Otvorena izložba "Osam vekova umetnosti pod okriljem SPC"

"Mnoga od tih umetničkih dela su se i ranije nalazila u Patrijašiji, dok su neka od njih bila rasuta po srpskim manastirima. Ovde imamo priliku da se upoznamo sa svetinjama i umetničkim delima ne samo iz manastira Krka i Visoki Dečani već i iz ostalih srpskih manastira koji su riznice velikih umetničkih dela", kazao je patrijah.

Postavka, dodao je, obuhvata tek mali ostatak umetničkih dela u riznicama Srpske pravoslavne crkve.

"Kroz vekove su različiti zavojevači nosili i raznosili srpske svetinje i umetničke vrednosti, ali najbolje od onog što smo sačuvali sadrži ova izložba", kazao je patrijarh i pozvao nadležne da se u dogovoru sa Crkvom nađe "pristojan prostor za muzej SPC i našu biblioteku koja je velika i bogata, kako bi svi zainteresovani bili u prilici da vide umetničke vrednosti koje posedujemo".

Upravnik Muzeja SPC Vladimir Radovanović kazao je da institucija koju vodi baštini tradiciju osam vekova rizničkog nasleđa.

"To nasleđe podrazumeva ne samo čuvanje i izlaganje predmeta. Ti artefakti su za nas od izuzetnog značaja i u duhovnom smislu. To su relikvije našeg naroda koji je spasavajući goli život i bežeći od različitih najezdi uspeo da sačuva svoje najznačajnije svetinje kao što su mošti svetitelja i relikvije koje su naši carevi i kraljevi zaveštavali crkvi i ostavljavali u amanet generacijama iza njih", kazao je Radovanović i dodao da izložba prikazuje kontinuitet postojanja Srpske pravoslavne crkve kroz vekove.

Na izložbi su predstavljeni crkveno-umetnički predmeti neprocenjive vrednosti, nastali od 13. do 20. veka, a poreklom iz riznica srpskih manastira i crkava sa širokog prostora koji je tokom ovog dugog razdoblja bio pod jurisdikcijom Srpske pravoslavne crkve.

Foto: Tanjug / Andrija Vukeliæ

Prvi put kod nas će biti izloženo 135 rukom pisanih i dvadesetak štampanih knjiga, zajedno sa umetnički obrađenim okovima, što je u ovom trenutku najveća postavka te vrste u Srbiji.

Izdvajaju se drevni rukopisi na pergamentu iz Pećke Patrijaršije i Visokih Dečana s kraja 12. i početka 13. veka, kao i prve srpske štampane knjige - Cetinjski oktoih i Beogradsko četvorojevanđelje.

Jedinstvenu galeriju srpskog ikonopisa od 14. do 20. veka na ovoj izložbi čine ikone iz riznica Visokih Dečana, Pećke Patrijaršije i crkava u Prizrenu.

Izuzetno su značajne ikone iz vremena cara Dušana, predstava arhangela Gavrila i posebno poštovane Bogorodice Pelagonijske, kao i ikone najboljeg srpskog slikara druge polovine 16. veka Zografa Longina.

Posebna celina u okviru izložbe posvećena je liturgijskom i crkvenom tekstilu i vezu.

Pored remek-dela kakva je pohvala monahinje Jefimije vezene zlatnim nitima na svili, epitrahilja Svetog Save iz riznice manastira Krka i odore svetog kneza Lazara, biseri izložbe su tri najznačajnije plaštanice u Srba: plaštanica Svetog kralja Milutina s kraja 13. veka, studenička plaštanica Antonija Heraklejskog s kraja 14. stoleća, koja se prvi put predstavlja javnosti posle završene konservacije i Longinova plaštanica s kraja 16. veka.

Foto: Tanjug / Andrija Vukeliæ

U prostoriji posvećenoj umetničkim predmetima, odnosno crkvenim sasudima od metala, predstavljena su 28 veoma vredna ostvarenja: ranohrišćanski krstovi privesci i krstovi relikvijari, dečanski krst cara Dušana i tri prestona krsta velikih dimenzija iz Pećke Patrijaršije, čija visina seže do jednog metra.

U bogatoj kolekciji arhijerejskih panagija, enkolpiona i panagijara izdvaja se po prvi put izložen enkolpion sa kamejom od sardoniksa iz 12. veka sa predstavom Hrista, poreklom iz Novog Hopova, kao i panagijar iz Dečana (14. vek) i panagijar iz Krušedola (17. vek), u koji je ugrađen deo Časnog krsta.

Originalne povelje manastiru Hilandaru, prvi kivot u koji su položene mošti Svetog kralja Stefana Dečanskog (oko 1343.) i njegova žitijna ikona izložene su u posebnoj prostoriji.

Čitava postavka prožeta je, u čast jubileja, galerijom originalnih portreta patrijaraha, mitropolita i episkopa Srpske Pravoslavne Crkve.

Izložbu prati bogato ilustrovani katalog na 160 stranica.

Izložbu su priredili đakon Vladimir Radovanović, dr Mirjana Matić, Marija Jović, Biljana Cincar-Kostić, đakon Aleksandar Sekulić, Peter Krajinc, Aleksandar Radosavljević.