Ranjivi rameni zglob

Rameni zglob (Articulatio humeri ) je spoj između lopatice i nadlakatne kosti i oblikuje najpokretljiviji kuglasti zglob u ljudskom telu. Articulatio humeri je okružen snažnim mišićima i tetivama, koji obezbeđuju njegovu stabilnost.

Zglob je zaštićen odozgo lukom koga čine korakoidni nastavak, akromion i korakoakromijalni ligament. Ispod tog luka nalazi se “rotatorna manžetna“ - velika vezivna ploča koja čini zajedničko hvatište na kost više mišića koji okružuju rameni zglob.

Jedan od najčešćih bolnih sindroma ramena su oštećenja rotatorne manžetne. Naime, kada se podiže ruka visoko iznad glave, tada se meka tkiva, uključujući tetive i burzu (sluznu kesu) “uklješte” između zglobne glavice i koštanog (akromioklavikularnog) luka.

Impingement sindrom (“Sindrom sudaranja ili kompresije u ramenu“) je proces upale na burzi i pripadajućem delu rotatorne manžetne, a sve kao rezultat ponovljenog i učestalog “uklještenja” mekih tkiva između glavice ramena i koštanog luka iznad nje. Najčešći uzrok takvih stanja su dugotrajne radnje rukom podignutom iznad glave ili učestala, ali kratka i snažna aktivnost sa podignutom rukom. Sportovi u kojima su česti takvi pokreti su odbojka, rukomet, plivanje, vaterpolo, tenis, bacanje kugle, koplja. U nesportskim aktivnostima najviše stradaju ljudi koji rade za kompjuterom (rukovanje mišom), moleri ili sl.

Povreda rotatorne manžetne može biti uzrokovana i traumom ili ponavljajućom monotonom radnjom. Oštećenja manžetne mogu biti mala i difuzna, ali i u formi manje ili veće delimične rupture. Zanimljivo je da čak u 75 odsto slučajeva strada tetiva mišića, koji se zove supraspinatus, a koji je odgovoran za podizanje ruke od tela. Razlog tome je njegov anatomski položaj, jer tetiva prolazi ispod koštanog luka i hvata se na glavicu nadlakatne kosti. Na taj je način on i najpodložniji kompresiji i pritiscima.

Bez obzira o kom se uzroku oštećenja manžetne radi osnovni problem postaje upala i bol, koji se pojačava pri pokretima ili pri pritisku mekih tkiva na koštani luk (npr. kod spavanja). U kasnijoj fazi, a kao rezultat hroničnog upalnog procesa, može doći i do stvaranja kalcifikata bilo u tetivama, pripojima ili u samoj burzi.

Važno je što pre po pojavljivanju prvih bolova postaviti adekvatnu dijagnozu. U tu je svrhu najvažniji pregled specijaliste, a zatim ako se ukaže potreba i niz drugih dijagnostičkih metoda poput ultrazvuka, RTG-a, pa i magnetne rezonance. Kada sa sigurnošću utvrdimo da je reč o povredi rotatorne manžetne, zatim o kom tipu i veličini povrede se radi, možemo krenuti sa lečenjem, koje je sve samo ne brzo i jednostavno.

Ono započinje sa pokušajima da se smiri ili zaustavi upalni proces, pa je u prvim danima indikovana intenzivna fizikalna terapija i to: krioterapija (led), magnetoterapija, elektroterapija te izometrija (statičko jačnje mišića). Posle nekoliko dana, uključuje se lečenje laserom i ultrazvukom. Osim upale i bol je taj koji sprečava pokretanje ruke i zato se obavezno daju analgetici i antireumatici. Najvažniji segment fizioterapije, svakako je vežbanje- kineziterapija. Cilj je pre svega ojačati oslabljene mišiće, a zatim vežbama istezanja, balansa i brzine reakcije uticati na smirivanje upalnog procesa u samoj vezivnoj ploči.

Ukoliko adekvatno sprovedena i uporna fizioterapija i posle više meseci ne daje rezultate, vreme je za druge opcije, a sve u zavisnosti od veličine povrede i načina njenog nastanka.

Od neoperativnih tehnika najčešća je tzv. “blokada”, odnosno injekcija koja se daje direktno na bolno mjesto, a sadrži kortikosteroid i analgetik. Dobro je kod blokade to što u određenim slučajevima može zaista odmah prekinuti bol i upalu. Loše je što ona slabi vezivno tkivo i povećava rizik od pucanja tetiva. Osim toga recidivi su česti.

Operativni zahvat na rotatornoj manžetni mora zaista biti poslednja opcija i to onda kada ni jedna druga tehnika lečenja nije dala zadovoljavajuće poboljšanje. Razlog tom odlaganju svakako je neizvestan rezultat operacije po pitanju bola, kao i nejasna prognoza ponovnog povratka u sportsku aktivnost, naročito kod profesionalnih sportista. Izuzetak od ovog pravila je potpuno pucanje neke od tetiva, a najčešće se tu radi upravo o tetivi mišića supraspinatusa.

Po završetku lečenja i po povratku u svakodnevnu aktivnost, u većini slučajeva potrebno je trajno održavati snagu i fleksibilnost ramenog pojasa, vrata i srednjeg dela kičme. Isto tako treba promeniti način rada u onim profesijama kod kojih je ova povreda česta.

Terapija udarnim talasima je sve popularnija u Severnoj Americi i Evropi. Ona podrazumeva zvučni talas velike snage koji deluje kao šok na povređeni deo tetive, uzrokujući smanjenje bolova, jaču prokrvljenost povređenih struktura. Iako mehanizam delovanja nije do kraja jasan, rezultati do sada sprovedenih istraživanja, kao i iskustva u lečenju ohrabruju