Četrdeset godina "Galaksije"

Posle gašenja časopisa "Kosmoplov" koji je krajem 60-ih pisao o kosmičkim istraživanjima, grupa entuzijasta je odlučila da na temeljima "Kosmoplova" stvori časopis koji bi objavljivao tekstove kako iz sfere kosmonautike, tako i iz ostalih grana nauke i tehnike. Tako je marta 1972. u izdanju Beogradskog izdavačkog grafičkog zavoda (BIGZ) objavljena prva "Galaksija", kao časopis za vazduhoplovstvo, astronautiku i istraživanje budućnosti (moto "Galaksije" je godinu dana kasnije promenjen u "Časopisa za popularizaciju nauke").

U prvi Redakcijski kolegijum "Galaksije", pored urednika Gavrila Vučkovića, bili su Nenad Birovljev, Tanasije Gavranović, Esad Jakupović, Milan Knezević, Boris Radunović i Bogoljub Samardžić.
Moj prvi "susret" sa "Galaksijom" se odigrao kada sam kao učenik IV razreda osnovne škole u leto 1974. prvi put na TV Beograd video reklamu za "Galaksiju". U mom selu Gračanici nije bilo moguće kupiti "Galaksiju", pa sam zamolio sestru i brata koji su otišli da provedu leto kod babe u Kraljevo da mi tamo kupe najnoviji broj "Galaksije".

Za mene je dan kada sam prvi put držao u ruke "Galaksiju" jedan od onih dana koji ostaju u sećanju do kraja života. Bio je to broj 28, iz avgusta 1974. Ne znam koliko sam puta u njemu pročitao tekst Milivoja Jugina o misiji kosmičkog broda "Sajuz-14" i orbitalne stanice "Saljut-3", izveštaj o poseti akademika Leonida Sjedova Lozoviku i Klubu mladih astronautičara "Jurij Gagarin" (osnovao ga je 1957. profesor geografije Rade Marković) i tekst o evropskoj sunčevoj opservatoriji "Helios".

U te daleke godine, "Galaksija" je bila naš vodič kroz uzbudljiv svet nauke i tehnike, za mene - neprekidni kontakt sa najnovijim dostignućima kosmonautike i astronomije.

Na stanicama "Galaksije" mogli smo da otpratimo maltene kompletnu istoriju kosmonautike i planetarnih istraživanja od 1972. do kraja 2001. Tu se srećemo sa krajem legendarnog mesečevog programa "Apolo" (1972), ruskim aparatima "Mars 4-7" (1973/74), prvim orbitalnim stanicama "Saljut" i "Skajlab" (od 1973), "Pionirom-11" koji je proleteo pored Jupitera, čitamo priče iz prve ruke o pripremama za sovjetsko-američki let "Apolo-Sajuz" (1975), o spuštanju "Vikinga" na Crvenu planetu i "Venera" na površinu Planete sumraka (1975/76), početku Velikog putovanja "Vojadžera" (1977), radjanju šatla (1981), maratonskim misijama na "Miru" (od 1986), tragediji "Čelindžera" (1986), o Hablovom teleskopu (1990), početku gradnje Međunarodne kosmičke stanice (1998)...

Pored kosmonautike i astronomije, čitaoci su imali izuzetnu priliku da se zahvaljujući "Galaksiji" susretnu sa velikanima naše nauke Pavlom Savićem, Dušanom Kanazirom, Dejanom Medakovićem, Stjepanom Mohorovičićem ...

Treba spomenuti i da su gosti redakcije "Galaksije" bili i neki osvajači kosmosa, kao na primer: Vitalij Sevastjanov (prvi kosmonaut koji je posetio redakciju "Galaksiju" 1972. Sevastjanov je četiri godine kasnije ponovo bio gost "Galaksije"), Vladimir Šatalov, Pavel Popovič, Judžin Sernan, Čarls Konrad, Robert Kripen, Viktor Savinih.

* * *

Prvi broj

U maju 1987. tadašnji urednik Esad Jakupović se osmelio da objavi moj prvi tekst u "Galaksiji" (o misiji druge osnovne posade orbitalnog kompleksa "Mir") i time kvalitativno promeni moj odnos sa "Galaksijom" do njenog poslednjge broja.

Imao sam čast da se nađem na spisku Stalnih saradnika našeg hrama nauke, tamo gde su bili velikane stvaralačke nauke na našim prostorima i njeni veliki popularizatori - dr Branko Lalović, dr Vladimir Ajdačić, Voja Čolanović, Milivoj Jugin, Aleksandar Milinković, Ilja Slani, Zdenko Dizdar, Aleksandar Badanjak, dr Milan Ćirić, Dejan Predić, dr Zoran Živković ...

U teškim godinama koje su usledile, "Galaksija" je uspela da opstane uz podršku vodećih ljudi BIGZ-a i "Duge", urednika "Galaksije" - Stanka Stojiljkovića, Aleksandra Petrovića, Radeta Grujića i Branislava Soleše - i generacije novinara-saradnika.

Zahvaljući svima njima i plejadi znanih i neznanih novinara-dopisnika, tokom gotovo 30 godina (poslednja "Galaksija" je objavljena decembra 2001.) generacije mladih su na stranicama "Galaksije" imali priliku da putuju kroz čarobni svet nauke i fundamentalnih istraživanja i da stalno budu u korak sa svetom.

Skenirane brojeve Galaksije pogledajte ovde.

Izvor: Astronomski magazin.