Obeležavanja Dana Arhiva Jugoslavije 1. februara

Izložbu će otvoriti državni sekretar u Ministarstvu kulture i informisanja Novica Antić, a o postavci govoriće i naučni saradnik u Institutu za savremenu istoriju dr Milan Gulić i v.d. direktora Arhiva Jugoslavije Miladin Milošević.

Istorijat Dunavske komisije vezan je uz načelo slobodne plovidbe Dunavom koje je prvi put ustanovljeno na Bečkom kongresu 1815. godine da bi Pariskim sporazumom o miru 1856, kojim je okončan Krimski rat, osnovana Dunavska komisija sa zadatkom da obezbedi ostvarivanje slobodne plovidbe na reci Dunav.

Versajskim sistemom ugovora (Versajski, Trijanonski, Sen-Žermenski i Neijski) potpisanim 1919. i 1920, Dunav je proglašen međunarodnom rekom od Ulma do mora, a uprava rekom podeljena je na dve komisije Evropsku dunavsku komisiju i Međunarodnu dunavsku komisiju.

U članstvo Evropske dunavske komisije, nadležne za tzv. "morski Dunav" (od Braile do ušća), ušle su Engleska, Francuska, Italija i Rumunija.

Članovi Međunarodne dunavske komisije, nadležne za tzv. "rečni Dunav" (od Ulma do Braile), bili su Nemačka (Bavarska i Virtemberg), Austrija, Čehoslovačka, Mađarska, Kraljevina SHS, Bugarska, Rumunija, Velika Britanija, Francuska i Italija.

Koliko je Dunav bio važan za Jugoslaviju i obratno govore i podaci da je kroz Jugoslaviju proticao u dužini od 588 kilemetara, što je 12,5 posto ukupne dužine (2.850 km).

Beograd je bio poslednje sedište Međunarodne dunavske komisije (1938-1940), a u Tekiji je bio smešten jedan od dva servisa koji su činili đerdapsku administraciju.

Izložba "Kraljevina Jugoslavija u Međunarodnoj dunavskoj komisiji 1920-1940" sa preko 130 dokumenata i fotografija prikazuje period u kojem je Kraljevina SHS/Jugoslavija bila uvaženi član ovog međunarodnog tela.

Dokumenta svedoče o radu Stalne delegacije Kraljevine SHS/Jugoslavije u ovoj Komisiji, kao i radu i aktivnostima same Komisije.

Izložba je tematski podeljena na osam poglavlja: Dunav posle Prvog svetskog rata, Međunarodna dunavska komisija, Stalna delegacija Kraljevine SHS/Jugoslavije, Komisija za režim dunavskih voda, Đerdapska administracija, Troprocentni đerdapski zajam, Sipski kanal i lokomotivska vuča i Nemački Rajh i nestanak Međunarodne dunavske komisije.

Dokumenti prikazani u prva tri poglavlja govore o najvažnijim događajima vezanim za položaj Dunava posle završetka Velikog rata, zasedanjima Međunarodne dunavske komisije, odlukama koje je donosila, kao i ulozi Stalne delegacije Kraljevine SHS/Jugoslavije u ovom međunarodnom telu.

Delegati Kraljevstva/Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u Međunarodnoj dunavskoj komisiji bili su Mihailo Ristić (1920-1924), Miloš Mihailović (1925-1930. i 1932-1936) i Velizar Ninčić (1930-1932. i 1936-1940). Funkciju zamenika stalnog delegata obavljali su Fran Vilfan (1920-1931) i Dušan Pantić (1931-1933).

Preko poglavlja "Komisija za režim dunavskih voda", "Đerdapska administracija", "Troprocentni đerdapski zajam" i "Sipski kanal i lokomotivska vuča", posetioci će se upoznati sa konkretnim problemima i pitanjima rada Komisije.

Poglavlje "Nemački Rajh i nestanak Međunarodne dunavske komisije" prikazuje tok događaja koji su doveli da od tridesetih godina 20. veka sve snažnija i agresivnija Nemačka, koja je, u Dunavu gledala "rečni tok budućnosti", preuzme celu dunavsku rečnu mrežu i apsolutnu dominaciju na Dunavu, koju je zadržala do 1944.