Tutin, opština koja se ne predaje

Siromaštvo jeste vidljivo, posla malo, ali, za razliku od nekih drugih siromašnih sredina, Tutin nije zamro.

Gradi se na svakom koraku, uglavnom gastarbajterskim novcem i uz prilično slobodno tumačen urbanistički plan. Pojedinci pokušavaju da održe nekada jaku proizvodnju nameštaja („Dalas“ i „Elan“ su vodeće firme u tom sektoru), drugi da osnaže proizvodnju zdrave hrane za šta ovaj pešterski kraj ima velike šanse. Treći, po lepom vremenu, sede po ceo dan u brojnim kafićima, ali ni oni se ne predaju depresiji već planiraju i maštaju kako preživeti i snaći se.

Tutin se nalazi u jugozapadnom delu Srbije, od Beograda je udaljen nešto više od 300 kilometara. Površina opštine je 741 kilometar i obuhvata 99 naselja, sela i zaselaka, čija je prosečna nadmorska visina oko 1.000 metara. Prema zvaničnim podacima popisa iz 2002. ima 30.054 stanovnika. Bošnjaci čine 95, a Srbi pet odsto. Ozbiljnijih međunacionalnih incidenata nije, međutim, bilo ni u najtežim vremenima rata u susednoj BiH. Skoro na celom području dominira planinska klima, sa dugim i snežnim zimama i kraćim i svežim letima. Tutinu prirodni pejzaž daju Pešterska visoravan, Tutinska kotlina, planina Mokra gora, jezero Gazivode, reke Ibar i Vidrenjak, Godovska i Smolućka pećina. Tutin je specifičan i po tome što opštinom suvereno, od uvođenja višestranačja vlada SDA Sulejmana Ugljanina. Bivši predsednik opštine Šemsudin Kučević, bio je rekorder po stažu provedenom na čelu svoje opštine. Sa oko 12 godina gradonačelnikovanja nadmašio je čak i legendarnog Bidžu iz Svilajnca. Kučević je za predsednika opštine izabran i na prošlogodišnjim lokalnim izborima. Podneo je, međutim, ostavku zbog prelaska na dužnost u Beograd.

Ni kriv ni dužan, Tutin je postao pogranična opština. U blizini je zvanična državna granica sa Crnom Gorom i prelaz Mehov krš i administrativna sa Kosovom. Okružen je novopazarskom i sjeničkom opštinom u Srbiji, rožajskom, bjelopoljskom i beranskom sa crnogorske strane i Istokom i Zubinim Potokom sa Kosova.

Za ime Tutin vezano je nekoliko legendi. Jedna veli da je poslednja ilirska kraljica Teuta stolovala na brdu iznad grada i da je po njoj Tutin dobio ime. Druga ime vezuje za tutnjavu vojske Husein-bega Gradaščevića u 19. veku. Husein-beg Gradaščević, „zmaj od Bosne“ bio je bosanski vezir koji se usprotivio sultanovim reformama u prvoj polovini 19. veka. Podigao je ustanak i vojsku, koja je prošavši današnjim Tutinom svojom brojnošću zadivila tamošnje stanovništvo. Pružio je ozbiljan otpor sultanu, čija ga je vojska porazila u odlučujućoj bici 29. maja 1832. kod Viteza. Pobegao je onda u Slavoniju i umro 1833. Prema jednoj verziji od kolere, a prema drugoj je otrovan. Tutin se prvi put pominje u Gluhavičkoj povelji 28. maja 1396.