Dan nauke i 156. Teslin rođendan

Povodom 10. jula, dana rođenja velikog srpskog i svetskog naučnika i Dana nauke u Srbiji, u organizaciji Registra nacionalnog internet domena Srbije i Muzeja Nikole Tesle, u galeriji "Ozon" postavljena je izložba "Teslina vizija Interneta", inspirisana Teslinim projektom "Svetski sistem" iz 1900. godine.

Tesla je u tom projektu, govoreći ondašnjim tehničkim rečnikom, opisao u 12 tačaka ono što se danas zove bežični Internet, mobilna telefonija i GPS.

Muzej Nikole Tesle u Beogradu, koji obeležava 60 godina od osnivanja, danas otvara tri izložbe: "Diplome Nikole Tesle" u Muzeju, "Plavi portret Nikole Tesle" u Galeriji "Ikar" u Zemunu i "Čestitke Tesli" u zemunskoj "Kuli na Gardošu".

Beogradski Centar za promociju nauke, povodom 10. jula, koji je se od prošle godine zvanično obeležava i kao Dan nauke u Srbiji, organizuje besplatne posete Astronomskoj opservatoriji na Zvezdari (koja postoji već 125 godina) i tribinu o Higsovom bozonu.

Na tribini "Lov na Higsov bozon: Da li je otkrivena Božja čestica?" u Galeriji nauke i tehnike SANU od 18h, vodeći srpski fizičari govoriće o aktuelnom naučnom otkriću nove subatomske čestice koja bi mogla biti Higsov bozon, o tome koliko je to otkriće pouzdano, kako radi Veliki sudarač hadrona, a kako detektori CMS i ATLAS, kako je građen ovaj najveći instrument u istoriji čovečanstva, da li ima bilo kakvih opasnosti od ovih eksperimenata i koje su praktične koristi od njih, koliko to uopšte može da utiče na život običnih ljudi...

Parohijski dom u Smiljanu u kojoj se rodio Nikola Tesla i crkva u kojoj je Nikolin otac služio

Nikola Tesla je rođen 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici (tada Vojnoj granici u sklopu Austrije, današnjoj Hrvatskoj) u porodici Milutina Tesle, sveštenika Srpske crkve (tadašnjoj Karlovačkoj mitropoliji). Nikolina majka Georgina (Đuka), poticala je iz stare svešteničke porodice Mandić.

Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću i Karlovcu, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju. Pre 1884. godine, kada je otišao u SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu.

Evropu je napustio u nadi da će mu u Njujorku tada čuveni pronalazač i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu, pomoći da realizuje svoje tehničke inovacije.

U Edisonovoj firmi ostao je, međutim, manje od godinu dana i već 1885. osnovao je u Njujorku vlastitu kompaniju "Tesla" kada je i započeo izradu prvih modela predviđenih za korišćenje naizmenične struje - inovacija koja je preobrazila svet. Edison je, inače, bio veliki protivnik Teslinog izuma.

Tih godina je u novosadskom "Braniku" objavljen i prvi tekst, na srpskom jeziku o Teslinim izumima, autor teksta naziva ga tada "srpski Edison".

Tesla u svojoj laboratoriji u Kolorado Springsu unutar svog „Uvelièavajuæeg prenosnika“ koji proizvodi milione volti napona. (Prema Teslinim beleškama ovo je dvostruka ekspozicija)

Tesla je dolazio u Evropu u dva navrata, 1889. i 1892. godine i oba puta boravio u rodnoj Lici. Aprila 1892. dospeo je u Gospić, gde je tada živela njegova teško obolela majka, koja je u njegovom prisustvu i umrla, 16. aprila.

Mesec i po dana potom, na poziv delegacije opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, doputovao je u Beograd.

Tesla je u jedinu posetu Beogradu doputovao 1. juna 1892, a sledećeg dana ga je, sa ministrom prosvete Androm Mitrovićem, u svečanu audijenciju primio tadašnji kralj Srbije Aleksandar Obrenović.

U Beogradu je proveo ukupno 31 sat, od 1. do 3. juna i odlikovan je Ordenom Svetog Save drugog stepena.

Genijalni inovator i potpuni usamljenik, Nikola Tesla je umro u jeku Drugog svetskog rata u Njujorku, 7. januara 1943. godine. Urna s njegovim pepelom preneta je docnije u Beograd i danas se čuva se u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu.

Urna sa Teslinim ostacima u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu (Foto: Vasenka/Wikimedia Commons)

Zaostavština Nikole Tesle stigla je u Beograd na osnovu odluke američkih sudskih vlasti, pošto je za jedinog naslednika proglašen njegov nećak Sava Kosanović. Prema Teslinoj želji, Kosanović je dokumentaciju i lične Tesline predmete preneo u Beograd 1951.

Muzej je od kraja 1952. smešten u Krunskoj ulici u reprezentativnom zdanju sagrađenom 1929. po projektu Dragiše Brašovana. Poseduje više od 160.000 originalnih dokumenata, više od 2.000 knjiga i časopisa i preko 1.200 istorijsko-tehničkih eksponata.

Arhivska građa iz Tesline zaostavštine je 2003. upisana u registar UNESCO-a "Pamćenje sveta".

Međunarodni aerodrom u Beogradu nosi ime Nikola Tesla. Njegovim imenom nazvani su Elektrotehnički institut u Beogradu koji je osnovan 1936, srednja tehnička škola, biblioteka Univerziteta u Nišu, dve termoelektrane u Srbiji...

Spomenici Tesli su postavljeni ispred zgrade tehničkih fakulteta i na aerodromu u Beogradu.

Tesli je posebno priznanje odao grad Filadelfija u američkoj državi Pensilvanija, koji je proglasio njegov rođendan za zvanični gradski praznik.