Kralj Lir Mikija Manojlovića oduševio zagrebačku publiku

Šekspirova priča o kralju i njegove tri kćeri, praizvedena u Londonu 1606. godine, brutalna je istorijska drama prepuna okrutnosti, spletki i naizgled besmislenih tragedija u čijem središtu je propitivanje političkog autoriteta kretanjem kroz stratosferu porodičnih odnosa.

U najnovijoj produkciji centralnog hrvatskog nacionalnog teatra ta mračna geneza društvenog i moralnog raspada odvija se unutar ogoljene scene (Numen i Ivana Jonke), u modernim kostimima (Eva Deseker), a nepregledni slojevi značenja Šekspirovih nenadmašnih dijaloških razmena (u prevodu i dramaturgiji Lade Kaštelan) dodatno su potencirane chiuro-schiaro rasvetom (Aleksandar Čavlek) i diskretnom muzikom Tamare Obrovac koja dopire odnekuda iz dubine.

U "Kralju Liru" figura kralja se prepliće sa ulogom oca, pa tako, kad kralj odluči da se povuče i kraljevstvo podeli među svojim kćerima, taj njegov čin istovremeno je čin roditelja koji se odriče kontrole nad vlastitim usudom i čin vladara koji sudbinu čitave monarhije prepušta haosu.

Okvir Kicinog čitanja Lira postavlja se uvodnom scenom u kojoj Luda (Krešimir Mikić), jedan od retkih likova u čitavoj drami koji od početka do kraja zadržava zdrav razum, upućuje kralju mračno upozorenje: doći će haos, i to baš onda kad sve bude idealno i baš tako kako bi trebalo biti. Opremljen proročanskim izrekama mudrosti, Luda je antipod kraljevom ludilu.

Već u sledećoj sceni, u kojoj nasumično deli kartu britanskog kraljevstva među svojim kćerima, Lir se pokazuje kao kapriciozni despotski vladar, ogorčeni stari narcis koji, zahtevajući od kćeri izraze ljubavi u zamenu za vlast, nasilno traži potvrdu svoje porodične suverenosti.

Prva progovara najstarija Goneril (Ana Begić), laskajući kralju deklarativnom patetikom, i smesta dobija deo kraljevstva. Sledi Regan (Iva Mihalić), koja čini isto i takođe dobija svoj deo. Međutim, najmlađa, Kordelija (Jadranka Đokić), koja jedina oca iskreno voli, odbija da svoje osećaje opiše kao išta više od osećaja kćeri prema ocu, što kralj pogrešno interpretira kao nelojalnost i neposlušnost. Odmah odluči da je razbaštini i, u činu besa, protera.

Lir planira da ostatak života provede živeći malo kod jedne a malo kod druge od preostalih kćeri, ali se one vrlo brzo umore od njegove razmažene prisutnosti, pa briga za bivšega suverena postaje predmet prebacivanja odgovornosti s jedne na drugu. Izgubivši ne samo društveni status već i svoje mesto unutar porodice, kralj polako zapada u ludilo.

Sa promenom porodične i vladarske paradigme, dolazi do postepene promene odnosa među likovima. Sad kad je postala vladarka, Goneril se užasava svog moralnog i umerenog supruga vojvode od Albanija (Ivan Glovacki), dok Regan i njenog supruga, vojvodu od Kornvola (Luka Dragić) nasilje seksualno uzbuđuje.

Paralelno se odvija još jedna porodična drama, između grofa od Glostera (Milan Pleština) i njegovog sina Edgara (Mislav Čavajda), koga Glosterov nezakoniti sin Edmund (Bojan Navojec) lažno optuži za planiranje očevog ubistva. Kica je na predstavi okupio perjanice Drame HNK Zagreb - u središnjim ulogama su još Goran Grgić i Alen Šalinović i Damir Markovina, a pojavljuju se i Ivan Jončić, Silvio Vovk, Ivan Colarić i Ugo Korani.

Spletke kopileta Edmunda, jednog od najstrašnijih i najhladnokrvnijih Šekspireovih zločinaca, u kombinaciji sa dijaboličnom pohlepom dveju kraljevih kćeri, odvešće gotovo sve protagoniste komada pravo u smrt.

Lik duše rastrgane spoznajom o strašnoj greški koja je počinjena i čije se posledice više ne mogu ispraviti Manojlović igra suvereno, preskačući tokom čitave trosatne predstave iz ludila u trenutke potpune lucidnosti, sve do tragičnog svršetka u kojemu se, kao u nekoj vežbi društvene, porodične i moralne vivisekcije, jedan po jedan, gotovo svi likovi strmoglavljuju u ništavilo.