"Vinča" obeležava 65 godina

Naučnici instituta, koji je osnovao čuveni profesor Pavle Savić, objavili su prošle godine više od 600 radova u vodećim medjunarodnim časopisima a trenutno realizuju četiri SP7 projekata, rekla je Tanjugu predsednica Naučnog veća "Vinče" Marijana Petković.

"Vinča" danas ima više od 750 zaposlenih, od čega 450 istraživača, a medju njima 250 sa naučnim zvanjem. Bilateralna saradnja je veoma razvijena, ima programe sa ustanovama u 20, 30 država, Nemačkom, SAD, Švajcarskom, CERN-om, navela je Petković.

U institutu radi dosta mladih ljudi, njih više od 70 od novog projektnog ciklusa, a medju njima je puno povratnika iz inostranstva. "Vinča" je danas multidisciplinarni naučni institut koji pokriva veliki broj naučnih i tehničko-tehnoloških disciplina, a u poslednje vreme puno radi i na popularizaciji naučnog rada, organizovanju festivala nauke, radionica za srednjoškoce...

"Nauka je jaka, podmladjena", rekla je Petković i ukazala na najveći problem sa kojim se susreću i druge naučno-istraživačke organizacije - veoma mala izdvajanja za nauku, ukidanje pojedinih pretplatničkih servisa i drugo.

Institut je osnovan 1948. godine kao naučni centar za istraživanje najsavremenijih tema u osnovnim prirodnim naukama - fizici, hemiji i biologiji.
Zadatak da osnuje institut dobio je profesor Pavle Savić, fizikohemičar, koji je pozvan nazad u Jugoslaviju iz Instituta za fizičke probleme u Moskvi, gde je radio u laboratorijama akademika, kasnije Nobelovca, Pjotra Leonidoviča Kapice od poslednje godine Drugog svetskog rata.

Izgradnji "Instituta za ispitivanje materije", kako ga je zvao, odnosno Instituta za fiziku, kako je kasnije glasio zvanični naziv, Pavle Savić je posvetio sve svoje snage, volju i predanost.

Uz njega je učestvovalo nekoliko kolega entuzijasta, ali je sve bitnije poslove uradio upravo on sam. Zna se da je većinu početnih laboratorija (za fiziku, hemiju i biologiju) sam projektovao i nadgledao izgradnju, tako što je boravio u blizini gradilišta, na seoskom imanju i spavao na slami u ambaru.

Kasnije je koordinisao opremanje instituta instrumentima za naučna istraživanja, koje je dobrim delom uspeo da dobije iz inostranstva na račun ratnih reparacija.

Okupio je tadašnju mladu naučnu elitu Jugoslavije, uglavnom od stručnjaka entuzijasta koji su tek završili školovanje. Radila su se istraživanja koja su definitivno dala prepoznatljiv doprinos početku takozvane "nuklearne ere" u svetu.

U prvo vreme najviše su bila zastupljena istraživanja iz fizike i hemije, a nakon par godina institutu se pridružuje i profesor Dušan Kanazir, koji otpočinje razvoj bioloških disciplina, pre svega u vezi sa efektima radioaktivnog zračenja. I Kanazir i Savić kasnije su bili predsednici Srpske akademije nauka i umetnosti.

Ubrzo nakon početka, institutu je bila namenjena realizacija državnog nuklearnog programa istraživanja, koji je okončan 1968. godine. Od te godine institut nastavlja istraživanja u okviru mešovitog (ne samo nuklearnog) koncepta.

Institut sada ima 16 laboratorija i centara. Oblasti kojima se bavi su fizika, hemija, biologija, biomedicina, nauka o materijalima, termotehnika i energetika, zaštita od zračenja i zaštita životne sredine, fizika visokih energija, nauka sa akceleratorima.