B92 Sport EURO 2008 Domaćini

Dolazak u centar Beča sasvim jasno pokazuje kakvu sudbinu je imao taj grad – imperijalna prestonica prepuna velelepnih zdanja, već na prvi pogled prevelikih za državu od osam miliona stanovnika koja se prostire na osamdesetak hiljada kvadratnih kilometara. Vekovima je Beč bio ne samo prestoni grad države koja se prostirala širom centralne Evrope, već i centar civilizacije koju je Habzburško carstvo širilo i simbolizovalo.

Beč je danas grad sa preko 1,6 miliona stanovnika, i simbol novog multikulturalizma. Pored stotina hiljada doseljenika iz doba Monarhije (pre svih Čeha i Mađara) i uprkos holokaustu snažne jevrejske zajednice, svaki šesti stanovnik glavnog grada Austrije je pripadnik novog talasa imigracije, započetog šezdesetih godina XX veka. Oko polovinu tog broja čine doseljenici iz bivše Jugoslavije, a brojni su još Turci i Poljaci.

Smešten na mestu gde se najistočniji obronci Alpa spuštaju sasvim do Dunava, Beč se danas nalazi na krajnjem severoistoku Austrije, nekoliko desetina kilometara od mađarske i slovačke granice. Moderni grad prostire se na obe obale velike reke i na ostrvu koje razdvaja Dunav od Dunavskog kanala i na kojem se nalazi park Prater sa stadionom Ernst Hapel. Centar grada vekovima je smešten na južnoj strani Dunavskog kanala, gde su danas najbitnije istorijske građevine, dok su moderni poslovni neboderi odmah preko kanala na ostrvu.

Istorija Beča počinje oko 500 godina pre nove ere, a u doba najveće moći rimske države tu je bila smeštena pogranična tvrđava Vindobona. Ne naročito bitan tokom srednjeg veka, Beč veliki značaj stiče posle 1440. godine, kada postaje središte države Habzburga. Sticajem okolnosti ta porodica u samo nekoliko decenija dobija u nasledstvo češku i mađarsku krunu (uz koje su išle kompletne teritorije Slovačke i Hrvatske, Šlezija, Transilvanija i Rumunija), kao i trajno pravo na krunu Svetog rimskog nemačkog carstva. Takvo širenje države kao i uspešan otpor Turcima u nekoliko navrata (poslednji put 1683. godine) omogućili su Beču da postane nesporni centar srednje Evrope.

Od početka osamnaestog veka do 1918. godine Beč je konstantno rastao, kako u širinu, tako i po broju stanovnika. Centar se gradio oko katedrale Štefansdom i palate Hofburg, koja je vekovima dograđivana, do današnjeg velelpnog oblika. Na jugozapadnoj periferiji grada je Marija Terezija sredinom osamnaestog veka izgradila dvorac Šenbrun, koji će postati sinonim habzburške vlasti.

Tokom 1815. Beč je bio centar Evrope, jer su u njemu sve krunisane glave i najvažniji generali i političari kreirali poredak koji će na kontinentu opstati u narednih sto godina. Ključni trenutak za današnji izgled grada zbio se 1858, kada su zidovi tvrđave srušeni i na njihovom mestu izgrađen Ringštrase, ulica okružena serijom monumentalnih građevina, među kojima su parlament, sedište vlade, opera, nacionalno pozorište i muzeji.

Sâm kraj devetnaestog i početak dvadesetog veka predstavljaju vrhunac, ali i poslednje decenije veličanstvenog Beča. Prevođen harizmatičnim gradonačelnikom Karlom Ligerom Beč se razvijao, a u gradu je cvetao umetnički pravac poznat širom sveta kao „Bečka secesija“. Na poslednjem popisu pred Veliki rat, 1910. godine, Beč je imao preko 2.100.000 stanovnika.

Kraj Prvog svetskog rata nije doneo samo veliki poraz, već i potpuni raspad „žuto-crne“ monarhije. Bez cara, i svedena na sedminu teritorije i stanovništva, Austrija više nije mogla da izdrži Beč. Između dva rata stanje u gradu obeležili su česti neredi, oružani sukobi i ekonomske katastrofe. Beč je bio centar evropskog fudbala na početku tridesetih, ali je tu generaciju predvođenu Matijasom Sindelarom do svetske titule pretekla Italija. Kada se igralo sledeće Svetsko prvenstvo Austrije više nije bilo, a Beč je ostao samo glavni grad nemačke provincije Ostmark.

Sedam godina kasnije zauzeli su ga Rusi, čiji spomenik se i danas nalazi nedaleko od palate Belvedere, a posle deset godina strane kontrole od 1955. je središte moderne austrijske republike. Industrijski razvijan od početka devetnaestog veka, Beč je danas snažno privredno središte i jedna od najpopularnijih turističkih destinacija u Evropi.

Ako želite da upoznate današnji Beč, morate da odvojite dovoljno vremena. Centar grada i dvorci na periferiji su obavezne tačke za razgledanje, baš kao i Prater, sa legendarnim „Točkom“, koji se nalazi i na zvaničnom plakatu za Evropsko prvenstvo. Ali Beč, kao malo koji grad, nudi istinsko uživanje za sva čula. U severozapadnom elitnom kraju Grincing, na samom obodu Bečke šume, najbolje se jede, uz lokalno pivo ili vino.

Bečke kafane svakako ne treba propustiti. U njima se može piti bečka kafa sa čokoladom i cimetom, uz obavezne novine. Institucija odlaska u kafanu bila je jedan od stubova kulturnog života Beča u poslednjim decenijama Monarhije, a redovni gosti bili su slavni pisci, slikari, filozofi, političari.

Konačno, ali svakako ne manje važno, Beč je grad muzike, u kojem su živeli i stvarali velikani kao Mocart, Betoven, Hajdn, Šubert, Brams, Maler, porodica Štraus. Njihova, ali i dela drugih slavnih kompozitora mogu se čuti u nekoliko prostora širom grada, pre svega u zgradi Opere, na zapadnoj strani Ringštrasea.


   Odštampaj   Pošalji
utorak 28. novembar 2023.