz istog sistema kanala. Snimci od 18. januara, geolocirani oko osamdeset kilometara severno od Bike, prikazuju najmanje osam leševa u vodi. Svi su bili goli ili u civilnoj odeći, a jednom su ruke bile vezane na leđima.

Tanjug/AP Photo/Hussein Malla, File

Forenzički antropolog Lorens Ovens, koji je pregledao snimke, procenio je da su žrtve bile mrtve otprilike nedelju dana, što se poklapa sa vremenom vojne kampanje. Kako se voda u kanalima povlačila u proleće, satelitski snimci nastali u maju otkrili su, čini se, desetine novih tela u kanalu u Biki, samo nekoliko metara od mesta gde je al-Burhan održao svoj pobednički govor.

Rekonstrukcija zločina

Tokom napredovanja SAF-a prema Vad Madaniju, etnički ciljano nasilje postalo je očigledno. Stručnjaci navode da su napadi uglavnom bili usmereni na ljude nearapskog porekla, uključujući one iz zapadnog regiona Darfur i Južnog Sudana. Krvoproliće je eskaliralo 11. januara na ulazu u predgrađe Vad Madanija.

"Svako ko je izgledao kao Nuba (autohtoni narod južnog Sudana), iz zapadnog Sudana ili s juga, odmah je upucan", rekao je oficir SAF-a pod uslovom anonimnosti.

Deseci video snimaka geolocirani su na lokaciju poznatu kao Policijski most, rekonstruirajući smrtonosne događaje. Nakon žestokih borbi 12. januara, snimci prikazuju tela razbacana po raskršću. Do sledećeg dana, 13. januara, borbe su završene i vojska je preuzela kontrolu.

Međutim, snimci nastali kasnije tog dana otkrivaju novu stravu: tela najmanje 50 mladića u civilnoj odeći, mnogi bosi i bez oružja, sa vidljivim ranama od metaka na glavi.

Nalazi sugerišu da su ljudi, uključujući civile, ubijani na Policijskom mostu i nakon što su borbe prestale, što je prema međunarodnom humanitarnom pravu ratni zločin. Viši obaveštajni oficir potvrdio je da su neke žrtve zakopane u masovnoj grobnici na toj lokaciji, što potvrđuju i satelitski snimci koji pokazuju sveže prekopanu zemlju.

• Novi napad: UN kamp u plamenu, ubijeni mirovnjaci FOTO/VIDEO
• SZO: Broj mrtvih u Kalugi porastao na 114

Kampanja nasilja

Događaji na putu do Vad Madanija deo su šireg obrasca taktika koje koriste SAF i njegove savezničke snage. U mesecima oko operacije, vojnici su sprovodili i raširene napade na narod Kanabi – marginalizovanu nearapsku zajednicu koja živi u malim poljoprivrednim naseljima poznatim kao "kambosi".

CNN-ova istraga potvrdila je da su između oktobra 2024. i maja 2025. SAF i savezničke milicije napale najmanje 39 kambosa u državi Jazira i još 18 u susednoj državi Sennar.

Jedna žena iz kambosa Dar al Salam ispričala je kako su borci povezani sa SAF-om 11. januara ubili njeno četvoro dece i brata.

"Rekli su 'Hoćemo da ubijemo sve u Dar al Salamu, nikoga nećemo ostaviti'", kazala je, dodajući da su zapalili kuće pre nego što je pobegla.

Ebrahim Hamid / AFP / Profimedia

U kambu Tajba, 10. januara, milicija Snage Sudanskog štita otvorila je vatru na civile i zapalila domove. Oficir SAF-a koji je bio na terenu posvedočio je da su borci pucali na civile, uključujući starije osobe, žene i decu.

"Ne znam odakle su došle naredbe, ali bilo je jasno da se ne radi o hapšenju saradnika, bila je to operacija likvidacije", rekao je.

U izjavi za CNN, portparol Snaga Sudanskog štita opisao je navode o napadima na civile kao "potpuno lažne", tvrdeći da se njihove snage pridržavaju disciplinskih propisa koji zabranjuju diskriminaciju i poštuju zakone o ljudskim pravima. Dodali su da su sankcije EU protiv njihovog zapovednika Abu Akle Keikela neutemeljene.