Skopsku "Svetu goru" ne obilaze turisti iz Srbije

Oko 50 crkava i manastira, uglavnom iz srednjeg veka, na prostoru Skopske Crne Gore, na severu Makedonije, gotovo da je nepoznato većini građana Srbije.

Posetilaca iz Srbije nema, jer, kako za Tanjug navode meštani nekoliko većinski srpskih sela u tom kraju, ne postoji niti jedna organizovana tura iz Srbije, koju organizuje bilo SPC, bilo neko drugi, a da ima manastire Skopske Crne Gore u ponudi.

Planinska oblast u Makedoniji, Skopska Crna Gora, kraj je sa većinskim srpskim stanovništvom, izuzetno bogat pravoslavnim crkvama i manastirima, naročito iz perioda Nemanjića. Predanje kaže da se pre dolaska Turaka ta oblast zvala "Skopska Sveta Gora", jer, imala je 365 crkava i manastira, dok sada, u tom kraju, postoji oko 50 crkava i manastira, uglavnom iz srednjeg veka.

Sela Kučevište, Gornjane, Banjane, Ccučer, Pobužje, Gluvo, Mirkovce, mesta su u Skopskoj Crnoj Gori sa većinskim srpskim stanovništvom, koje ponosno ističe da je njihov kraj "bastion Srpstva i staro srpsko Nemanjićko jezgro", te da se "ne stide da pričaju arhaičnim govorom, kojim su pričali srednjovekovni srpski kraljevi i carevi".

U najvećem selu Skopske Crne Gore, Kučevištu, udaljenom oko 15 km od Skoplja, u kome živi oko 3. 000 ljudi, pretežno Srba, nalazi se Crkva Svetog Spasa, koja se do 15. veka zvala Vavedenje Presvete Bogorodice, a pretpostavlja se da je nastala 1333. godine, u vremenu cara Dušana, dok, misli se da je započeta u vreme njegovog oca, Stefana Dečanskog. Zanimljivo je da je u veoma teškim vremenima za pravoslavlje, pod Turcima, iznad crkve, 1501. godine tajno dozidana kapela - crkvica Svetog Nikole, kako bi se sakrilo bogosluženje od osmanlija i ta, praktično jedinstvena "crkva u crkvi" imala je tajno stepenište, spolja se nije videla, niti razlikovala od Crkve Svetog Spasa.

"Crkva u crkvi" popravljena je i otvorena za službu 1905. godine, nakon dugog perioda. Manastir Sveti Nikita nalazi se u selu Gornjane i pravoslavni je manastir iz 14. veka, zadužbina kralja Milutina. Manastir posvećen svetom velikomučeniku Nikiti, tipično je rašsko-vizantijske arhitekture, srpskog srednjovekovnog stila, poput Gračanice, a zanimljivo je da je zvono, koje je dan-danas u funkciji, donirao kralj Aleksandar Karađorđević 1925. godine.

Tanjug / Èedomir Petariæ

U selu Banjane je posebno interesantan manastir Sveti Ilija, jer izgleda kao da "izlazi" iz masivne stene, a uz njegove zidine, sahranjen je vojvoda Spasa Prizrenac, poginuo 1904. godine tokom sukoba sa turskom vojskom. Manastir Sveti Ilija ima veoma uređeno i lepo dvorište, kao i veliki konak, koji je moguće iznajmiti i u njemu boraviti. Takođe, u Banjanu postoji i crkva Svetog đorđa, koju obilazi i održava vitalni 92-godišnji Vojislav Kovačević. Na području Skopske Crne Gore, između ostalih, postoje i hram Svete Paraskeve, crkva Svetog Atanasija, manastir Sveti Arhangeli, manastir Sveta Bogorodica, Crkva Svete Petke u Pobožju Crkva Svetog Nikole u selu Ljubanci, kao i veliki broj manastirišta i crkvišta, odnosno mesta na kojima postoje vidljivi ostaci nekadašnjih bogomolja.

Posetioci dolaze, kako kažu sagovornici Tanjuga, ali retko iz Srbije i kažu da nema niti jedna organizovana tura iz Srbije, koju organizuje bilo SPC, bilo neko drugi, a da ima manastire Skopske Crne Gore u ponudi. Sve crkve i manastiri koji su ranije pripadali Pećkoj patrijaršiji, uvedene su katastarski u Makedonsku pravoslavnu crkvu.

Postoji dijalog između SPC i MPC, a meštani Skopske Crne Gore kažu da, kao laici, ostavljaju tu tematiku crkvenim licima, koja su kvalifikovana i da vlasništvo nad crkvama treba da odrede crkveni velikodostojnici SPC i MPC. Srbe u bogosluženjima, obeležavanju Svetog Save, Vidovdana, Božića, Đurđevdana, Uskrsa, koje se izvodi na crkvenoslovenskom kao i u Srbiji, niko ne ometa, a kako sami ističu, oni su na tom prostoru, i u vreme Turaka, kao i u vreme bugarske i nemačke okupacije, ostali i opstali kao Srbi, očuvali sve ono što je njihovo i ponosno za sebe kažu da su "staro Nemanjićko jezgro".