Monmartr u Braničevu

Požarevac je grad u kojem iza svakog ćoška izbija nešto iz prošlosti: galerije, spomenici, zadužbine... Krenete u jednom pravcu i naiđete na rimske sarkofage iz doba cara Klaudija koje čine deo dvorišne postavke Gradskog muzeja. Pođete na drugu stranu - tu je ogromna žuta zgrada Okružnog zdanja u kome su smeštene najvažnije institucije, a gradili su je italijanski majstori u drugoj polovini devetnaestog veka. Tada se zvala Zgrada okružnog načelstva i završena je 1889. godine, u vreme kada je Srbija kao mlada kraljevina hvatala korak sa Evropom.

Ispred zgrade, u parku je spomenik knezu Milošu Obrenoviću koji rukom pokazuje na Zapad, kako tumače jedni, dok je po drugim, zlonamernijim tumačenjima, tim pokretom ruke prečasni knez najavio podizanje zatvora u Zabeli. U svakom slučaju, istorijska je činjenica da je spomenik otkriven 1898. godine, u prisustvu kralja Aleksandra Obrenovića i njegovog oca Milana.

Najstarija građevina u Požarevcu je Saborna crkva, posvećena svetim arhanđelima Mihailu i Gavrilu iz davne 1819 godine. Pored njenih temelja sahranjen je rođeni brat hajduk Veljka Milutin Petrović.

Kao i svuda, i u Požarevcu svako ima svoju priču i objašnjenje istorijskih i političkih prilika, zgoda i nezgoda koje se ispredaju na Starom korzou, gde se kafići, tako reći, prebrojati ne mogu. Korzo porede sa beogradskom Skadarlijom ili čak pariskim Monmartrom.

Boemija nije Požarevljanima strana, naprotiv, postoji i jedan kvart koji je dobio ime po Đuri Jakšiću. Hroničari su pobrojali da je 1911. godine grad imao 80 kafana i samo jednog lekara, u skladu sa onom našom narodnom da „zdravlje na usta ulazi“. Među najpoznatijim gostima bio je i čuveni srpski pesnik. On je ovde naslikao i nekoliko vrednih slika, a najviše je voleo da odseda u kafani koja je za njega imala više nego simboličan naziv „Poslednji groš”.

Opstao jedino „Bambi“

Veljko Obradović, menadžer za odnose s javnošću Gradske uprave, navodi nam podatke koji mogu objasniti zašto je tako živo i veselo još u prepodnevnim satima na gradskom korzou. Požarevac je po proseku primanja u republičkom vrhu, odmah iza Beograda i Novog Sada, zahvaljujući kopovima i termoelektrani Kostolac, ali pre svega za lagodniji život zaslužni su brojni gastarbajteri, od njihovih doznaka živi pola ovdašnjeg stanovništva.

Teško zarađene gastarbajterske pare, priznaju Požarevljani, ubalažavaju socijalne probleme, jer su mnoga preduzeća zamrla, a industrijska zona na izlasku iz grada još nije oživela. Nema pogona osim „Bambijevih”, koji je ovde zadržao proizvodnju ali je sedište premestio u Beograd. Ekonomski analitičari tipuju na razvoj lake industrije u budućnosti, pre svega prehrambene, uslužnu delatnost i turizam kraj Morave, Mlave i Dunava.

Prednost Požarevca je geografski položaj, ima dosta toga da se vidi i u okruženju: Dunav, Viminacijum, Lepenski vir, Golubac…pa je u brojnim đačkim ekskurzijama i grad nezaobilazna destinacija. Najposećenija mesta su ergela „Ljubičevo” i Galerija „Barili“..

U prvoj polovini prošlog veka u Požarevcu je radilo dosta umetnika a najpoznatiji su vajar Đorđe Jovanović, koji je radio spomenik knezu Milošu, i slikarka Milena Pavlović Barili, koja je izlagala u više evropskih metropola, kao i u Njujorku. Njena majka Danica, kako je zabeležio gradski hroničar Milan Ivošević, darovala je Požarevcu veliki deo ćerkinih radova i svoju kuću, pored koje je izgrađena galerija Mileninih slika.

Karneval i ergela

„Ljubičevo” je jedina preostala ergela u Srbiji. I ona je bila na ivici propadanja, ali otkako je grad odlučio da podrži njenu obnova situacija se popravila.

Direktor Vladan Janković govori nam o obnovi parka kneginje Ljubice, renoviranoj upravnoj zgradi, sagrađenoj 1850. godine koja je spomenik kulture, fontani i stazama. Travnjaci se sređuju, a ni konji više ne gladuju. Legat kneza Miloša ima 315 hektara, ali u budućnosti, po rečima Jankovića, „Ljubičevo” neće imati toliko takmičarske ambicije koliko turističke.

Požarevac nazivaju i gradom Ljubičevskih konjičkih igara. Ovogodišnje su već započele gradskim karnevalom, a nastaviće se koncertima od srede do subote na kojima će nastupati Zvonko Bogdan, Riblja čorba, zvezde „Granda“ i slovenački džez orkestar. Same Igre traju dva dana, prvog vikenda u septembru, a otvaranje je dan ranije, u petak, kada se na gradskim ulicama priređuje veliki konjički defile i polaže zakletva o sportskom i viteškom takmičenju.

Pored kasača, galopera, preskakanja prepona i dresure, najveće atrakcije na hipodromu su vežbe u savlađivanju veština na konju, voltižovanje, koje izvode deca od dve do šest godina i naravno, ljubičevski višeboj, jedinstveno takmičenje u svetu koje je prikazano i na američkoj televiziji u popularnoj seriji „Tražili ste - gledajte”, kao i u francuskoj „Konj, moj prijatelj”.

Požarevljani se nadaju da bi za tri godine, kada budu organizovane jubilarne 50. Igre, one mogle postati masovna sportska kulturna i turistička manifestacija. Želeli bi da Ljubičevske konjičke igre, pored „Egzita” i Guče, postanu treći prepoznatljivi brend Srbije koji će moći da se meri sa prva dva po spektakularnosti, zaradi i broju posetilaca.

-----------------------------------------------------------------------------------------

Filmski statisti

Požarevljani su sa svojim konjima učestvovali u snimanju brojnih filmova, naročito šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog veka. Bili su Mongoli u filmu „Tezej” (u Banatu je statiralo 400 „Mongola”), Indijanci u „Old Šeterhendu i Vinetuu“, vikinzi u spektaklu „Dugi brodovi”… a u filmu „Marko Polo” bilo je čak 500 statista iz Požarevca. Statirali su i u domaćem filmu „Bitka na Neretvi”, kad je na terenima hercegovačkog krša angažovano 300 požarevačkih „crvenokožaca”.

----------------------------------------------------------

Istorijat

Na prostorima današnje opštine, na ušću Mlave u Dunav, prostirao se drevni grad Viminacijum. Izgrađen za vreme Rimske imperije i prema zapisima iz 256. godine bio je centar Gornje Malezije, današnje teritorije Srbije. Požarevac se prvi put pominje kao mesto 1476. godine, a postao je šire poznat 1718. kada je tu potpisan takozvani Požarevački mir između Habsburške monarhije i Turske. Pravi procvat nastaje dolaskom kneza Miloša Obrenovića na vlast. Tada su ovaj grad nazivali i drugom prestonicom Srbije jer je knez sa porodicom često boravio u svojoj rezidenciji. Ovde je 1921. godine osnovan prvi nahijski sud u kneževini Srbiji. Imanje na obali Morave knez je poklonio državi za osnivanje ergele, koju će kasnije će knez Mihailo nazvati Ljubičevo, po majci Ljubici.

-------------------------------------------------------------------------------------

Poznati

Požarevac je poznat i po vojvodama Milenku Stojkoviću i Petru Dobrnjcu, ovde su rođeni poznati glumci Milivoje Živanović i Živka Matić, fudbaler Velibor Vasović, dr Nikola Hadži–Nikolić, prvi školovani ginekolog u Srbiji, Ilija Petrović (1895–1942), prevodilac i književnik, …Iz Požarevca su dramski pisac i scenarista Slobodan Stojanović, pevačice Dragana Mirković i Leontina, a prošle godine je mladi Mirko Đorđević osvojio prvu nagradu na takmičenju biologa u Londonu.

U priči o poznatim Požarevljanima ne mogu se zaobići ni političari. Jedna ulica u gradu nosi ime Draže Markovića, visokog partijskog i državnog funkcionera u SFRJ, a u dvorištu porodične kuće sahranjen je bivši predsednik Srbije i SR Jugoslavije Slobodan Milošević (njegova udovica Mirjana Marković i sin Marko sad žive u Moskvi, a ćerka Marija u Crnoj Gori.)

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Nasleđe Miloševića

Marko Milošević je devedesetih godina otvorio u Požarevcu diskoteku „Madona”, najluksuzniju u to vreme na Balkanu, a 1999. godine, u vreme bombardovanja Srbije, i zabavni park „Bambilend“. „Madona” je i danas mesto okupljanja mladih, ali sa drugim vlasnikom, dok je „Bambilend” više godina bio zatvoren, a sada je kao vlasništvo firme „Bambi” dat u zakup.

-------------------------------------------------------------------------------------------

Požarevački Vitez

Davorin Živković je četvorostruki vitez Požarevca. Jedan je od najmlađih takmičara Ljubičevskih konjičkih igara kojem je pošlo za rukom da četiri puta bude najbolji u gađanju topuzom, kurirskom jahanju, u bacanju koplja i seči sabljom. Imao je samo 16 godina kada se prvi put našao u finalu sa najboljim stiškim višebojcima, a prvu titulu osvojio je 1999. godine. Želja mu je da ove godine izjednači rekord svog trenera Radeta Milovanovića koji je jedini petostruki pobednik.

„Igre su jedan od najvećih takmičenja u svetu, a pobediti i postati vitez velika je čast. Ljudi me prepoznaju, i to ne samo u Požarevcu. Dve godine sam proveo kao trener u Grčkoj i čak su me i tamo prepoznali“, kaže Živković. Dragoljub Stevanović