Samara: Spiralni put do nebesa

Ovde je više od pola veka, umesto u Bagdadu, bio glavni grad Abasidskog kalifata, tj. skoro celog islamskog sveta od Indije do Atlantika. Samara je poznata po svojoj spiralnoj kuli, koja je bila minaret tadašnje džamije i osmatračnica. Podigao ju je kalif al-Mutavakil u IX veku. Monumentalnošću i neobičnošću, kula već iz daljine oglašava svoje postojanje.

Na kvadratnoj osnovi, visoka 52 metra, u obliku koničnog heliksa koji se na vrhu spaja sa cilindrom, sa eksternom spiralnom rampom - deluje bezvremeno. Sa vrha se vidi moćna reka, prostrani drevni deo grada s kalifovom palatom, ostaci stare džamije, kao i moderna Samara. Mišljenje stručnjaka po pitanju porekla arhitektonske forme jeste da su kao modeli poslužile persijske kule iz sasanidskog perioda - spomenici zoroastrizma, koji su, pak, predstavljali kontinuitet osnovne forme mesopotamijskih zigurata. Njihov kosmološki simbolizam se može povezati sa osom čitavog univerzuma. To je duhovni spiralni put do nebesa.

U vreme Abasida su za vojne plaćenike uzimani Turci, nomadski ratnici. Zato je u Samari uspostavljen turski garnizon, a 10 metara visoke zidine i kule uz glavnu džamiju, dovoljno govore o tadašnjem vojnom karakteru grada. Garnizon je bio izvan Bagdada, da se ne bi provocirao sukob s njegovim bogatim stanovništvom, a blizu vladara, zbog rata protiv Vizantinaca ili nekog Iznoguda, koji bi poželeo da bude kalif umesto kalifa. Grad je stradao tokom najezde Mongola.

Samara je danas sveto mesto za muslimane. Za šiite je to zbog mauzoleja desetog i jedanaestog imama, i svetilišta poslednjeg „skrivenog imama“, dok suniti poštuju dve ženske rođake proroka Muhameda, takođe sahranjene u Samari. Stoga je prisutna ogromna tenzija u ovom gradu, a pripadnici obe grupe se međusobno bore, pritom oštećujući sakralne objekte.

Kula u Samari još uvek fascinira radoznale duhove. Čvrsto stoji, kao simbol kamene snage prošlosti. Kao potencijalna inspiracija ljudima ovih prostora, da ponovo dobiju krila budućnosti.