Izložba drevnih srpskih skulptura

Ove godine navršava se pola veka od čuvene izložbe "Srpska skulptura do 1941. godine", pionirskog poduhvata u organizaciji Narodnog muzeja. Povodom tog jubileja u atrijumu Narodnog muzeja u narednih mesec dana izložena su reprezentativna dela koja, po proceni autora izložbe Vere Grujić, najbolje prikazuju razvoj novije srpske skulpture, prenose Novosti.

Zbirku jugoslovenske skulpture Narodnog muzeja čini oko 900 dela, a za izložbu "Srpska skulptura od 1882. do 1941." odabrano je 45 vajarskih ostvarenja, koja su razvrstana u četiri tematske celine. Posle dugo vremena posetioci imaju priliku da dožive stilske osobenosti dvadeset i četiri umetnika, između ostalih Petra Ubavkića, Đorđa Jovanovića, Petra Palavičinija, Simeona Roksandića, Paška Vučetića, Dragomira Arambašića, Sretena Stojanovića, Rista Stijovića, koji su obeležili važno razdoblje preporoda naše vajarske umetnosti.

- Istorija novije srpske skulpture koja počinje krajem 19. veka delima prvih domaćih umetnika, državnih stipendista školovanih na inostranima akademijama, blisko je povezana sa istorijom Narodnog muzeja i zbirke u kojoj se čuvaju vajarska ostvarenja - istakla je Vera Grujić.

Prvi ovdašnji školovani vajar novijeg doba bio je Petar Ubavkić (1850-1910), a potom na umetničku scenu stupaju Đorđe Jovanović (1861-1953) i Simeon Roksandić (1874-1943).

- Posle dela nastalih u vreme njihovog usavršavanja, dok su još bili nepoznati u ovdašnjoj sredini, vremenom su nabavljana i njihova kasnija ostvarenja, tako da se u Narodnom muzeju, u koji je prva skulptura stigla 1882. i održana prva vajarska izložba u Srbiji, čuvaju najznačajniji radovi ovih autora - objašnjava autorka izložbe. - Od vremena prve izložbe skulptura nailazi na plodno tlo, a u njenom razvoju značajnu ulogu imao je i Narodni muzej, kako otkupom najranijih dela prvih srpskih vajara, tako i aktivnim praćenjem delatnosti domaćih umentika.

Akademik Svetomir Arsić - Basara objašnjava da se skulptura u Srbiji pojavila prilično kasno, zato što je rađena u prostoru koji je bio pod uticajem Vizantije:

- Vizantija je svet koji je živeo i umirao za ikone. Iracionalizam u ideologiji i antiplasticizam u našoj srednjovekovnoj umetnosti predstavljali su prepreku nastanku i razvoju vajarstva. Srpska skulptura između dva rata odbacuje ideju akademskog realizma i neguje intimni kamerni karakter skulpture. Ovakvo opredeljenje ukazuje na konzervativizam srpske skulpture u odnosu na evropsko vajarstvo. Naša skulptura nije mogla da prati ono što se u Evropi izgrađivalo nekoliko vekova u kontinuitetu. Palavičini, Stijović i Stojanović su predstavnici intimističkog i kamernog izraza u srpskoj skulpturi - objasnio je Basara, dodajući da se početkom šezdesetih srpska skulptura okreće novom plastičnom izrazu koji će je odvesti u tokove svetske skulpture i internacionalni svet moderne umetnosti.

Stilske osobenosti

Na izložbi su prikazana dela različitih stilskih osobenosti - od realizma (Petar Ubavkić, Ivan Rendić, Đorđe Jovanović, Simeon Roksandić, Dragomir Arambašić), preko prihvatanja elemenata secesije i simbolizma, što je značilo tematsko i likovno suprotstavljanje tradiciji 19. veka i umetnosti akademizma (Robert Valdec, Ivan Meštrović, Toma Rosandić), do afirmacije modernih stilskih tokova izraženih kroz dela umetnika školovanih uglavnom u Parizu i u Pragu (Sreten Stojanović, Petar Palavičini, Živojin Lukić, Dušan Jovanović Đukin, Risto Stijović, Frano Kršinić, Mihailo Tomić). Na izložbi su i portreti kralja Aleksandra Obrenovića od Petra Ubavkića, Žanke Stokić od Sretena Stojanovića, Ljubice Sokić od Stevana Bondarova, i Rastka Petrovića rad Petra Palavičinija.