Kako je Mihajlo Pupin pomogao Srbiji na mirovnim konferencijama?

Naime, na Londonskoj mirovnoj konferenciji 1913. godine pomagao je srpsku delegaciju, i to zbog ličnih veza sa tadašnjim američkim predsednikom Vudroom Vilsonom. Veruje se da je njegovom zaslugom Srbiji pripao deo Banata koji je uprkos sastavu stanovništva odlukom velikih sila već bio namenjen Rumuniji.

Takođe je učestvovao i na mirovnoj konferenciji 1919. godine u Parizu 1919. godine, nakon Velikog rata. Na njoj je branio interese Srbije i nove zajedničke države koje je najzad uključivala i njegov rodni Banat, odnosno Idvor.

Pupin je rođen 9. oktobra 1854. u selu Idvor, u opštini Kovačica, u Banatu. Otac Konstantin (Kosta) i majka Olimpijada, zemljoradnici, imali su desetoro dece, petoricu sinova i pet ćerki.

Po završetku osnovne škole i delimično srednje, Pupin je školovanje nastavio 1872. godine u Pragu. Učio je vrlo neuredno zbog učešċa u sukobima češke i nemačke omladine i tugovanja za zavičajem. Sa navršenih 20 godina života, odlazi u SAD.

Prvih pet godina u Americi živeo je veoma teško, radio je kao fizički radnik, dok je istovremeno pohađao Kuperovu večernju školu. Upisao je Kolumbija koledž 1879. godine, a pošto je bio primeran učenik, oslobođen je plaċanja školarine, a veċ na kraju prve godine dobio je dve novčane nagrade (iz grčkog i matematike). Uglavnom se izdržavao držeći privatne časove drugim učenicima i fizičkim radom.

Po završetku školovanja 1883. godine dobio je diplomu prvog akademskog stepena “Bachelor of Arts”, a dan pre toga primio je američko državljanstvo. Dobio je odmah stipendiju, kao odličan student, za studije matematike i fizike u Kembridžu u Velikoj Britaniji (1883-1885), a zatim u Berlinu (1885-1889), gde je doktorirao iz oblasti fizičke hemije, sa temom: „Osmotički pritisak i njegov odnos prema slobodnoj energiji“.

Dolazak nemaèkih delegata u Versaj / Foto: Getty

Svoju nastavničku karijeru i naučnu delatnost započeo je 1889. godine kao nastavnik fizičke matematike u odeljenju za elektrotehniku na Kolumbija univerzitetu u Njujorku, gde je punih četrdeset godina radio kao nastavnik i profesor. Patentirao je 34 pronalaska. Nikada nije zaboravio zavičaj i nije se odrekao starog zavičaja i pomagao je i Idvor i Srbiju i Jugoslaviju na sve moguċe načine.

Pupin je bio oženjen Amerikankom Sarom Katarinom Džekson iz Njujorka. Imao je sa njom ċerku Varvaru, udatu Smit.

Umro je 12. marta 1935. u Njujorku i sahranjen na groblju Vudlaun u Bronksu.

Pomoć za Kraljevinu

Osnovao je nekoliko dobrotvornih fondova, prvi 1914, nazvavši ga imenom Pijade-Aleksić-Pupin, a odatle su na svetosavskim akademijama nagrađivani najbolji učenici iz oblasti književnosti, istorije i guslarstva s pesmama koje je prikupio Vuk Stefanović Karadžić.

Tokom Prvog svetskog rata u Americi je organizovao dobrovoljce za Solunski front i prikupljao pomoć za Kraljevinu Srbiju, a svojom ličnom imovinom garantovao je finansijske aranžmane za kupovinu oružja za srpsku vojsku odnosno dobrovoljce.

Drugi fond sa svojim imenom Pupin je osnovao 1926, za pomoć crkveno-školskoj opštini u rodnom Idvoru, srpskom društvu Privrednik i đacima sa područja današnje Vojvodine u poljoprivrednim školama.

Taj Fond je kralj SHS Jugoslavije Aleksandar Karađorđević odobrio posebnim ukazom.