Stiže prvo mišljenje suda o "surogat majkama"

Prvo savetodavno mišljenje Evropskog suda zatražio je Kasacioni sud u Francuskoj, koja inače zabranjuje surogat materinstvo. To je prvi zahtev koji je stigao sudu od kada je 1. avgusta prošle godine sud dobio nadležnost za davanje savetodavnih mišljenja, protokolom broj 16 uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima.

U saopštenju Suda navodi se da će Veliko veće tog suda sutra objaviti pisano mišljenje povodom mogućnosti priznavanja u domaćem pravu pravnog odnosa roditelj-dete, između "nameravane majke" i deteta rođenog u inostranstvu putem gestacijskog surogatnog aranžmana (uz pomoć surogat majke), kada je nameravana majka u matičnoj knjizi rođenih u inostranstvu označena kao "zakonska majka".

Dete je začeto korišćenjem spermatozoida treće strane, donatora, a pravni odnos roditelj-dete, sa nameravanim ocem, priznat je u domaćem pravu. Tim povodom Kasacioni sud Francuske postavio je sledeća pitanja Evropskom sudu: Da li je država potpisnica Konvencije o ljudskim pravima prekoračila svoju slobodu procene prema članu 8 Konvencije, odbijanjem da u matične knjige rođenih, venčanih i umrlih upiše detalje potvrde o rođenju deteta koje je rođeno u inostranstvu kao rezultat gestacijskog surogatnog aranžmana - u onoj meri u kojoj potvrda označava nameravanu majku kao zakonsku majku, dok je, s druge strane, prihvatio registraciju nameravanog oca, koji je biološki otac deteta?

U vezi s tim, Francuski sud pita i da li treba praviti razliku u odnosu na to da li je dete začeto pomoću jajnih ćelija ''nameravane majke". "U slučaju potvrdnog odgovora na bilo koje od dva navedena pitanja, da li bi mogućnost da nameravana majka usvoji dete svog bračnog druga, biološkog oca, kao sredstvo za uspostavljanje pravnog odnosa majka-dete, osiguralo usaglašenost sa zahtevima člana 8 Konvencije? ”, navodi se u 2. pitanju Kasacionog suda Francuske, koji je odložio postupanje u predmetu, do dobijanja mišljenja Evropskog suda.

Surogat majčinstvo predstavlja postupak u kojem žena nosi embrion stvoren u procesu vantelesne oplodnje od jajne ćelije druge žene i spermatozoida njenog supruga ili donatora.

U Srbiji surogat majčinstvo nije zakonski regulisano, ali je najavljeno da bi to pitanje, odnosno ugovorni odnos surogat majke, roditelja i detata, njihova prava i obaveze... mogli da budu regulisani Građanskim zakonikom čija je izrada još u toku.